Waar komt dit nieuws vandaan?
Onderzoekers van het Rode Kruis-Vlaanderen voerden een literatuuroverzicht uit over het nut om slachtoffers van vergiftiging zo snel mogelijk op de linkerzij te leggen met als doel de opname aan giftige stoffen door het lichaam af te remmen (1). De redenering hierachter is dat de giftige stoffen langer in de maag zouden blijven zitten wanneer het slachtoffer deze lichaamshouding aanneemt, en dus trager opgenomen worden in het bloed ter hoogte van de dunne darm. Hierdoor zou er kostbare tijd kunnen gewonnen worden tot de hulpdiensten ter plaatse zijn.
Ze zochten naar studies die verschillende lichaamshoudingen evalueerden die door omstaanders kunnen uitgevoerd worden bij een slachtoffer van vergiftiging. Ze vonden negen studies met 72 deelnemers die de hypothese testten om mensen in verschillende lichaamshoudingen te plaatsen, weliswaar gebeurden deze studies bij gezonde personen die een middel in een veilige dosis innamen. Het testmiddel werd genomen op een nuchtere maag, en de personen werden nadien in verschillende houdingen gelegd. Via bloedanalyses ging men na of de houding een invloed had op de snelheid waarmee met testmiddel in het bloed werd opgenomen. Deze studies toonden geen overduidelijk voordeel voor een bepaalde positie na vergiftiging. Ondanks gebrek aan overtuigend bewijs, besloten de auteurs dat het slachtoffer op de linkerzijde leggen als eerste hulpmaatregel blijft gelden, omdat het een eenvoudige en risicoloze handeling is.
Hoe moeten we dit nieuws interpreteren?
Wat de auteurs van deze studie doen is een voorbeeld van wetenschappelijke aanpak: bestaande eerstehulp-richtlijnen en gewoontes terug in vraag stellen en evalueren door middel van wetenschappelijk onderzoek. Daartoe verzamelen ze alle studies over het onderwerp en checken ze of deze studies methodologisch goed werden uitgevoerd. De kwaliteit van de opgenomen studies over dit thema was zeer laag.
De proefpersonen in de geselecteerde studies waren allemaal gezonde deelnemers. Het is natuurlijk niet mogelijk om dergelijke studies uit te voeren met slachtoffers van een vergiftiging. Ook waren alle deelnemers nuchter, met andere woorden: ze hadden een lege maag. In realiteit beïnvloedt een volle maag de snelheid waarmee een ingenomen stof wordt opgenomen in het bloed. De toegediende middelen die gebruikt werden in de studies, waren bijna allemaal stoffen in vaste vorm. Vloeistoffen kunnen zich waarschijnlijk anders gedragen.
Conclusie
Als eerste hulpmaatregel bij een vergiftiging geldt als aanbeveling het slachtoffer op de linkerzijde te leggen, met als doel de opname van het gif in de bloedbaan te vertragen. Het wetenschappelijk bewijs hierover blijken echter niet overtuigend, ook omdat de studies zelf vaak van mindere kwaliteit zijn. Maar, omdat iemand op zijn linkerzijde leggen zeker geen kwaad kan, blijft deze houding de voorkeur hebben in geval van vergiftiging.
