Waar komt deze bewering vandaan?
De geruchten over een ongunstige impact van de coronavaccins op onze vruchtbaarheid zijn hardnekkig. In talloze posts op sociale media en in interviews met zogenaamde experten worden onbewezen beweringen afgedaan als vaststaande feiten.
Volgens een artikel op de antivaccinwebsite Daily Expose, dat intussen meer dan 1.000 keer werd gedeeld, zouden de teelballen negatief beïnvloed worden door het spike-eiwit (van het coronavirus). Na vaccinatie zou dat, volgens een arts uit Florida, door ons lichaam circuleren en binden op de ACE2-receptor. Dat is het eiwit waar ook het coronavirus aan bindt en dat ook voorkomt in de teelballen. Het spike-eiwit zou volgens de arts op die manier schade toebrengen. Hoe dat dan exact zou werken, laat hij in het midden. Maar dat het een invloed heeft op de zaadkwaliteit, staat voor hem vast (1).
Zoals dit artikel circuleren er vele. Gelukkig zegt de wetenschap iets anders. Dankzij nieuwe studies komen we meer en meer te weten. We zetten het even op een rijtje.
Hoe moet je dit nieuws interpreteren?
Wat we al wisten
Bij het testen van vaccins worden standaard geen vruchtbaarheidsstudies gedaan. Uitgaande van hoe vaccins werken, verwachten we dan ook geen negatieve effecten. Dat is ook het geval voor de nieuwe mRNA-vaccins (Pfizer en Moderna) en de virale vectorvaccins (AstraZeneca en Johnson & Johnson). De resultaten van de dierproeven die de klinische studies voorafgingen, bevestigden dat we ons geen zorgen hoeven te maken (2):
- Nadat je een injectie krijgt met een geneesmiddel of een vaccin, verspreidt het zich in meer of mindere mate over je lichaam. Dat noemen we de lichaamsdistributie van een vaccin.
- De dierproeven tonen aan dat het Pfizer/BioNTech-vaccin niet voorkomt in de geslachtsorganen van de proefdieren.
- Het Moderna-vaccin konden onderzoekers in heel kleine hoeveelheden terugvinden in de teelballen van proefdieren. Na drie dagen konden ze het echter niet meer detecteren.
Aangezien het vaccin dus amper of niet voorkomt in de geslachtsorganen, verwachten we ook niet dat het er een invloed kan hebben.
- Daarnaast werden bij Pfizer/BioNTech de teelballen van de gevaccineerde dieren onderzocht.
- Zowel op structureel vlak als na microscopisch onderzoek stelden ze geen verschillen vast tussen de gevaccineerde en de niet-gevaccineerde dieren.
- Bij de dierproeven wordt bovendien wel expliciet nagekeken of de vaccinatie de vruchtbaarheid beïnvloedt.
- Tijdens deze studies bekijken de onderzoekers of gevaccineerde dieren evenveel nakomelingen hebben, of de ontwikkeling normaal verloopt, ...
Ook deze testen zijn geruststellend voor de beschikbare vaccins. De dieren hebben evenveel nakomelingen en die nakomelingen ontwikkelen normaal.
Nieuwe studies
Dierproeven zeggen natuurlijk niet alles. Recent verschenen ook de eerste, zij het beperkte, gegevens over de mens. Ook die zijn geruststellend.
- Een kleine studie met 45 proefpersonen aan de universiteit van Miami toonde aan dat vaccinatie geen negatieve invloed heeft op de zaadkwaliteit.
- Integendeel: verschillende parameters die gebruikt worden om de zaadkwaliteit te beoordelen, gingen erop vooruit.
- Ook bij mannen die bij vooraf een beperkte zaadkwaliteit hadden, werd een positieve evolutie opgetekend.
- Een Israëlische studie (nog niet geëvalueerd door collega-onderzoekers) toont gelijkaardige bevindingen (3-6).
De belangrijkste beperking van deze studies zijn het kleine aantal deelnemers en de beperkte studieduur.
Evolutie van de zaadkwaliteit
De zaadkwaliteit werd opnieuw geëvalueerd na 70 dagen.
- Dat is kort, maar volstaat toch om de volledige ontwikkelingsduur van een zaadcel te overspannen.
- Er zijn ook geen redenen om aan te nemen dat er op langere termijn toch nog schade zou optreden (3,4,6).
Dat de zaadkwaliteit erop vooruit lijkt te gaan, hoeft ook niet per se aan de vaccinatie te liggen:
- Ook factoren zoals een langere onthouding kunnen de kwaliteitsparameters beïnvloeden.
- Bovendien werd er in de studie geen controlegroep bekeken. Mogelijk valt de vooruitgang gewoon binnen de normale variatie (3,4).
Een kanttekening daarbij is dat mannen die na hun vaccinatie koorts ontwikkelen wel een tijdelijke dip kunnen hebben in hun zaadkwaliteit.
- Die dip is echter niet het gevolg van het vaccin, maar van de koorts. Dezelfde dip vindt plaats bij andere infectieziekten en vaccinaties.
- De koorts bij vaccinatie is meestal beperkt en van zeer korte duur. De gevolgen op de zaadkwaliteit zijn dus over het algemeen minder uitgesproken dan bij koorts door een natuurlijke infectie.
- Bovendien herstelt de zaadkwaliteit spontaan binnen enkele weken en heeft de tijdelijke daling niet noodzakelijk een effect op de vruchtbaarheid (7).
Foute redeneringen
Deze recente onderzoeksgegevens stroken dus niet met wat we lezen in het artikel op Daily Expose. In dat artikel wordt de bal nog een paar keer misgeslagen (3,8,9).
- Ten eerste leidt vaccinatie niet tot grootschalige circulatie van het spike-eiwit in je lichaam.
- Enkel ter hoogte van de injectieplaats in je arm zullen je eigen cellen kleine hoeveelheden van het eiwit aanmaken.
- Er is geen reden om aan te nemen dat het spike-eiwit op die manier de teelballen bereikt.
- Mocht dit toch gebeuren, dan kan dat eigenlijk ook geen kwaad:
- Het spike-eiwit zelf (zonder het volledige virus dus) kan helemaal geen schade toebrengen.
- Zolang er geen volledige viruspartikels binnendringen in de teelballen, zitten we veilig.
Dat laatste ligt anders bij wie natuurlijk besmet raakt met het virus:
- Studies toonden reeds aan dat het virus ook kan teruggevonden worden in de teelballen en in het sperma van mannen die ermee geïnfecteerd raakten.
- Ook ter hoogte van de teelballen lokt deze infectie een immuunrespons uit met microscopische veranderingen tot gevolg.
- Andere studies tonen ook aan dat een (natuurlijke) infectie wel degelijk een invloed kan hebben op de zaadkwaliteit, zowel bij ernstige corona-infecties als bij milde vormen.
Hoelang deze veranderingen aanhouden en wat het effect ervan is, is voorlopig niet duidelijk (3,8,9).
Conclusie
Steeds meer onderzoeksgegevens bevestigen dat er geen reden is tot paniek: vaccinatie heeft geen negatieve invloed op de zaadkwaliteit. Een natuurlijke corona-infectie daarentegen kan mogelijk wel een (tijdelijke) invloed hebben op de zaadkwaliteit en dus de vruchtbaarheid. Als je je zorgen maakt om je nageslacht, ben je dus beter af met het vaccin dan met (het risico op) covid-19.
