ONZE WERKWIJZE

Factcheck.Vlaanderen is een project dat in 2019 onstond vanuit de VZW Square Truth Network, nu bekend als de VZW Factcheck.Vlaanderen (zie onze Partners-pagina). Wij zijn een onafhankelijke, non-profit website die volledig is toegewijd aan factchecken. Ons doel is het publiek debat te laten voeren op basis van feiten in plaats van vooroordelen en desinformatie. Wij werken conform de richtlijnen van het IFCN, waarvan factcheck.vlaanderen sinds 2022 erkend lid is. Hieronder leggen we uit hoe we in onze factchecks te werk gaan en wat deze richtlijnen inhouden. Op deze pagina vind je meer over wat de IFCN erkenning betekent.

Wat factchecken we?

We onderzoeken in principe alle publieke uitspraken of online content. We streven er naar om een diversiteit aan thema’s te behandelen, gaande van klimaat, gezondheid tot economie. We selecteren claims door eigen monitoring (bij (sociale) media en politiek), met behulp van artificiële intelligentie (berichten op sociale media met groot bereik en mogelijke verkeerde informatie) of via suggesties van lezers.

Om te kunnen factchecken, moet een bewering feitelijk verifieerbaar zijn. Dat wil zeggen dat ze, tot op zekere hoogte, kan gevalideerd of weerlegd worden op basis van feiten. Daarnaast moet de bewering gaan over het heden of het verleden. We factchecken dus geen opinies of toekomstvoorspellingen en doen geen uitspraken over diegene van wie de bewering komt.

Stuur zelf suggesties

Kom je zelf op iets dat je gefactcheckt wenst te zien? Iedereen kan een bewering indienen via info@factcheck.vlaanderen. Alle beweringen die aan bovenstaande voldoen, nemen we in overweging. Om over te gaan tot een factcheck houden we rekening met het bereik van de claim, de maatschappelijke relevantie en het ontbreken van context of bronnen. Op anonieme inzendingen reageren we niet.

Hoe factchecken we?

Onze factcheckers ondernemen zelf het onderzoek naar de feiten om een bewering te verifiëren. Indien nodig spreken we hiervoor experten in het domein in kwestie aan. Wanneer mogelijk, nemen we ook contact op met diegene van wie de bewering afkomstig is en gaan we alle bronnen na die ons worden aangeboden.

We zoeken de relevante feiten naar waar de claim verwijst. Hiervoor baseren we ons op minstens twee primaire bronnen die de bewering ondersteunen dan wel weerleggen. Verder raadplegen we bronnen die de bewering in zijn context plaatsen en kijken we na of er bronnen zijn die onze gevonden bevindingen tegenspreken. Indien mogelijk, vermelden we enkel bronnen die publiek beschikbaar zijn.

Van elke bron gaan we de betrouwbaarheid, kwaliteit en methodologie na. We communiceren hier openlijk over in ons artikel. Voor publicatie wordt het artikel steeds nagelezen en het bewijsmateriaal gedubbelcheckt door de hoofdredacteur en/of een andere factchecker.

Onze artikels zijn een uiteenzetting van onze bevindingen waarin we voor elk feit of cijfer een hyperlink voorzien naar de originele bron. We stellen onze artikels op die manier op zodat de lezer zelf kan nagaan hoe we tot onze bevindingen komen en zelf de vermelde bronnen kan controleren. We respecteren de journalistieke principes, zoals het recht op wederhoor, uit de Code van de Raad voor de Journalistiek.

Onze redacteurs werken niet mee aan een factcheck wanneer zij persoonlijke of zakelijke banden hebben met de personen of organisaties die betrokken zijn bij die factcheck.

Hoe komen we tot een conclusie?

De titel van het artikel reflecteert altijd beknopt de conclusie waarmee we ons artikel besluiten. De conclusie vormt een herhaling van de gevonden feiten die de oorspronkelijke claim ontkracht, bevestigt, nuanceert of in zijn context plaatst.

We hanteren geen vaste beoordelingsschaal om zoveel mogelijk nuancering toe te laten. Het is uiteindelijk aan de lezer zelf om te oordelen over de gecheckte bewering en over de bewijzen die wij daartegenover aanreiken.

Ons correctiebeleid

We zijn transparant over eventuele correcties of aanpassingen op onze eigen factchecks. We corrigeren onze artikels in onderstaande gevallen. In geval dat het aanpassen van de oorspronkelijke publicatie niet meer mogelijk is, publiceren we een aparte correctie op onze kanalen.

- Wanneer het artikel zaken bevat die tegen onze manier werkwijze ingaan of op aantoonbare manier niet kloppen

- Wanneer er bewijsmateriaal ontbreekt die de conclusie tegenspreekt of zorgt voor een noodzakelijke aanvulling ervan

In een oranje tekstvlak bovenaan het artikel wordt duidelijk gemaakt wat er werd aangepast samen met de datum van de aanpassing. Hier vind je een overzicht van factchecks die de voorbije jaren zijn gecorrigeerd of aangevuld.

Heb je klachten, opmerkingen of zag je iets dat niet helemaal klopt of nog ontbreekt? Laat het ons weten door te mailen naar info@factcheck.vlaanderen. Voeg hierbij accuraat bewijsmateriaal toe met verwijzing naar de primaire bron.

Andere bijdragen

Naast onze factchecks publiceren we ook explainers. Hierin factchecken we geen bewering, maar geven we duiding rond een bepaald onderwerp op basis van feiten. Ook in onze explainers zijn we transparant over onze bronnen.

IFCN RICHTLIJNEN

We onderschrijven zowel de ‘Code of Principles’ van het International Fact-Checking Network (IFCN), een forum voor factcheckers over de hele wereld dat deel uitmaakt van Poynter Institute, als de ‘Code of Standards’ opgesteld door het European Fact-Checking Standards Network (EFCSN). Hieronder sommen we de belangrijkste richtlijnen op.

1. We zijn eerlijk en onpartijdig

Voor elke claim gebruiken we dezelfde standaard. We beperken ons in onze factchecks niet tot één invalshoek. We volgen voor elke factcheck dezelfde procedure en laten het gevonden bewijs de uitkomst van de conclusie bepalen. We maken geen waardeoordelen of politieke standpunten over de kwesties die we factchecken.

Onze organisatie is politiek neutraal en steunt geen enkele politieke partij of organisatie. Concreet betekent dit dat onze organisatie en medewerkers geen giften aannemen van politieke partijen of organisaties, noch van andere organisaties die redactionele invloed wensen. We waken er tevens op dat onze factcheckers, en andere betrokkenen die actief zijn bij Factcheck.Vlaanderen, geen directe banden hebben met politieke partijen of de regering.

2. We zijn transparant over onze bronnen

We willen dat onze lezers onze bevindingen zelf kunnen verifiëren. We treden in voldoende detail over de bronnen zodat lezers ons werk kunnen repliceren, behalve als de privacy van de bron in het geding komt. Als dat het geval is, zullen we zo veel mogelijk details over de bron weergeven. Ook bij quotes van experten plaatsen we primaire bronnen, vermelden we de organisaties waartoe ze behoren en, indien nodig, of er sprake is van een belangenconflict of partijdigheid.

3. We zijn transparant over onze organisatie en financiering

Als we geld van derden aannemen, zorgen wij ervoor dat de donoren geen invloed hebben op de conclusies van onze factchecks. We geven informatie over de professionele achtergrond van de belangrijkste medewerkers van factcheck.vlaanderen en leggen de structuur en het wettelijk statuut van onze organisatie uit. We zorgen ervoor dat lezers weten hoe ze contact met ons kunnen opnemen. De inkomsten en saldo van de voorbije jaren kunnen hier worden geconsulteerd.

4. We zijn transparant over onze werkwijze

We leggen uit hoe we onze factchecks selecteren, onderzoeken, schrijven, redigeren, publiceren en corrigeren. We moedigen lezers aan claims in te sturen die wij kunnen factchecken en zijn open over waarom en hoe we factchecken.

5. We hanteren een eerlijk en open correctiebeleid

We volgen correcties nauwgezet op in lijn met ons correctiebeleid. In het geval van een correctie wordt bovenaan het artikel duidelijk gemaakt wat en wanneer er werd aangepast. Lezers kunnen wijzigingen voorstellen door contact met ons op te nemen.