Waar komt dit nieuws vandaan?

De woonzorgcentra in Vlaanderen ontvingen deze week eindelijk de langverwachte coronatests. Begin deze week werden met ongeveer 7.000 tests 2.129 zorgverleners getest, van wie 16% positief testte. Van 4.932 geteste bewoners bleek 20% besmet met het coronavirus.

De Vlaamse taskforce reageerde: “Opvallend is dat er bewoners en zorgverleners besmet blijken te zijn, maar geen symptomen vertonen, en dus het virus doormaken zonder er iets van te merken. Anderzijds zien we dat de helft van de mensen die wel symptomen vertonen niet besmet is.” (1) Daaruit werd geconcludeerd dat:

• verder testen nodig is;
• een correct gebruik van het beschermingsmateriaal en goede handhygiëne uitermate belangrijk blijven.

Hoe moeten we dit nieuws interpreteren?

In werkelijkheid is er helemaal niets opvallend aan deze testresultaten en verbaast het niet dat mensen die wel symptomen hebben, niet besmet blijken. Er is namelijk een verschil tussen besmet zijn en een positieve coronatest. De coronatest is niet perfect. Er zijn vele redenen waarom een test valsnegatief kan zijn: kwaliteit en moment van afname, onvoldoende aanwezigheid van virussen in het neusslijm, omstandigheden van transport en de foutenmarge van de test zelf (1-10). De uitslag van de test is dus zeker niet altijd betrouwbaar. Exacte cijfers bestaan niet, maar een voorzichtige aanname is dat van alle personen die zo’n test ondergaan, slechts 70% positief test. Dat betekent dat wanneer 100 besmette mensen getest worden:

• in 70 gevallen de juiste diagnose gesteld wordt (‘besmet’);
• in 30 gevallen de diagnose gemist wordt (ten onrechte als ‘niet besmet’ bestempeld).

Een belangrijke vaststelling is dat personen die covid-19 doormaakten, in het begin vaak positief testen op het neusuitstrijkje, maar na een tijdje (ongeveer een week) niet meer, terwijl ze dan nog wel veel virussen in het longvocht hebben en deze ook ophoesten. Deze personen testen heel vaak negatief op de coronatest terwijl ze nog 14 dagen besmettelijk kunnen blijven (4-10). Er werd ook herhaaldelijk aangetoond dat patiënten terug positief testen nadat ze al negatief getest en ontslagen waren uit het ziekenhuis (11).

De coronatests zijn nuttig om een globaal (epidemiologisch) idee te geven over de verspreiding en de evolutie van covid-19 in Vlaanderen, maar op individueel vlak is hun nut beperkt. Iedereen testen in een woonzorgcentrum geeft slechts een tijdsgebonden ‘foto’ van wie op een gegeven moment zeker besmet is. We moeten vooral beducht zijn voor de besmette mensen die negatief testen. Dat kan gaan om:

• mensen die in het begin van de incubatieperiode zitten en dus al besmet zijn, maar bij wie de test nog niet positief tekent;
• mensen die al een tijdje covid-19 hebben en niet meer positief testen, bij wie de virussen vooral in de longen zitten;
• personen bij wie de test valsnegatief is omwille van problemen met afname, transport, labo en gevoeligheid van de test zelf.

Wanneer dezelfde groep drie dagen later opnieuw een coronatest zou ondergaan, zou dat een totaal ander beeld opleveren.

De beschikbare coronatests veranderen dus heel weinig aan het concrete beleid in de woonzorgcentra. De verzorgenden moeten bij elk contact met een bewoner beschermende maatregelen treffen en rigoureus handhygiëne toepassen. Een negatieve test kan immers een vals gevoel van veiligheid geven.

Conclusie

De huidige coronatests zijn verre van perfect. Wie positief test is zo goed als zeker besmet, maar wie negatief test kan evengoed besmet zijn: van 100 besmette personen kunnen gemakkelijk 30 diagnoses worden gemist. Het massaal testen van personeel en bewoners in de woonzorgcentra schept dan ook een onnauwkeurig beeld van de situatie. Daarom moeten verzorgenden voor alle bewoners alle nodige beschermingsmaatregelen in acht nemen.

2.Overview of information available to support the development of medical countermeasures and interventions against COVID-19. Rega Institute KU Leuven. https://rega.kuleuven.be/@@search?SearchableText=corona&path=%2Fat_gbiomed_rega%2F

3.Li Y, Yao L, Li J, et al. Stability issues of RT‐PCR testing of SARS‐CoV‐2 for hospitalized patients clinically diagnosed with COVID‐19. J Med Virol. 2020;1–6. https://doi.org/10.1002/jmv.25786

4.Wenling Wang, Yanli Xu, Ruqin Gao, Roujian Lu, Kai Han, Guizhen Wu, Wenjie Tan. Detection of SARS-CoV-2 in Different Types of Clinical Specimens. Published Online: March 11, 2020.

5.Wei Zhang, Rong-Hui Du, Bei Li, Xiao-Shuang Zheng, Xing-Lou Yang, Ben Hu, Yan-Yi Wang, Geng-Fu Xiao, Bing Yan, Zheng-Li Shi & Peng Zhou (2020) Molecular and serological investigation of 2019-nCoV infected patients: implication of multiple shedding routes, Emerging Microbes & Infections, 9:1, 386-389, DOI: 10.1080/22221751.2020.1729071

6.Lirong Zou, Feng Ruan, Mingxing Huang et al. SARS-CoV-2 Viral Load in Upper Respiratory Specimens of Infected Patients. March 19, 2020 N Engl J Med 2020; 382:1177-1179 DOI: 10.1056/NEJMc2001737

7.Chunbao Xie, Lingxi Jiang, Guo Huang et al. Comparison of different samples for 2019 novel coronavirus detection by nucleic acid amplification tests. International Journal of Infectious Diseases 93 (2020) 264–267

8.Pentalfa presentatie prof Demunter file:///C:/Users/u0013683/Downloads/demunter_vos.pdf

9.Pentalfa presentatie prof Lagrou file:///C:/Users/u0013683/Downloads/lagrou_pentalfa_covid_diagnostiek_09042020.pdf

10.Yang Y, Yang M, Shen C, et al. Evaluating the accuracy of different respiratory specimens in the laboratory diagnosis and monitoring the viral shedding of 2019-nCoV infections. MedRxiv. 2020. https://doi-org.kuleuven.ezproxy.kuleuven.be/10.1101/2020.02.11.20021493

11.Lan L, Xu D, Ye G, et al. Positive RT-PCR Test Results in Patients Recovered From COVID-19. JAMA. 2020. doi: 10.1001/jama.2020.2783.