Waar komt dit nieuws vandaan?
Op intensieve zorg kom je vooral terecht wanneer je lijdt aan een levensbedreigende aandoening, zoals ernstige covid-19 met ademnood. Daar verblijven is erg ingrijpend. Door de enorme aandacht voor covid-19-patiënten valt eens te meer op dat patiënten na ontslag uit intensieve zorg nog lange tijd kunnen kampen met uiteenlopende klachten. Die worden samengebracht onder de benaming PICS: dat staat voor ‘Post Intensive Care Syndrome’, letterlijk ‘postintensievezorgsyndroom’ (1).
PICS werd voor het eerst beschreven in 2012 en is nog vrij onbekend. Covid-19 lijkt daar nu verandering in te brengen, omdat veel meer patiënten op intensieve zorg verblijven. Specialisten verwachten een golf van PICS.
- De belangrijkste klachten na zo’n verblijf zijn lichamelijke klachten, waaronder extreme spierzwakte en evenwichtsproblemen, als gevolg van langdurige immobiliteit, medicatie en het wegkwijnen van spiermassa. In het bijzonder personen die lang op intensieve zorg verbleven en beademd werden, krijgen ermee af te rekenen.
- Andere veel voorkomende problemen na een verblijf op intensieve zorg zijn concentratieproblemen, geheugenverlies en moeite om zich uit te drukken.
- Verder komen angst, depressie en in minder mate posttraumatisch stresssyndroom (PTSS) met nachtmerries voor.
Deze klachten kunnen één tot meerdere jaren aanslepen. Omdat het postintensievezorgsyndroom vrij nieuw is, zijn artsen er vaak minder mee vertrouwd of verwarren ze het met aanslepende covid-klachten.
Hoe moet je dit nieuws interpreteren?
Na een langdurig verblijf op intensieve zorg kan je nog lange tijd gezondheidsklachten hebben. Specialisten die patiënten op intensieve zorg begeleiden, vragen extra aandacht voor deze problemen. Voor dit zogenaamde postintensievezorgsyndroom (PICS) bestaat geen goede behandeling.
Naar aanleiding van de covid-crisis is het Federaal Kenniscentrum van de overheid (KCE) gestart met een onderzoek (1). Een van de mogelijkheden die het leed zou kunnen verzachten, is een dagboek voor de patiënt over het verloop van de opname. Het zorgpersoneel en familieleden kunnen zo’n dagboek invullen. Onderzoek hierover toont dat dit de patiënt na ontslag uit het ziekenhuis kan helpen om psychische problemen te voorkomen (2).
Goed omgaan met PICS is in de eerste plaats weten dat dit syndroom bestaat en niet ongewoon is. Verder zijn kinesitherapie en revalidatie erg belangrijk. Zodra de fysieke klachten verminderen en mensen weer op krachten komen, gaan ze zich ook mentaal sterker en beter voelen.
In Nederland bestaat een patiëntenvereniging voor personen met PICS en hun familie. In België bestaat zo’n vereniging (nog) niet.
Het is belangrijk om PICS niet te verwarren met ‘post-covid’ (aanslepende gezondheidsproblemen na covid-19) of ‘long covid’ (langdurige covid-19). Die staan volop in de belangstelling, maar zijn nog niet duidelijk afgebakend.
Conclusie
Op intensieve zorg verblijven kruipt niet in je koude kleren. Je komt er hoofdzakelijk terecht met een levensbedreigende aandoening, en er wordt alles aan gedaan om je in leven te houden. Ruim de helft van de overlevers van covid-19 krijgt te maken met een postintensievezorgsyndroom (PICS), gekenmerkt door spierzwakte, evenwichtsstoornissen, concentratieproblemen, nachtmerries en soms posttraumatische stress. Deze symptomen horen helaas bij een verblijf op intensieve zorg, en verdwijnen met een goede revalidatie. PICS-klachten hebben niets te maken met ‘langdurige covid-19’.
