Auteur en ex-VLD politicus Steven Arrazola de Onate schrijft op zijn blog een pleidooi waarbij hij politieke neutraliteit van Oekraïne aanreikt als sleutel tot een spoedig einde van de Russisch-Oekraïense oorlog. Hij beschrijft de rol van beeldvorming in de berichtgeving over de economische en humanitaire verliezen geleden door Rusland. Volgens de Oñate doet Rusland het best goed: ‘Volgens de laatste gegevens van de Wereldbank is Rusland recentelijk de grootste economie van Europa geworden en heeft het Duitsland ingehaald,’ aldus de Oñate.

Andere Nederlandstalige blogs deelden dezelfde boodschap. En social media gebruikers, waaronder profielen met veel volgers als Jeff Hoeyberghs en Ferdinand Meeus, blijven de uitspraak tot op vandaag delen.

Uitspraak verscheen in Russische overheidskrant

De uitspraak lijkt dienstbaar aan officiële communicatie van de Russische overheid. Die publiceerde op 4 augustus in de overheidskrant ‘Rossiyskaya Gazeta’ dat "Rusland in de top vijf van grootste economieën ter wereld terechtkwam, en daarmee de Europese landen inhaalde".

Het artikel geeft aan dat Rusland in de top vijf hoort, als we kijken naar het bruto binnenlands product, berekend op koopkrachtpariteit. Dat is een sleutel die de waarde van een munt calculeert, in verhouding tot de kost van producten op de markt. 

Slechts volgens één parameter is Rusland momenteel de grootste economie van Europa

Het IMF en de Wereldbank reiken drie verschillende modellen aan om koopkracht te vergelijken. Slechts volgens één van die modellen is het effectief zo dat de koopkracht in Rusland er gunstiger uitziet dan in Duitsland, zo beschrijft de Harvard-watchdog Russia Matters.

Het model dat gehanteerd wordt kijkt naar de absolute waarde van het bbp, en dus de koopkrachtpariteit gemeten in huidige dollars: niet in constante internationale dollars of in aandelen van landen in het mondiale bbp. 

Cijfers van de Wereldbank voor de absolute waarde van het bbp ramen de economie van Duitsland op 5,31 triljoen dollar en Rusland op 5,33 triljoen in 2022. 

Ook het IMF voerde berekeningen uit voor dit model. In tegenstelling tot de data van Wereldbank staat Rusland, ook in absolute waarde, onder Duitsland: 4,8 triljoen tegenover 5,4 triljoen dollar.

Bruto binnenlands product (Koopkrachtpariteit) aan huidige prijzen. Bron: Wereldbank.

Als je niet enkel kijkt naar de ‘absolute waarde’, maar wel naar ‘constante waarde’, en dus het model aanpast naar inflatie en leefkosten per land, heeft Rusland Duitsland niet ingehaald.

In werkelijkheid vormt de inflatie in Rusland een grote hinderpaal voor de economie, zo erkent ook Poetin. Werkloosheid en een kennisvlucht door de oorlog zouden de daling van de roebel enkel maar kracht bijzetten. Volgens een artikel van De Tijd komt de huidige stijging in Rusland doordat de overheidsuitgaven zijn verhoogd om de koopkracht te stimuleren.

Een belangrijke kanttekening is dat de sleutel van PPP, verschillen in prijsniveaus elimineert tussen economieën.

Bruto binnenlands product (Koopkrachtpariteit) aangepast aan inflatie en leefkosten. Bron: Wereldbank.

De suggestie dat 'de Russische economie de Duitse voorbij stak', kan dus enkel kloppen als we bereid zijn om ons op een momentopname te richten en factoren achterwege te laten.

Russische economie daalt minder dan verwacht - op korte termijn

Steven Arrazola de Oñate stelt verder in zijn blog "dat er zich voor Rusland onverwachte groei aandient". Ook deze gedachte verdient nuance.

De Wereldbank schreef in haar lenterapport dat het moeilijk is om groeivoorspellingen voor Rusland te produceren, wegens hun switch naar een oorlogseconomie. ‘Rusland nam het besluit om de publicatie van economische gegevens te beperken, met name cijfers over buitenlandse handel en de financiële en sectoren."

Toch wordt er gewag gemaakt van een positieve evolutie in de Russische economie, in die zin dat ze, gezien de ernst van de sancties tegen Rusland, minder dan verwacht afneemt. Van een eenduidig succesverhaal valt dus niet te spreken. Volgens De Wereldbank is de economische afbraak simpelweg minder dan voorspeld: “De Russische economie is in 2022 met slechts 2,1 procent gekrompen, en zal naar verwachting in 2023 met nog eens 0,2 procent krimpen. (…) Lagere inkomsten, samen met grotere uitgaven voor de oorlog in Oekraïne en de behoefte aan anticyclische steun, zullen het begrotingstekort vergroten.”

Onder meer het verder aanboren van nieuwe markten (China) zou ervoor zorgen dat Rusland, aan de hand van olie, een belangrijke bron van economische toevoer behoudt.

Hoe dan ook zorgt de oorlog voor eigen dynamieken binnen landsgrenzen: de overheid zet sinds 2022 in op sociale tegemoetkomingen, zoals uitkeringen en de creatie van ‘tax breaks’ en leningen voor bedrijven.

"Op korte termijn valt het mee, maar op de lange termijn zijn de perspectieven erg donker," laat Koen Schoors, professor economie aan de UGent, weten. Hij verwijst hiervoor naar een denktank van de Bank van Finland, BOFIT, dat de economische ontwikkeling van Rusland analyseert.

De prognose van BOFIT stelt dat de relatieve stabiliteit van de Russische economie het gevolg is van dure steunmaatregelen om de koopkracht te bevorderen. "De groeispurt van dit jaar is vooral het resultaat van grotere publieke uitgaven en een toename in bankleningen," aldus BOFIT.

Dat wil zeggen dat de economische groei (of een minder-dan-verwachte daling) van Rusland ook wat kost aan de Russische staat. "Als die staatssteun tot een begrotingstekort leidt, impliceert de huidige welvaart een risico voor de toekomstige welvaart," laat Adrian Schillemans, econoom en strategy consultant, weten aan factcheck.vlaanderen.

Conclusie

Het idee dat Rusland de grootste economie van Europa werd, klopt enkel volgens één bepaalde sleutel: de koopkracht in absolute waarden. Deze berekening houdt geen rekening met de verhouding tussen de Russische economie en andere economieën. Volgens andere statistieken heeft Duitsland een groter bbp.