Waar komt dit nieuws vandaan?

De gevolgen van de vaccinatiecampagne tekenen zich al enige tijd af in de cijfers: zowel het aantal besmettingen als het aantal ziekenhuisopnames en overlijdens zijn in dalende lijn. Ook het aandeel van de oudere bevolking, de meest kwetsbare groep die als eerste gevaccineerd werd, is sinds de start van de vaccinaties sterk afgenomen. De vaccins doen dus hun werk!

Toch horen we zo nu en dan in de media over nieuwe uitbraken in rusthuizen waar de meerderheid van de bewoners gevaccineerd werd (1,2). Zo was er in mei nog een uitbraak in een WZC in Deurne. Daarbij testten 22 van de 103 bewoners positief, ondanks een vaccinatiegraad van 95%. Ook buiten de rusthuizen zijn corona-infecties gemeld bij mensen die reeds volledig gevaccineerd waren. Werken de vaccins echt goed of valt hun doeltreffendheid tegen? Wat zeggen de cijfers daarover?

• (1) https://www.gva.be/cnt/dmf20210512_95189788
• (2) https://www.standaard.be/cnt/dmf20210310_97359960

Hoe moet je dit nieuws interpreteren?

Doorbraak-covid

Om de cijfers rond doorbraakinfecties te kunnen interpreteren is er nood aan een goede definitie:

• We spreken van een doorbraakinfectie wanneer iemand ten vroegste 14 dagen na het vervolledigen van zijn/haar vaccinatie positief test voor het SARS-CoV-2-virus (PCR- of antigentest).
• Wanneer je besmet raakt minder dan 14 dagen na je laatste vaccindosis, of tussen de twee dosissen, gaat het dus niet om een doorbraakinfectie. Voordien is je lichaam nog druk in de weer met de aanmaak van antistoffen en ben je nog niet optimaal beschermd (3-5).

Enkele cijfers

Sciensano maakte onlangs bekend dat er op een totaal van ongeveer 1,42 miljoen volledig gevaccineerden slechts 4.526 doorbraakinfecties werden vastgesteld. Dat is amper 0,32%. Bij meer dan twee derde van de gevallen ging het om infecties zonder symptomen (asymptomatisch). De vaccins doen dus was ze beloven (3).

Ook de Amerikaanse Centra voor Ziektepreventie en Controle (CDC) houden sinds begin dit jaar alle gevallen grondig bij. De cijfers daar lijken nog rooskleuriger, al is dat mogelijk te wijten aan verschillen in de rapportering (4-6).

• Tussen januari en eind april werden iets meer dan 10.000 doorbraakinfecties geteld.
  • Dat is zeer weinig (0,01%) in een periode waarin 101 miljoen Amerikanen gevaccineerd werden.
  • Deze cijfers zijn wellicht een onderschatting, aangezien rapportering niet verplicht is en asymptomatische infecties vaak onopgemerkt blijven.

• Ongeveer 63% van de doorbraakinfecties werd vastgesteld bij vrouwen.
  • Wellicht gaat het om een weerspiegeling van het hoger aantal vrouwen in de zorg.

• De mediane leeftijd bedroeg 58 jaar.

• In 27% van de gevallen ging het om een asymptomatische infectie.

• Tien procent van wie besmet raakte, werd gehospitaliseerd.
  • Bij deze 10% horen ook personen die werden opgenomen wegens een andere reden.
  • Wat covid-19 betreft, moeten die gevallen eigenlijk eerder als asymptomatisch beschouwd worden (29% van de gehospitaliseerde personen).

• Het sterftecijfer voor de doorbraakinfecties bedraagt ongeveer 1.6%.
  • Niet al deze overlijdens zijn covid-gerelateerd: 18% stierf ten gevolge van een andere problematiek.
  • In de algemene populatie wordt het aantal overlijdens na covid-19 geraamd op 1.78%.
  • Dit zou de indruk kunnen wekken dat je na vaccinatie niet zoveel beter af bent. Toch wel: aangezien het totale aantal doorbraakinfecties waarschijnlijk een onderschatting is, is dit sterftecijfer waarschijnlijk een overschatting.

• Voor 5% van de infecties is er ook informatie over de virusvariant beschikbaar.
  • In 64% van de onderzochte stalen ging het om de B.1.1.7-variant, beter bekend als de Britse variant.

Oorzaken en het belang van opvolging

• Geen enkel coronavaccin is 100% effectief.
  • Voor de beschikbare vaccins werd de werkzaamheid op meer dan 90% geraamd, en dat streefdoel behalen ze ook zeker.
  • Een deel van de doorbraakinfecties is dus inherent aan de vaccins zelf.

• Persoonsgebonden factoren, zoals leeftijd en onderliggende aandoeningen, kunnen een rol spelen.

• Virusgerelateerde factoren, zoals de opmars van nieuwe varianten, kunnen een impact hebben.

• Vaccinspecifieke factoren kunnen meespelen, bijvoorbeeld problemen met:
  • een bepaald type vaccin;
  • loten van vaccins;
  • de timing tussen 2 dosissen.

Dat is de reden waarom deze doorbraakinfecties bijgehouden worden. Op die manier houden onderzoekers een vinger aan de pols om eventuele patronen op te sporen. Tot nu toe werden er geen belangrijke of onrustwekkende verbanden vastgesteld (3-6).

Wat moet je doen wanneer je een doorbraakinfectie vermoedt?

Hetzelfde als wanneer je niet gevaccineerd zou zijn:

• Neem contact op met je huisarts of testcentrum, en laat je testen.
• Ga in afwachting van de resultaten alvast in quarantaine.

Conclusie

De vaccins doen wat ze beloofd hebben. Geen enkel vaccin is echter 100% effectief. We kunnen dus ook onder gevaccineerden, zij het in zeer beperkte mate, nog infecties, hospitalisaties en overlijdens verwachten. Momenteel worden er geen verontrustende patronen vastgesteld in de doorbraakinfecties. Bij covid-symptomen laat je je ook na vaccinatie gewoon testen en ga je in quarantaine.