Waar komt dit nieuws vandaan?
De mRNA-vaccins die als eerste op de markt komen, geven stilaan hun geheimen prijs. De documenten die ingediend zijn bij de Amerikaanse regelgevende overheden zijn publiek gemaakt, de resultaten van de fase 3-studies zijn gepubliceerd en de bijsluiter van het vaccin van Pfizer/BioNTech is bekendgemaakt. De prik blijkt een reeks onaangename, maar geen gevaarlijke nevenwerkingen te kunnen uitlokken. Het gaat om bijwerkingen die ook voorkomen bij de meer klassieke vaccins. De bijsluiter vermeldt dat hoofdpijn, pijn op de injectieplaats en vermoeidheid geregeld voorkomen, maar van voorbijgaande aard zijn (1). Nevenwerkingen die je hinderen in je dagelijkse activiteiten, zijn daarentegen eerder zeldzaam. Ook ernstige koorts, van meer dan 39°C, is zeldzaam. Het komt bij minder dan 2% voor. (2).
Het andere mRNA-vaccin van Amerikaanse makelij, van de firma Moderna, is eveneens een mRNA-vaccin en veroorzaakt gelijkaardige nevenwerkingen (2). Voor beide vaccins zijn twee prikken nodig, met enkele weken tussen. De nevenwerkingen blijken iets meer uitgesproken na de tweede prik.
De mogelijke bijwerkingen van deze eerste coronavaccins zijn wat ernstiger dan de nevenwerkingen die we kennen van het griepvaccin. Ze zijn mogelijk te wijten aan het gebruikte vetmanteltje (nanopartikel). Dat fungeert als omhulsel rond de actieve stof en irriteert na inspuiting (2, 3).
Hoe moeten we dit nieuws interpreteren?
Een wetenschappelijke publicatie over de doeltreffendheid en veiligheid van het Pfizer/BioNTech-vaccin bundelt de gegevens over nevenwerkingen bij 43.252 deelnemers die deelnamen aan fase 3-onderzoek (4). Ze kregen ofwel het vaccin, ofwel een nepproduct (placebo) toegediend. Uit die publicatie leren we het volgende:
- Milde tot matige pijn op de injectieplaats, binnen de zeven dagen na de eerste prik, is veruit de meest voorkomende nevenwerking.
- Bij 55-plussers kwam deze nevenwerking minder vaak voor dan bij jongere deelnemers (16 tot 55 jaar): bij 71% van de 55-plussers na de eerste dosis en bij 66% na de tweede dosis. Bij de jongeren was dat 83% na de eerste dosis en 78% na de tweede dosis.
- Pijn op de prikplaats verdween meestal na één tot twee dagen.
- Bij minder dan 1% van de deelnemers was de pijn zo lastig dat ze hinderde bij dagelijkse activiteiten.
- Vermoeidheid en hoofdpijn na de tweede dosis kwamen ook vaker voor bij jongere dan bij oudere deelnemers: 59% vermoeidheid en 52% hoofdpijn bij jongeren, en 51% en 39% bij ouderen.
- Ook opvallend: veel personen die een nepvaccin (placebo) kregen, rapporteerden eveneens vermoeidheid en hoofdpijn: 23% en 24% bij de jongere groep, 17% en 14% bij de oudere groep. Mogelijk speelden de verwachtingen een rol?
- Ernstige vermoeidheid kwam voor bij 3,8% en ernstige hoofdpijn bij 2%.
- Koorts (minstens 38°C) na de tweede prik trof 16% van de jongere gevaccineerden en 11% van de oudere groep.
- Hoge koorts (39° tot 40°) kwam voor bij 0,2% van de gevaccineerde deelnemers, maar ook bij 0,1% van de placebogroep.
- Koorts en koude rillingen kwamen meestal 1 à 2 dagen na toediening van het vaccin voor, maar verdwenen zeer snel daarna.
Samengevat:
- Pijn op de prikplaats treedt vooral op na de eerste dosis.
- Koorts, vermoeidheid en hoofdpijn komen iets vaker voor na de tweede dosis van het vaccin.
Alle tot nu toe gerapporteerde nevenwerkingen waren van voorbijgaande aard. De studie volgde alle deelnemers op tot minstens twee maanden na de tweede dosis van het coronavaccin.
Conclusie
Het Pfizer/BioNTech-coronavaccin wordt toegediend in twee doses met 21 dagen ertussen. Meer dan de helft van alle gevaccineerde personen ervaart lichte tot matige pijn op de injectieplaats gedurende één tot twee dagen. Acute vermoeidheid en hoofdpijn treffen ook ongeveer de helft. Iets meer dan één op tien ontwikkelt koorts, die een zeldzame keer hoog oploopt. Nevenwerkingen zijn dus frequent, maar ongevaarlijk, steeds van voorbijgaande aard en zelden ernstig.
