factcheck

Een video van dansende mensen wordt online gedeeld met de bewering dat het zou gaan om Koerdische vrouwen die zich protesteren tegen de hijabregels in Iran en steun uitspreken voor Israël. Maar de tekst die aan de video is toegevoegd, klopt niet. De originele video dateert van maart en bevat geen politieke teksten over Iran of Israël. In werkelijkheid tonen de beelden een traditionele dans ter viering van het Norouz-feest, het Perzische nieuwjaar.

factcheck

Een account op Instagram verspreidt filmpjes waarin Syrische vrouwen van minderheden zouden verkocht worden op slavenmarkten en stokslagen krijgen. Dit zou gebeuren onder het toeziend oog van de nieuwe regering. De beelden komen echter niet uit Syrië. Het gaat respectievelijk om een kunstvoorstelling in Irak en gemonteerde beelden uit Afghanistan.

factcheck

In een post op sociale media wordt het aantal moskeeën in Duitsland vergeleken met het aantal kerken in Saudi-Arabië. Hoewel de cijfers in de post correct zijn, valt er nuance te plaatsen bij de kaart die als illustratie wordt gedeeld.

factcheck

Op Facebook stelt Vlaams minister van Onderwijs, Justitie en Werk Zuhal Demir het recidivistenprobleem in België aan de kaak. 70 procent van wie nu in de gevangenis zit, zou daar later opnieuw terechtkomen. Uit onderzoek blijkt dat 70 procent van de gedetineerden na hun straf opnieuw in contact kwam met het gerecht. Maar dat wil niet zeggen dat ze ook terug in de gevangenis belandden.

factcheck

Sam van Rooy (Vlaams Belang) deelt op sociale media een video waarin een gemaskerde man “Allahu Akbar” roept, het zou gaan om recente gebeurtenissen in Zweden. De video is echt, maar dateert van 2023, toen in Stockholm protestacties plaatsvonden tegen een reeks koranverbrandingen.

factcheck

Op 8 december valt het regime van Syrische president Assad. In de nawee staat het internet bol van speculaties. IS zou leden van het Assad-regime te Hama gefusilleerd hebben op het stadsplein van Hama voor duizenden toeschouwers. Dat klopt niet: de twee foto’s die de executies zouden illustreren, spelen zich af op verschillende locaties. Er vonden geen executies plaats op het stadsplein.

explainer

Na de val van het Assad-regime in Syrië duiken verschillende filmpjes rond op X waarop een stoet militairen met geheven IS-vlaggen te zien is. Wat is het verhaal achter de beelden?

factcheck

Naar aanleiding van de internationale dag tegen geweld tegen vrouwen deelden verschillende politici opvallende cijfers die de omvang van dit geweld onderstrepen. Deze factcheck gaat na in hoeverre deze cijfers kloppen.

factcheck

Volgens Koen Daniëls en Els van Doesburg (N-VA) spendeert het zorgpersoneel een groot deel van haar tijd aan administratie: “40% van de tijd zijn ze bezig met papier en niet met zorg.” Het cijfer is afkomstig van Zorgnet-Icuro. Zij haalden het uit een masterscriptie uit 2021. Daarbij vulden 23 werknemers uit een afdeling in het Jessa ziekenhuis een vragenlijst in. Maar representatieve cijfers voor de Vlaamse zorg zijn niet beschikbaar.

factcheck

Volgens Heleen Debruyne verdient een gynaecoloog gemiddeld 229.698 euro bruto per jaar en een vroedvrouw minder dan 30.000 euro. Door verschillende statuten valt dit moeilijk te berekenen. In grootordes is de vergelijking wellicht correct, al lijkt een jaarloon van 30.000 euro voor een voltijdse vroedvrouw een onderschatting.

factcheck

De achteruitgang van de mannelijkheid, daarvoor waarschuwt een bericht op Telegram. Mannen zouden namelijk significant kleiner geworden zijn sinds 1940. Uit cijfers blijkt echter dat de lichaamslengte wereldwijd net gestegen is.

factcheck

Op X circuleert een tabel uit een rapport van het IPCC, het klimaatpanel van de Verenigde Naties, die de verwachte toename of afname van verschillende natuurrampen weergeeft. Opvallend is dat data over hevige neerslag, overstromingen en branden ontbreken. Sommige berichten concluderen dat er daarom geen toename van deze rampen is. Maar dat klopt niet. Door variaties in meetmethodes wereldwijd is het moeilijk om op globale schaal conclusies te trekken. Regionale cijfers die wél beschikbaar zijn, wijzen net op een toename van natuurbranden en overstromingen.

factcheck

In een interview voor Humo zei Tom Waes dat stress de op één na grootste doodsoorzaak ter wereld is. Daarvoor is geen bewijs: de twee grootste doodsoorzaken zijn kanker en hart- en vaarziekten. Wel bestaat er een link tussen stress en die twee ziekten. Maar andere factoren, zoals onze levensstijl, zijn minstens even bepalend.

factcheck

Op social media gaan fragmenten uit een interview met de Algerijnse boksster Imane Khelif rond. De berichten beweren dat Khelif hierin naar haarzelf verwijst als man. Dat klopt niet. De berichten gebruiken verkeerde vertalingen uit het Arabisch. In het volledige interview wordt duidelijk dat Khelif herhaaldelijk naar zichzelf verwijst als vrouw.

factcheck

Volgens de zomercampagne van Stop It Now! Vlaanderen worstelt 1 op 100 personen met seksuele gevoelens voor minderjarigen. Het klopt dat ongeveer 1% van de mannelijke bevolking voldoet aan de criteria voor pedofilie. Maar dit mag je niet gelijkstellen met gevoelens voor minderjarigen. Dat percentage ligt waarschijnlijk nog hoger.

factcheck

Volgens Melissa Depraetere (Vooruit) zit een op de tien Vlaamse kinderen met honger op de schoolbanken. Uit onderzoek blijkt wel dat 9% van de kinderen in Vlaanderen onvoldoende toegang heeft tot gezonde voeding en dus voedselonzekerheid ervaart. Maar dat betekent daarom nog niet dat zij met een lege brooddoos of honger naar school gaan.

factcheck

Volgens de politieke partij Voor U is België de enige lidstaat van de EU met een onbeperkte werkloosheidsuitkering in de tijd. Dat klopt: België is het enige land dat, onder voorwaarden, geen tijdslimiet zet op die uitkering. In sommige landen geldt wel een systeem waarbij je in specifieke gevallen een bijdrage kan ontvangen na afloop van de uitkering, die ook onbeperkt is in de tijd.

factcheck

Tijdens een radio-interview zei correspondente Lia van Bekhoven dat transvrouwen opzettelijk man noemen strafbaar wordt onder de nieuwe Schotse wet tegen haatspraak. Dat klopt niet helemaal: het misgenderen van individuele transpersonen of discussiëren rond genderidentiteit is toegelaten. Maar transgenders als categorie bedreigen en aanzetten tot haat is voortaan wel strafbaar. Het is aan de politie om te interpreteren wat als bedreiging geldt.

factcheck

Twee video’s op sociale media worden ten onrechte met elkaar in verband gebracht. Gebruikers beweren op basis van de beelden dat er in Gaza bombardementen plaatsvonden op de locatie waar net hulpgoederen uit België geleverd werden. Dat klopt niet. Een visuele analyse toont dat zowel de locatie als het tijdstip van de dropping van hulpgoederen en het bombardement verschillen. Ook een ooggetuige bevestigt dit.

factcheck

Volgens verschillende posts op sociale media zou het World Economic Forum (WEF) plannen hebben om één grote stad te maken van Nederland, Vlaanderen en de Duitse deelstaat Noordrijn-Westfalen. Dit zou volgens sommige berichten ook de reden zijn achter het stikstofbeleid, dat volgens hen boeren wil verdrijven voor de uitbouw van de stad. Dat klopt niet: het zogenaamde stadsplan is in werkelijkheid een marketingidee uit 2016 dat de drie regio's wil presenteren als één handelsregio. Het heeft niets te maken met het stikstofbeleid.

factcheck

Verschillende berichten op sociale media claimen dat het Israëlische leger explosieven gebruikt die vermomd zijn als voedselblikken. Militaire deskundigen ontkrachten deze bewering en zeggen dat de metalen cilinders in kwestie waarschijnlijk opslagcontainers voor M603-ontstekers zijn. De blikken waren bovendien aangeduid met een label waarop “fuze mine” (mijnontsteker) stond.

factcheck

Een screenshot van een nieuwsbericht gaat rond op X. Er staat dat “internationaal besloten is per direct alle uitingen van mis- en desinformatie in alle media te verbieden”. Alle grote mediakanalen die verbonden zijn aan het World Economic Forum (WEF) zouden volgens het bericht uit de ether moeten gaan. Maar dat klopt niet: het nieuwsbericht is volledig verzonnen.

factcheck

Volgens een filmpje op X en TikTok zou een colonne motorrijders op 8 januari 2024 onderweg zijn geweest naar de boerenprotesten in Duitsland. Maar de beelden dateren al van 2020. De motards in kwestie reden naar de stad Papenburg om er te betogen tegen een striktere regelgeving voor motorrijders.

factcheck

Volgens federaal parlementslid Valerie Van Peel (N-VA) maakt één op tien kinderen seksueel misbruik mee. Statistieken op basis van zelfrapportage geven aan dat het zelfs om 1 op 6 kinderen gaat. Maar dit onderzoek gebruikt een bredere definitie van seksueel geweld, waaronder ook vormen zonder fysiek contact vallen. Voor seksueel misbruik zijn er geen specifieke cijfers. Van Peel heeft het daarom over een “voorzichtige schatting”.

factcheck

Een filmpje van een Amerikaanse acteur uit 2012 werd de afgelopen maanden terug populair. In dat filmpje toont de acteur een ‘geheime grot’ die naar Disneyland in Californië leidt. Op TikTok gaat nu rond dat de grot bestaat én gebruikt wordt voor het ontvoeren van kinderen. Maar de grot is niet echt: het filmpje maakt deel uit van een humoristische cameo. De link met kinderhandel werd er achteraf bij verzonnen.

factcheck

In een artikel in De Morgen staat dat door het volgen van een bepaald dieet de moeder het geslacht van haar kind kan bepalen. Veel broccoli eten zou helpen om een meisje te krijgen, vlees voor een jongen. Hier bestaat geen wetenschappelijk bewijs voor. Voeding en andere middeltjes hebben geen aantoonbaar effect op het geslacht van het kind.

factcheck

Verschillende Belgische kranten berichtten dat België op de tweede plaats staat in Europa wat het meeste aantal stakingsdagen betreft. De kranten baseren zich op onderzoeken van de Europese vakbondsorganisatie en het Duits onderzoeksbureau WSI, maar bij beide zijn de data te onvolledig om deze conclusie te kunnen trekken.

factcheck

In een actuele vraag aan minister Hilde Crevits (cd&v) stelde Katrien Schryvers (cd&v) dat “bijna één op de zes vrouwen tijdens de zwangerschap geconfronteerd wordt met zwangerschapsverlies”. Een exact cijfer is hierover niet bekend, maar uit een recent rapport van The Lancet blijkt wel dat wereldwijd 1 op 10 vrouwen ooit werd geconfronteerd met zwangerschapsverlies.

factcheck

Volgens Voka, het Vlaams netwerk voor ondernemingen, is België vandaag het Europese land met de sterkst stijgende lonen. Het percentage voor ons land ligt hoger dan het Europese gemiddelde, maar dat de Belgische lonen vandaag het snelst stijgen in Europa, klopt niet: in 10 andere EU-landen is de loonstijging hoger.

factcheck

In een kettingmail met als onderwerp “Boodschap van advocaat meester Van Steenkiste” wordt beweerd dat volgelingen van Allah verplicht worden om iedereen die niet moslim is te doden. De mail is overgenomen van een Engelstalig artikel dat al in 2004 verscheen en waarvan de inhoud niet klopt. Het gesprek met een imam, waar de mail over gaat, vond nooit plaats.

factcheck

Verschillende Vlaamse nieuwsmedia berichtten op basis van een persbericht van de Hoge Gezondheidsraad dat 1 op 4 kleuters overgewicht heeft. Maar die cijfers staan niet in het rapport waarover het persbericht ging. Ze komen uit Sciensano’s gezondheidsenquête van 2018. Het blijkt wel om een licht verschillende leeftijdsgroep te gaan, namelijk kinderen van 2 tot 4 jaar.

factcheck

Professor psychologie Mattias Desmet was in september 2022 te gast bij de Amerikaanse podcast The Highwire. Hierin vertelde hij dat 'België het land is met het hoogste percentage van mensen met een depressie'. Dat klopt niet. Volgens verschillende schattingen staat België in de middenmoot.

factcheck

Anja Vanrobaeys (Vooruit) ijverde in de Kamer voor een uitbreiding van de discriminatiewet voor gezondheidstoestand: “wie ooit kanker had, heeft tien keer minder kans op een job dan iemand die tien jaar ouder is”. Een UGent-onderzoek bevestigt dat iemand met een eerdere kankerervaring gediscrimineerd kan worden bij het opnieuw betreden van de werkvloer. Maar de kans op een sollicitatiegesprek is niet 10 keer kleiner in vergelijking met iemand die 10 jaar ouder is.

factcheck

Op Twitter circuleerde in juni een screenshot met de tekst “1 op 3 Belgische mannen vindt dat een vrouw dwingen tot seks geen verkrachting is”. De stelling komt van de website van de organisatie Vrouw & Maatschappij. Wat de bron is van het cijfer is onduidelijk. Ook de organisatie zelf weet niet waar het vandaan komt.

factcheck

In een vraag aan minister Van Quickenborne (Open VLD) stelde Marijke Dillen (Vlaams Belang) dat 1 op 3 gedetineerden drugs gebruikt in de gevangenis. Het cijfer komt uit een onderzoek van de UGent uit 2018, waarin 1326 gedetineerden van Vlaamse gevangenissen werden bevraagd. Hieruit bleek dat 35% van de gedetineerden drugs gebruikt.

factcheck

In een interview met Humo ijverde Conner Rousseau voor de voordelen van kinderopvang voor kinderen met een anderstalige moeder. Kinderen die namelijk de eerste drie jaar thuis zitten bij een anderstalige moeder zouden benadeeld zijn tegenover kinderen in de crèche want “zij kennen gemiddeld zevenhonderd Nederlandse woorden meer”. Deze uitspraak kan kloppen voor kinderen uit een kansarm gezin, maar benodigt nuancering voor anderstalige gezinnen.

factcheck

Heel wat beweringen over de moorden in Boetsja sijpelen bij ons binnen op het net. Zo worden online twee artikels gedeeld die de Russische verantwoordelijkheid voor de moorden zouden ontkrachten. Satellietbeelden waarop lijken te zien zijn, zouden van 1 april dateren, na de terugtrekking van Russische troepen. Volgens een onderzoek uitgevoerd door de BBC werden de desbetreffende beelden wel degelijk op 19 maart genomen. In een tweede claim zouden het Oekraïense troepen zijn die metalen pijltjes of fléchettes gebruikt hebben op de burgers van Boetsja. Het Oekraïense leger maakt echter geen gebruik van granaten met fléchettes.

factcheck

Via sociale media worden foto’s en video's van vernederde mensen uit Oekraïne gedeeld. Meestal zijn ze vastgebonden of - geplakt aan bomen of lantaarnpalen. Op heel wat video’s is te zien hoe Oekraïners ze slaan of hun kont ontbloten. De posters die de beelden delen, spreken vaak van collaborateurs, maar de video’s zelf noemen de slachtoffers plunderaars of saboteurs.

factcheck

Online circuleert een facebookbericht van een Nederlandse dame van Oekraïens-Russisch afkomst. In het bericht hoopt de Nederlandse dame op vrede tussen Oekraïne en Rusland. Ze verwijt het Westen wel hypocrisie omdat het niet zou tussenbeide gekomen zijn tégen Oekraïne. Zo zegt ze bijvoorbeeld dat in Oost-Oekraïne duizenden burgers vermoord werden zonder dat de wereld ernaar omkeek. We bekijken een aantal uitspraken.

factcheck

In Oudergem opent Fedasil in oktober een nieuw asielcentrum voor niet-begeleide minderjarigen. Maar op sociale media doet het gerucht de ronde dat de gemeente daar niet van op de hoogte was. Dat blijkt niet te kloppen, bevestigen zowel de woordvoerder van Fedasil als de burgemeester van Oudergem.

factcheck

Personen die zonder juiste papieren in België verblijven kunnen om medische redenen een verblijfsvergunning aanvragen via zogenaamde ‘medische regularisatie’. In het kader van de recente hongerstaking in de Begijnhofkerk en de VUB/ ULB opperden sommigen op sociale media dat zo’n medische regularisatie geen optie is voor wie ziek wordt tijdens zijn hongerstaking. Die stelling klopt niet: de wet zegt niets over de oorsprong van medische problemen.

factcheck

Op 2 augustus kopte een artikel van PAL NWS: “30 procent gedetineerden is illegaal, kostprijs: 159 miljoen euro.” Cijfers van de Federale Overheidsdienst Justitie bevestigen inderdaad dat zo’n 30 procent van de gedetineerden in België geen verblijfspapieren heeft. De kostprijs van 159 miljoen euro klopt volgens cijfers van de FOD Justitie, maar is eigenlijk een onvolledige berekening zonder de infrastructuurkosten van de Belgische gevangenissen. Het werkelijke bedrag ligt allicht nog hoger.

factcheck

De hongerstaking van meer dan 400 sans-papiers in Brussel eindigde officieel na 60 dagen. De stakers eisten een collectieve regularisatie om op een legale manier te kunnen verblijven en werken in ons land. Op sociale media claimen sommigen dat het niet mogelijk is om 60 dagen lang niet te eten. Anderen zeggen ook dat dokters de monden van vier stakers zouden hebben dichtgenaaid. Uit vorige hongerstakingen blijkt dat je nog langer dan 60 dagen kan vasten. Daarnaast hebben de stakers volgens de plaatselijke hulpverleners hun eigen lippen aan elkaar gehecht.

factcheck

In een online debat op twitter besprak een twitteraar de omvang en kostprijs van migratie. In de tweet werd beweerd dat tot mei 2021 niet minder dan 17.000 mensen het land zouden binnengekomen zijn. Ook zou slechts twintig procent van de asielzoekers werk vinden, en zou immigratie ons land jaarlijks elf miljard euro kosten. Voor die beweringen is weinig bewijs te vinden.

factcheck

Tijdens een interview met VTM Nieuws op 28 februari, stelde CD&V-voorzitter Joachim Coens dat “75% van de jongeren kampt met mentale problemen”.

factcheck

Op de expositie ‘Real Bodies: The Exhibitions’ in het Antwerpse Sportpaleis zijn 20 goed bewaarde menselijke lichamen te zien. De opgestelde lichamen tonen het complexe netwerk van spieren, bloedvaten en zenuwen dat schuilgaat in het menselijke lichaam. Onder andere bij de exposities in Sydney en Birmingham gingen er stemmen op die de ethiek en de oorsprong van deze lichamen in vraag stelden.

factcheck

Op 14 oktober postte het Vlaams Belang op haar Facebookpagina: “Het Vlaams Belang wordt door de Vivaldi-partijen en de N-VA geweerd uit de Raad van Bestuur van UNIA, een links-activistische instelling die ieder jaar €800.000 van uw belastinggeld krijgt.” Zelfs als je ervan uitgaat dat de post zich enkel op een Vlaams publiek richt, is die bewering over de financiering van Unia foutief. Het Vlaams Belang brengt namelijk alleen de bijdrage van de Vlaamse overheid in rekening. De partij vergeet de bijdrage van de federale overheid mee te rekenen. Aangezien die bijdrage gedeeltelijk bestaat uit geld van de Vlaamse belastingbetaler, onderschat de partij wat de Vlaming in totaal betaalt voor Unia.

explainer

Dat heel wat Amerikanen nog steeds verontwaardigd zijn over politiegeweld, is wel duidelijk. Maanden na de gewelddadige dood op 25 mei van George Floyd trekken honderden tot duizenden nog de straat op. Tegen het racisme, maar ook tegen geweld. De arm der wet is verantwoordelijk voor een duizendtal doden per jaar. Is de politie in de VS werkelijk zoveel dodelijker dan in andere landen?

factcheck

Volgens berekeningen van Groen verdwijnt er dagelijks 7 hectare groen onder beton. Verschillende media berichtten hierover, maar klopt het ook?

factcheck

Volgens federaal parlementslid Ellen Samyn (Vlaams Belang) groeit één op de tien kinderen op in armoede. Klopt dit?

factcheck

Een bericht op sociale media legt een constructie uit waarmee mensen van Marokkaanse origine zeer gemakkelijk fiscale fraude kunnen plegen door onderhoudsgelden af te trekken van de belastingen om ze vervolgens terug te halen naar België. Wij zochten uit of het verhaal inderdaad "voor 200%” klopt.

factcheck

Whatsapp is sinds het begin van de coronacrisis een broeihaard geworden van desinformatie. Sinds enkele dagen circuleert een bericht via Whatsapp waarin men voor drie dingen waarschuwt: 1) niet op een video genaamd Martinelli klikken, omdat deze je telefoon hackt, 2) niet de update naar Whatsapp Gold maken, en 3) niet opnemen wanneer een bepaald nummer je belt, want dat zou je handenvol geld kosten. Wij kregen de voorbije dagen dit bericht uit verschillende hoeken doorgestuurd, van onder andere de mama, de tante, vrienden, enz. Goed bedoeld uiteraard … maar fake.

factcheck

Volgens een artikel dat op 7 januari verscheen op de website ‘ReactNieuws’ werken Vlamingen steeds harder, en stempelen allochtonen almaar meer. De auteur staaft deze stelling aan de hand van cijfers van VDAB over de werkloosheidsgraad in Vlaanderen. Maar er valt flink wat nuancering te geven bij die cijfers en vooral bij de toon van het artikel.

factcheck

In een column die op vrijdag 21 februari in zakenkrant De Tijd verscheen, bespreekt journalist Rik Van Cauwelaert onder meer de economische verschillen tussen de drie Belgische Gewesten. Om zijn betoog te versterken citeert hij de Gouverneur van de Nationale Bank van België (NBB). “Een veelzeggende vaststelling, waar de NBB-Gouverneur Pierre Wunsch zelf de vinger op legde, is dat liefst 70 procent van de banen in Wallonië in de non-profit zit,” schrijf de journalist. Die uitspraak kreeg veel reactie op sociale media. Maar ze klopt niet.

factcheck

Op 16 februari verscheen op de website van weekkrant De Zondag een interview met Vlaams viceminister-president Bart Somers. Daarin stelt Somers dat 37 procent van de Vlaamse kinderen tussen nul en vijf jaar migratieroots heeft. Maar klopt dat cijfer ook?

explainer

Gendergelijkheid kan onmogelijk aan één historische periode worden toegeschreven.

factcheck

De Standaard publiceerde op 8 september een artikel over het tekort aan vrijwilligers bij de Zelfmoordlijn. Daarin wordt beweerd dat Vlaanderen “het hoogste zelfmoordcijfer van West-Europa” heeft.

factcheck

1 op 4 sociale woningen gaan naar vreemdelingen terwijl 153.910 mensen op de wachtlijst staan, zegt Vlaams Belang op Facebook naar aanleiding van het nieuws dat de wachtlijsten voor sociale woningen langer zijn geworden.

explainer

factcheck

De Vlaamse meerderheidspartijen van Michel I zijn in hun verkiezingsprogramma’s positief over het aantal jobs die er zijn bijgekomen tijdens het ambt van haar regering . N-VA beweert in haar partijprogramma dat er meer dan 200.000 jobs extra zijn sinds oktober 2014. Open Vld gaat iets verder en zegt , net als Charles Michel in een recent interview met RTL , dat het er meer dan 250.000 zijn. De strafste bewering over het aantal bijgekomen jobs vinden we bij CD&V .

factcheck

De Lijn wil niet meer stoppen aan het Noordstation in Brussel uit vrees voor besmettelijke ziekten . onterecht , zo blijkt .

factcheck

Naar aanleiding van de brand in de kathedraal van Notre-Dame in Parijs, circuleren op facebook verschillende berichten over “toename van antichristelijke aanvallen” in Frankrijk. Factcheck Vlaanderen zocht uit in hoeverre die berichten kloppen.

explainer

factcheck

Foto: screenshot van de site waar het bericht gepubliceerd werd.

factcheck

factcheck