In een Facebookpost meldt Willem-Frederik Schiltz (Open Vld) dat “elke Belg 1.627 euro per jaar verdient dankzij de EU”. In een artikel van GVA van 31 mei verduidelijkt hij: “Voor de rest wil ik ook nog benadrukken dat elke Belg 1.627 euro per jaar verdient aan de Europese interne markt. Dat zijn cijfers van de Europese Commissie uit 2016, dus door de inflatie zal het vandaag nog meer zijn”. Klopt dit?

Dat elke Belg 1627 zou verdienen is gebaseerd op oude cijfers

Schiltz laat aan Factcheck.Vlaanderen weten dat hij zich baseert op een briefing van het Europees Parlement. Die briefing verwijst naar een studie (2019) van Bertelsmann Stiftung. Daarin staat inderdaad dat dankzij de interne markt elke Belg per jaar 1627 euro krijgt.

De studie berekent dit door te kijken naar wat de eengemaakte markt bijdraagt aan de economie van België en deelt dit door het aantal inwoners. Politicoloog Hendrik Vos (UGent) verduidelijkt: “Het is niet zo dat we er rechtstreeks een hoger loon door krijgen, maar doordat het land rijker wordt door de eengemaakte markt, zijn er meer middelen om te verdelen, en dan kom je gemiddeld uit op dit bedrag."

Het bedrag werd berekend op basis van cijfers voor het jaar 2016. Volgens econoom Herman Matthijs (VUB) zou dit er vandaag anders uitzien. “We hebben recentere cijfers nodig want we hebben ondertussen de coronapandemie gehad, het Verenigd Koninkrijk heeft Europa verlaten… En dat heeft een invloed”, legt hij uit.

Recentere cijfers: gemiddeld 2013 euro per inwoner

Volgens Gertjan Verdickt, docent financiële economie aan KU Leuven, is de studie uit 2016 goed uitgevoerd, maar is de gebruikte methodologie verouderd. Een nieuwe studie met recentere cijfers zou een correcter beeld kunnen schetsen. Zo heeft het Centraal Planbureau in Nederland een recent onderzoek (2022) uitgevoerd naar hoeveel Nederland betaalt en krijgt van de EU. In die studie staan ook cijfers voor België.

Het onderzoeksplatform Pointer van KRO-NCRV nam de cijfers van deze studie op in een factcheck over de kostprijs van de Europese Unie. Uit de rekensom die zij maakten kwamen ze uit op een winst van ongeveer 1700 euro per inwoner in Nederland.

In België werd nog geen gelijkaardig onderzoek uitgevoerd, zegt het Federaal Planbureau. Daarom liet Factcheck.Vlaanderen de berekening voor België door het Federaal Planbureau maken op basis van het Nederlandse onderzoek. Zij komen uit op een winst van ongeveer 2013 euro per inwoner. Tegelijk maken ze de kanttekening dat je de berekening met een korreltje zout moet nemen, omdat het gaat om een gemiddelde.

Door de interne markt groeit de Belgische economie

De Europese interne markt waar Schiltz naar verwijst, garandeert het vrij verkeer van goederen, diensten, personen en kapitaal. De interne markt slaat op de 27 EU-landen en Noorwegen, Liechtenstein, Zwitserland en IJsland. Hendrik Vos geeft als voorbeeld dat vroeger elk land een eigen definitie had van wat als ‘chocolade’ verkocht mocht worden. Als een Belgische chocoladefabriek wilde exporteren naar andere landen, waren er allerlei productielijnen nodig: om aan de Franse definitie te voldoen, mochten sommige ingrediënten er niet in zitten, om aan de Spaanse definitie te voldoen, moest een ander ingrediënt er dan weer wél in zitten, enzovoort. Nu is er één EU-definitie van chocolade en kan een Belgisch bedrijf zonder belemmeringen chocolade verkopen.

De vrije markt heeft op die manier een positief effect op ons bruto binnenlands product (bbp), bevestigt econoom Geert Langenus van de Nationale Bank. Ook Hendrik Vos stelt dat “door de interne markt meer economische activiteit is en dat leidt tot een hoger bbp”. Een toename van het bbp heeft namelijk een positieve invloed op de levensstandaard, aangezien het inkomen per inwoner dan toeneemt. Zo kunnen economische actoren ook meer goederen en diensten consumeren.

Het positieve effect van de interne markt is niet de enige bron van inkomsten door de EU voor ons land. Ook via Europese subsidies naar bijvoorbeeld landbouwers, onderzoekers, studenten gaat er geld naar België.

Belg draagt ook bij aan Europese Unie

De Europese Unie levert ons niet enkel geld op, maar kost ons ook een bijdrage. België is in de EU een nettobetaler, dat betekent dat de bijdragen aan het budget van de Europese Unie groter zijn dan wat ze in de vorm van bijdragen uit EU-fondsen voor terugkrijgt. Al is dat bedrag lager dan de inkomsten door de interne markt.

Hoeveel elk EU-land bijdraagt aan de EU-begroting wordt berekend aan de hand van de economie van een land. Hoe groter de economie van een land, hoe meer het betaalt - en omgekeerd. België is een welvarend land, dus onze bijdrage is hoger. Voor België komt dit ongeveer neer op 6,2 miljard euro, wat overeenkomt met 532 euro per inwoner. België staat daarmee derde in de lijst, net na Ierland (€640 per inwoner) en Luxemburg (€625).

De ‘bijdrage’ van 6,2 miljard is discutabel, vindt Hendrik Vos: “Daarin zit niet alleen het bedrag dat België als ‘lidgeld’ betaalt, maar ook ‘invoerheffingen’ van producten die van buiten de EU worden ingevoerd. Veel goederen worden langs België ingevoerd, vooral via de Antwerpse haven. De heffing wordt betaald in de Antwerpse haven en doorgestort naar de EU. Maar dat is geen ‘Belgische bijdrage’, want de Belgische belastingbetaler draait er niet voor op.”

In 2016 berekende de VRT hoeveel de Belgische bijdrage zou zijn zonder deze invoerheffingen. Toen kwamen ze uit op een bedrag van 108 euro.

Conclusie

Door de vrije markt in de Europese Unie groeit de Belgische economie. We hebben hierdoor niet rechtstreeks een hoger loon, maar het beïnvloedt wel onze levensstandaard. Dat de Belg daar uiteindelijk 1627 euro per jaar aan zou overhouden, is gebaseerd op gedateerde cijfers. Het huidige cijfer ligt eerder rond de 2000 euro.

Deze factcheck kwam tot stand in het kader van de factcheckmarathon van de Lage Landen. Partners zijn: factcheck.vlaanderen, VRT NWS, Knack, RTBF, KRO-NCRV Pointer, Het Algemeen Dagblad en deCheckers.