Waar komt dit nieuws vandaan?

Vlaamse onderzoekers gingen na of de onmiddellijke nabijheid van de zee kon helpen om stress en andere klachten op te vangen tijdens de coronacrisis (1). Tijdens de quarantaine was er minder sociaal contact en minder ontspanning mogelijk. Dat kon een negatieve impact op ons welzijn hebben.

De onderzoekers schreven 687 Vlamingen aan tussen 22 april en 8 juni. Ze contacteerden de deelnemers via een persbericht, sociale media en een advertentie in West-Vlaanderen. Gedurende 15 minuten moesten de deelnemers een vragenlijst invullen over hun geestelijke gezondheid en hun buitenactiviteiten. Enkele bevindingen:

• Bij ongeveer 33% van de deelnemers daalde hun fysieke activiteit, terwijl 46% meer bewoog tijdens de quarantaine.
• Het aantal mensen dat dagelijks een groene omgeving opzocht, steeg met 8%.
• De cijfers voor deelnemers aan de kust waren verschillend: dagelijkse bezoeken aan het strand stegen met 11% meer dan de natuurbezoeken in het binnenland.
• Kustbewoners gaven zichzelf een 5% hogere score voor geluk dan personen die op meer dan 5 km van de zee wonen.
• In vergelijking met mensen in het binnenland, piekerden kustbewoners minder (49 tegenover 35%), verveelden ze zich minder (27 tegenover 20%) en ervaarden ze minder stress (37 tegenover 29%).

De onderzoekers besluiten dat de nabijheid van en toegang tot strand en zee een extra buffer vormt tegen lockdown-klachten.

Hoe moeten we dit nieuws interpreteren?

Dit onderzoek kent een aantal ernstige beperkingen:

• De studieresultaten werden niet gepubliceerd in een wetenschappelijk tijdschrift. Er gebeurde met andere woorden geen peerreview of controle van de methode en de kwaliteit van het onderzoek.
• We weten niet welke vragenlijsten de deelnemers toegediend kregen.
• Het onderzoek is een dwarsdoorsnedestudie: dat is een type waarnemend onderzoek dat verbanden kan vaststellen, maar geen oorzaak-gevolgverbanden kan aantonen. Kustbewoners scoorden beter dan anderen, maar is dat dankzij de aanwezigheid van de zee? Of zijn ze bijvoorbeeld jonger, beter opgeleid of rijker?
• Sommige onderzoeksvragen zijn vrij moeilijk te beantwoorden door deelnemers: wat is bijvoorbeeld piekeren?
• De deelnemersgroep bestond uit 69% vrouwen, en bijna de helft had een universitair diploma. Aan de hand van dergelijke steekproef kunnen we geen besluiten trekken voor de bevolking.

De laatste maanden worden we overspoeld met resultaten van online peilingen (2). Doorgaans hebben deze onderzoeken belangrijke beperkingen. Zo neemt bijvoorbeeld slechts een zeer klein deel van de bevolking deel. Onderzoekers kunnen dus alleen voor die deelnemersgroep conclusies proberen te trekken, die ze niet kunnen veralgemenen. Elektronische peilingen zijn snel en goedkoop, maar hun wetenschappelijke waarde is onzeker. Verder spreekt het voor zich dat het Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ) zeer tevreden is met dergelijke studieresultaten.

Conclusie

Vlaamse onderzoekers gingen na of de nabijheid van de zee kon helpen om klachten tijdens de coronacrisis te verzachten. Kustbewoners gaven aan minder last te hebben van piekeren, stress of verveling dan personen die meer dan 5 km van zee wonen. We kunnen op basis van deze bevraging echter niet concluderen dat de zee als een medicijn werkt.