Nee, coronavaccins veroorzaken geen Long Covid

Op sociale media en alternatieve nieuwsblogs wordt geopperd dat de coronavaccins Long Covid zouden veroorzaken. Daar is geen bewijs voor: grote onderzoeken tonen aan dat wie ondanks vaccinatie toch besmet wordt met Covid19, net meer beschermd is tegen Long Covid.

17 januari 2024

Long Covid is een syndroom waarbij iemand langdurig allerlei mogelijke klachten ervaart na Covid19. Op social media gaat rond dat het wordt veroorzaakt door coronavaccins.

Dat klopt niet. De meeste studies tonen dat wie ondanks vaccinatie toch besmet wordt net minder kans heeft op Long Covid.

Hoe vaak Long Covid voorkomt is niet helemaal duidelijk. Het risico ligt hoger bij wie ernstig ziek was van Covid19, bij vrouwen en bij mensen met onderliggende aandoeningen.

Op sociale media en anonieme nieuwsblogs gaat rond dat de coronavaccins Long Covid zouden veroorzaken, maar dat is zeer onwaarschijnlijk. Wat is Long Covid en waarvan komt het dan wel?

Het is onduidelijk hoe vaak Long Covid precies voorkomt na besmetting

Long Covid is een syndroom dat in de lente van 2020, het prille begin van de pandemie, voor het eerst werd gedefinieerd. Sindsdien zijn er meerdere termen en definities gepasseerd. De Wereldgezondheidsorganisatie definieert Long Covid momenteel als een syndroom waarbij gedurende twee maanden na een bevestigde Covid19-infectie nog symptomen aanwezig zijn. Er zijn heel wat symptomen die onder Long Covid kunnen vallen. Het gaat vaak om kortademigheid, pijn op de borst, hartkloppingen en vermoeidheid. Die symptomen hebben vaak een ernstig effect op het dagelijks functioneren.

Hoe vaak Long Covid voorkomt, is niet duidelijk. Deels omdat er waarschijnlijk subtypes van Long Covid bestaan met een andere oorzaak en voorkomen. Studies die kijken naar hoeveel mensen Long Covid krijgen na Covid19 maken ook niet steeds de vergelijking hoeveel mensen er vergelijkbare symptomen rapporteren zonder dat ze Covid19 opgelopen hadden.

Een Noorse studie maakte dit onderscheid wel: meer dan twee miljoen Noren werden opgevolgd waarvan meer dan 70.000 Covid19 kregen. Die groep had vaker klachten gerelateerd aan de longen en vermoeidheid dan mensen die negatief getest waren of geen coronatest kregen. De studie stelt dat per 10.000 mensen die Covid19 kregen er 50 tot 250 mensen de diagnose Long Covid zouden krijgen. Voor kinderen is er minder data beschikbaar, maar waarschijnlijk komt Long Covid bij hen zelden voor.

Verschillende factoren verhogen de kans op Long Covid, vaccinatie is daar geen van

Een aantal factoren beïnvloeden de kans dat iemand Long Covid krijgt. Een recente Britse studie bij meer dan 200.000 mensen vond dat Long Covid vaker voorkomt bij mensen die ernstig ziek waren, onderliggende aandoeningen hebben of niet gevaccineerd waren. Wie besmet werd met de Omicron-variant had minder kans op Long Covid dan wie met een eerdere variant besmet werd.

Een andere studie keek naar de risicofactoren voor het ontwikkelen van Long Covid na een milde infectie. Die bevestigde dat het risico op Long Covid afhankelijk is van de variant. Ook het beschermende effect van vaccins komt in deze studie naar voren. Net als in dit Amerikaans onderzoek.

Het Departement Volksgezondheid van de Britse overheid voerde een review uit van heel wat studies rond Covid19 en Long Covid. Ze bekeken acht onderzoeken die het effect van de coronavaccins op het voorkomen van Long Covid onderzochten: zes daarvan toonden een beschermend effect van de vaccins tegen Long Covid bij wie - ondanks vaccinatie - toch besmet raakt. Bovendien verminderen de coronavaccins in de eerste plaats de kans dat je besmet wordt. Wat de kans op Long Covid opnieuw doet dalen.

Het klopt dus niet dat de coronavaccins Long Covid zouden veroorzaken.

Na een coronavaccinatie kunnen zeer zelden ook symptomen aanwezig blijven

Zeldzaam kunnen sommige mensen na een coronavaccinatie blijvende symptomen ervaren. Die komen vaak overeen met die van Long Covid. Ze ontstaan doorgaans enkele dagen na vaccinatie en kunnen maanden of jaren aanblijven. We weten, net als bij Long Covid, nog maar weinig over dit zogenaamde post-vaccinatiesyndroom. De grootste studie naar dit syndroom geeft wel aan dat het risico op dit syndroom niet opweegt tegen de voordelen van de vaccins ligt.

Daarnaast zijn er ook enkele andere bijwerkingen beschreven die in verschillende mate langetermijngevolgen kunnen hebben: zoals voorbijgaande verlamming van een aangezichtszenuw of trombose van een ader in de hersenen. Zulke bijwerkingen zijn meestal zo zeldzaam dat onderzoekers niet kunnen inschatten hoe vaak ze precies voorkomen.

Conclusie

Long Covid is een aandoening die we nog niet volledig begrijpen. Het is onduidelijk hoe vaak het voorkomt, maar de meeste onderzoeken tonen aan dat de vaccins de kans op Long Covid verminderen voor wie toch besmet raakt aan Covid19. Verder weten we dat vrouwen en mensen met onderliggende aandoeningen meer risico lopen. Het klopt dus niet dat de coronavaccins Long Covid zouden veroorzaken.

Een Indische studie beweert dat de kans op Long Covid verdubbelt voor wie gevaccineerd is - waarom wordt deze studie hier niet besproken?

In december 2022 werd een studie uit India gepubliceerd die sommige blogs aanhalen als bewijs dat Long Covid vaker voorkomt bij wie gevaccineerd is. Die studie wordt hier niet besproken gezien er een aantal tekortkomingen zijn.

Door de opzet van de studie kan er geen oorzakelijk verband gesuggereerd worden

Het gaat hier om een retrospectieve studie. Dat betekent dat de hele studie pas uitgevoerd is nadat alle data verzameld is. Bij een prospectieve studie worden patiënten eerst geselecteerd en gaan onderzoekers daarna de data verzamelen. Dat is een heel andere manier van werken. Doorgaans beschouwen we prospectieve studies als waardevoller.

De studie toont niet wanneer de proefpersonen gevaccineerd werden en wanneer ze Covid19 kregen. Het zou kunnen dat mensen die erg ziek werden van het coronavirus - een risicofactor voor Long Covid - meer geneigd waren zich te laten vaccineren. Daardoor lijkt het dat wie gevaccineerd werd meer Long Covid had, terwijl er geen oorzakelijk verband hoeft te zijn.

Bovendien houdt deze studie zich niet aan de gangbare definitie van Long Covid: daarbij zouden symptomen na Covid19 twee maanden moeten aanslepen. Deze studie berekende de kans op blijvende symptomen in functie van de vaccinatiestatus vier weken na besmetting.

De gebruikte data vertonen vreemde kenmerken

In de studie zijn meer dan 400 patiënten opgenomen met een leeftijd tussen 18 en 88 jaar. Bij een willekeurige selectie van personen uit een representatieve database valt te verwachten dat de verdeling van leeftijden in de steekproef overeenkomt met de totale bevolking. Dat is hier niet het geval.

Daarnaast zijn er nog enkele andere merkwaardige kenmerken aan de dataset. Dit wil nog niet zeggen dat de auteurs zouden foefelen met data, maar roept wel op om voorzichtig te zijn. Datavervalsing is immers niet zo zeldzaam: 2% van de wetenschappers geeft toe ooit data vervalst te hebben.

Betere studies tonen een beschermend effect van de coronavaccins

De bekende astronoom Carl Sagan zei ooit dat buitengewone beweringen buitengewoon bewijs vereisen. Deze studie stelt dat de coronavaccins de kans op Long Covid na Covid19 verhogen, terwijl andere studies al aanwezen dat die kans net (licht) verlaagt bij wie gevaccineerd is.

Door de manier waarop deze studie is uitgevoerd wegen de bevindingen niet zwaar genoeg door in het grotere wetenschappelijke debat om de bevindingen van andere, betere studies van tafel te vegen. Als in de toekomst andere publicaties van hoge kwaliteit toch de bevindingen van deze studie bevestigen, kan het dat we onze conclusie moeten bijstellen. Maar dat is nu dus nog niet aan de orde.

De auteurs werden gecontacteerd met de vraag naar meer informatie maar hebben op moment van publicatie nog niet geantwoord.

✻

Geraadpleegde Bronnen

Andreas Huysman

Andreas is in 2023 afgestudeerd als arts aan de UGent, met vooral interesse in immunologie en infectieziekten. In het academiejaar 2023-2024 studeert hij een master immunologie aan de universiteit van Oxford. Sinds mei 2021 schrijft hij voor Factcheck.Vlaanderen, vooral over medische onderwerpen.

✻

Steun ons!

Lees ook...

aug 2021

De coronavaccins leiden niet tot ernstigere ziekte en voorkomen het ontstaan van varianten

nov 2021

Geen bewijs dat coronavaccins kanker veroorzaken of verergeren