Op sociale media circuleert een artikel dat beweert dat de huidige lockdown geen verschil maakt. Het zou beter zijn om het virus gewoon zijn gang te laten gaan en te mikken op groepsimmuniteit. Alleen, de argumenten in het artikel kloppen niet.

Het artikel dat duidelijk tegen de lockdown is, werd gepubliceerd op Medium, een platform waarop eender wie kan publiceren, zonder dat de inhoud gecheckt wordt. De link naar het stuk circuleerde ook al een tijd op sociale media, ook in Vlaanderen.

Cijfers vergelijken tussen ziektes is moeilijk.

De auteur stelt dat Covid19 eigenlijk te vergelijken valt met de Griep. Ze zouden beide ongeveer evenveel slachtoffers maken. Maar het is daarbij natuurlijk volkomen fout om cijfers van de corona-epidemie in een lockdown te vergelijken met andere ziektes of epidemieën zonder lockdown. Laat staan dat men het coronavirus vergelijkt met ziektes die helemaal niet besmettelijk zijn zoals kanker. (Wat de auteur dus wel degelijk doet.)

Corona is wel erger dan de griep

Begin april meldde De Standaard al dat het aantal griepdoden in België jaarlijks rond de duizend schommelt, afhankelijk van de ernst van het griepseizoen. Dat wil dus zeggen dat het ook logisch is dat er het ene jaar minder en het andere jaar meer sterfgevallen te betreuren vallen. En dat zonder een lockdown. Het jaar 2020 had een bijzonder mild griepseizoen. Maar het coronavirus heeft wel voor een pak meer directe en indirecte overlijdens gezorgd. Bij de publicatie van dit artikel staat de teller in België al op 6000 sterftes, mét een lockdown. Zonder de maatregelen zouden die cijfers nog een pak hoger kunnen liggen. Er wordt vrij ruim geteld in België omdat ook overlijdens thuis of in woonzorgcentra, waar alleen een vermoeden is dat het om corona gaat, worden meegeteld. Maar hoe dan ook zijn 6000 overlijdens mét een lockdown iets heel anders dan gemiddeld 1000 overlijdens zonder lockdown. De twee ziektes zijn dus duidelijk toch van een andere orde.

Algemene sterftecijfers zijn niet hoger dan normaal. Maar dat wil niet zeggen dat Corona geen probleem is.

De algemene sterftecijfers lijken voorlopig door corona nog niet fors te stijgen. Althans, dat klopt voor de maand maart. Er zijn toen inderdaad niet meer mensen gestorven dan in de voorbije jaren. Dat meldden ook De Morgen, VRT en De Standaard.

Dat het aantal sterfgevallen in maart niet zo veel afwijkt, komt omdat de griep dit jaar, en met name in maart, heel mild was. Maar dat betekent nog niet dat er geen mensen zouden sterven aan corona of dat het verstandig zou zijn om corona gewoon zijn gang te laten gaan.

Zweden bewijst niet dat maatregelen overbodig zijn.

De auteur beweert vervolgens dat lockdowns weinig verschil maken. Dat is een boude veronderstelling waarvoor hij de situatie in Zweden aanhaalt. Maar Zweden neemt wel degelijk maatregelen tegen het coronavirus. Grote evenementen zijn er, net als hier, verboden en ook daar wordt anderhalve meter afstand gevraagd. Het is wel juist dat Zweden veel minder streng is in zijn maatregelen. De horeca zijn bijvoorbeeld wel open. Maar Zweden is géén voorbeeld van een land dat zou kiezen voor “laat het virus zijn gang maar gaan”, wat kennelijk wel de voorkeur van de auteur is.

Zweden heeft wel degelijk slechtere cijfers dan Noorwegen

De auteur beweert dat “Het verloop van de epidemie/griepgolf in Zweden in grote lijnen op dezelfde manier verloopt als in buurlanden Denemarken, Finland en Noorwegen, waar wél lockdowns zijn ingesteld.” Deze stelling wordt geïllustreerd met een grafiek van de algemene sterftecijfers in één bepaalde week van het jaar. Maar hierboven hebben we al gezien dat de algemene sterftecijfers voor maart inderdaad nog niet zoveel verschillen van die van vorig jaar. Zelfs niet in het zwaarder getroffen België. En dat komt dus omdat de griep mild was dit jaar en omdat het coronavirus min of meer onder controle wordt gehouden door de opgelegde maatregelen. Je verwacht daarom ook weinig uitgesproken verschillen tussen in de algemene sterftecijfers uit het begin van de epidemie . De grafieken uit het artikel geven overigens maar evolutie van één week weer.

De Standaard publiceerde op 24 maart dezelfde EuroMOMO sterftestatistieken, maar dan wel over een veel langere periode (week 8 t.e.m. week 15). De blauwe lijn toont aan hoeveel afwijking er is tegenover het normaal te verwachten aantal overlijdens. Noorwegen, Finland en Denemarken, doen het effectief beter dan Zweden. Hun score benadert 0, wat duidt op een zeer lage, of zelfs afwezige oversterfte. Zweden daarentegen, scoort met 10,91 slecht. Het is dus niet zo dat de epidemie in Zweden “in grote lijnen op dezelfde manier verloopt.”

Er sterven ook gewoon meer mensen aan Covid19 in Zweden.

Het is voor alle duidelijkheid een moeilijke oefening om de coronacijfers van verschillende landen naast elkaar te leggen. Want andere landen hebben niet alleen andere maatregelen, ze tellen overlijdens misschien ook op andere manieren, en ze bevinden zich ook vaak in een andere fase van de epidemie. Het is voer voor specialisten.

De Vlaamse virologe Nele Brusselaers, die in Zweden werkt, zegt aan VRT NWS dat er volgens haar wel degelijk significante verschillen zijn. Andere Scandinavische landen, zoals Noorwegen, zijn bijvoorbeeld sneller in een zeer strikte lockdown gegaan. De sterftecijfers die gemeld worden voor beide landen zijn terug te vinden op de site van het European Center for Disease Control. Op 21 april waren er 154 doden gemeld voor Noorwegen en 1580 voor Zweden.

Afgezet tegenover inwoners betekent dat 28,9 doden per inwoner in Noorwegen en 155,2 in Zweden. Daaruit kan je moeilijk afleiden dat de epidemie zich “gelijk” zou ontwikkelen in de twee landen. Hoe dan ook is voorzichtigheid geboden bij het vergelijken van landen. Misschien was de besmetting in Zweden gewoon erger. Maar de cijfers suggereren niet dat Zweden gewoon “gelijk opgaat” met Noorwegen, dat strengere maatregelen heeft genomen. Ook als de evolutie van het aantal gemelde overlijdens op een curve gezet wordt, is de Zweedse curve duidelijk veel steiler dan de Noorse.

Uit deze grafiek blijkt geen “ongeveer gelijke ontwikkeling” tussen Zweden en Noorwegen.

Er was géén groepsimmuniteit voor China in lockdown ging.

De auteur beweert in het artikel ook dat het aantal besmettingen in China al spontaan naar beneden ging voor er een lockdown werd afgekondigd. Voor hem bewijst dat dat China al groepsimmuniteit had en dat de lockdown niet nodig was. Dat klopt niet.

Voor groepsimmuniteit moet 50 tot 70 procent van de bevolking immuun zijn en dus de ziekte doorgemaakt hebben. Maar er is werkelijk niemand die in alle ernst beweert dat 50 tot 70 procent van de Chinezen besmet is geraakt met het virus. We zouden in dat geval dan ook een astronomisch sterftecijfer moeten gezien hebben. China heeft  1,4 miljard inwoners.

Uiteraard moeten we het hier vooral hebben over de stad Wuhan in de provincie Hubei, het (Chinese) epicentrum van de epidemie. Ongeveer 60 procent van alle vastgestelde besmettingen, werden daar vastgesteld. Dat blijkt ook uit een Chinees wetenschappelijk onderzoek. In Wuhan werd al op 23 januari een lockdown ingesteld en niet op 17 februari zoals in het artikel wordt beweerd. In dit wikipedia overzicht van lockdownmaatregelen is er zelfs geen enkele relevante maatregel die genomen wordt op 17 februari. De lockdown in Wuhan is dus van 23 januari. En ook op de grafiek die het artikel zelf publiceert, is het heel duidelijk dat er op 23 januari nog geen “spontane daling van de curve” was.

De grafiek in het artikel illustreert dus helemaal geen “spontane daling” voordat er maatregelen werden genomen. China beweert overigens zelf helemaal niet dat het groepsimmuniteit zou bereikt hebben in Wuhan, zo blijkt uit de immuniteitstesten die werden uitgevoerd.

De stellingen uit het kwestieuze artikel zijn gebaseerd op de Amerikaanse gepensioneerde epidemioloog Knut Wittkowski. Zijn stellingen zijn al tegengesproken in de Verenigde Staten.

Conclusie

Corona is wél erger dan een griep. Cijfers met en zonder lockdown kan je gewoon niet met elkaar vergelijken. Uit de vergelijking tussen Zweden en Noorwegen blijkt helemaal niet dat lockdowns geen verschil maken. Bovendien wordt in het artikel verkeerdelijk gezegd dat de lockdown in China pas half februari van start ging. De grafieken in het artikel bewijzen geen “spontane” daling van de cijfers in China ten gevolge van groepsimmuniteit, voor er een lockdown was. De cijfers daalden pas na de lockdown.

Het artikel levert geen bewijzen dat lockdowns geen effect zouden hebben en zegt eigenlijk niets over de risico’s van een beleid zonder maatregelen dat zou mikken op groepsimmuniteit. De Chinese grafiek is gewoon fout.