Orkanen komen niet vaker voor door klimaatverandering, maar zijn wel intenser

“Wat we weten van historische data is dat orkanen altijd een ding zijn geweest. Hun frequentie en omvang zijn niet echt veranderd”, zo vertelt influencer Lucy Biggers in een TikTok-video over orkanen. In de video gebruikt ze ook veelvuldig grafieken om haar punt te maken.

Haar boodschap is dat er op lange termijn geen trends zijn. Af en toe is er een uitschieter, zoals in 2005, toen orkaan Katrina passeerde en de Amerikaanse stad New Orleans verwoestte. “Maar over het algemeen variëren orkanen jaar per jaar zoals bij veel natuurfenomenen”, besluit Biggers.

Tropische cyclonen

Orkanen staan ook wel bekend als tyfoons of cyclonen. Het is dus hetzelfde soort storm, alleen verschilt de naam per regio. Het Belgische Klimaat- en Meteorologisch Instituut (KMI) gebruikt bijvoorbeeld de term ‘tropische cycloon’. Volgens het KMI ontstaan cyclonen doordat warme lucht boven zeewater opstijgt en koude lucht hoog in de atmosfeer de storm sterker maakt. De meest intense orkanen halen daarbij snelheden tot 250 tot 300 kilometer per uur.

Aantal is gedaald

Om haar claim kracht bij te zetten verwijst Biggers nadrukkelijk naar het zesde beoordelingsrapport van het Intergouvernementele Panel over klimaatverandering (IPCC). Dit rapport wordt echter vaak foutief geïnterpreteerd, zoals je in deze check van Factcheck.Vlaanderen kan lezen.

In dat IPCC-rapport valt er te lezen dat “het globale aantal gevallen van tropische cyclonen zal dalen of ongewijzigd zal blijven met toenemende klimaatopwarming.” Maar ze vermelden ook dat “het aannemelijk is dat de frequentie van de meest intense tropische cyclonen van categorie 3 en 5 aanzienlijk zal toenemen in sommige oceanen.”

Tijdens het filmpje (1:32 min tot 1:53 min) staat Biggers ook stil bij een geüpdatete grafiek van de meteoroloog Ryan Maue uit 2011. Volgens de bron uit 2011 is de wereldwijde frequentie en intensiteit van cyclonen in de jaren na 2006 significant lager geweest dan in voorgaande decennia.

La Niña zorgt voor een daling in sommige gebieden

“We vonden een betekenisvolle dalende trend in wereldwijde tropische cycloonactiviteit tussen 1990 en 2021”, bevestigt Phil Klotzbach, klimaatwetenschapper bij de Colorado State University. Per mail aan Factcheck.Vlaanderen verwijst hij als bron naar een paper van hem uit 2022.

Volgens Klotzbach ligt het weerfenomeen La Niña aan de basis van die daling. “Daardoor daalt dus de orkaanactiviteit in de Stille Oceaan, terwijl die in de Atlantische stijgt. De Stille Oceaan bekleedt een hoger percentage van de mondiale orkaanactiviteit. En dus daalt de wereldwijde orkaanactiviteit.”

Orkaanseizoen begint steeds vroeger

Ook Stephen Dixon, persverantwoordelijke bij het Britse nationaal weerskundig instituut Met Office, bevestigt dat “mondiale tropische cyclonen geen bewijs leveren voor een significant stijgende trend.” Dixon verwijst hiervoor naar deze paper.

Net als Klotzbach benadrukt Dixon wel dat “tropische stormen in de Atlantische Oceaan vroeger op het jaar beginnen als gevolg van warmere oceaantemperaturen.”

Wel intenser door klimaatopwarming

In het IPCC-rapport valt wel te lezen dat “topsnelheden van de meest intense tropische stormen zullen stijgen door de toenemende klimaatopwarming.”

Ook Klotzbach schaart zich achter die vaststelling en stelt dat “als het aankomt op klimaatverandering en de impact op orkanen, dan voorzien de meeste modelstudies geen toename in het aantal, maar wel een shift naar sterkere orkanen”.

Volgens Dixon zal klimaatverandering ook voor zware neerslag zorgen, die gepaard gaat met tropische stormen. “De warmere temperatuur van het zeewater zal meer vocht en energie verlenen aan een tropische cycloon. Dat leidt tot intensere neerslag.”

Conclusie

Hoewel de totale frequentie van tropische cyclonen wereldwijd niet lijkt toe te nemen en in sommige gebieden zelfs kan dalen door weersfenomenen zoals La Niña, wijzen zowel het IPCC-rapport als experts erop dat de hevigheid van orkanen wel toeneemt. Door de opwarming van de oceanen stijgen de topsnelheden en wordt de neerslag intenser. Klimaatopwarming leidt dus niet tot meer, maar wel tot krachtigere en schadelijkere tropische cyclonen.