Waar komt dit nieuws vandaan?
Minamataziekte
Een kwikvergiftiging door vis te eten, ook bekend als de minamataziekte, is niet nieuw: in de Japanse stad Minamata overleden er in totaal 1.784 personen aan. Tussen 1932 en 1968 stortte een chemische fabriek massaal kwik in zee, en dat kwik werd opgeslagen in vis, schaal- en schelpdieren. Dat leidde tot een massale vergiftiging van de bewoners van Minamata, die regelmatig zeedieren en -vruchten aten. Een kwikvergiftiging uit zich in:
- onzekere bewegingen (ataxie);
- gevoelloosheid in handen en voeten;
- spierzwakte;
- in extreme gevallen coma en overlijden.
Kwikvergiftiging wereldwijd
Wetenschappers voerden een literatuuronderzoek uit over kwikvergiftiging in de wereld (1). Ze vonden 164 studies uitgevoerd in 43 landen. Er was een hoog risico op kwikvergiftiging bij bevolkingen:
- in arctische gebieden die grote hoeveelheden zeedieren consumeren;
- in de buurt van goudmijnen (kwik wordt namelijk gebruikt voor goudextractie).
Maximale wekelijkse dosis kwik
In 2015 onderzocht het Europese Voedselagentschap (EFSA) het kwikgehalte in voedingsmiddelen (2).
- Lage kwikgehaltes (minder dan 50 microgram per kilogram) werden aangetroffen in haring, zalm, forel en inktvis.
- Hogere kwikgehaltes zaten in brasem, kreeft, makreel, snoek en tonijn.
- De kwik-kampioen was zwaardvis, met 1.212 microgram kwik per kilogram.
Het EFSA oordeelde dat een wekelijkse inname van 1,3 microgram kwik per kilogram lichaamsgewicht een aanvaardbare maximale dosis is voor volwassenen. Voor een persoon van 70 kilogram betekent dat een dosis van 91 microgram per week.
- Een portie van 100 gram tonijn bevat 29 microgram kwik.
- Een portie van 100 gram kreeft bevat 30 microgram kwik.
- Een portie van 100 gram zwaardvis bevat echter al 121 microgram kwik. Dat is meer dan de maximale dosis voor een volwassen persoon.
- (1) Sheehan MC, Burke TA, Navas-Acien A, et al. Global methylmercury exposure from seafood consumption and risk of developmental neurotoxicity: a systematic review. Bull World Health Organ. 2014 Apr 1;92(4):254-269F.
- (2) EFSA Scientific Committee, 2015. Statement on the benefits of fish/seafood consumption compared to the risks of methylmercury in fish/seafood. EFSA Journal 2015:13(1):3982, 36 pp.
Hoe moet je dit nieuws interpreteren?
Het Vlaams Instituut Gezond Leven raadt aan om één tot twee keer per week vis of schaal- en schelpdieren te eten (3). Er worden geen hoeveelheden in aantal gram geformuleerd. Meer dan twee keer per week vis eten wordt niet aanbevolen, onder andere wegens het kwikgehalte.
Bovendien worden bepaalde vissoorten overbevist, en komt hun soort (en de biodiversiteit) daardoor in gevaar. Met dat milieuaspect in gedachten raadt het Vlaams Instituut Gezond Leven aan om één portie vis per week te eten. In het verleden werd ook onderzocht of vis veilig is voor zwangere vrouwen: dat bleek geen probleem te zijn.
Vis blijft echter een gezonde voedingskeuze. Vette vissoorten bevatten bovendien een hoog gehalte aan gezonde, onverzadigde vetten. En wat Robbie Williams betreft: hij at volgens de berichtgeving twee- tot driemaal vis per dag …
Conclusie
Sommige vissoorten bevatten hogere concentraties aan kwik. Met ook milieuaspecten zoals overbevissing in gedachten, raadt het Vlaams Instituut Gezond Leven aan om één portie vis per week te eten in plaats van twee, zoals vroeger werd aanbevolen. Vis blijft echter een gezonde voedingskeuze. Vette vissoorten bevatten bovendien een hoog gehalte aan gezonde vetten.
