Waar komt dit nieuws vandaan?
Vorige week nog kregen ruim 600 chirurgen die regelmatig meniscusoperaties uitvoeren een brief van de ziekteverzekering (Riziv). Daarin worden ze opgeroepen om terughoudender te zijn bij vijftigplussers. Ruim 20.000 vijftigplussers in ons land ondergingen in 2018 een kijkoperatie aan de knie omdat ze een meniscusscheur hadden. 20.000 ingrepen waarvoor de patiënten onder narcose werden gebracht om een deel van de meniscus, de schokdemper van de knie, te verwijderen. Een hoog cijfer voor een ingreep die meestal niet aangewezen is en waarbij internationale richtlijnen niet gevolgd worden (1).
Een meniscusscheur bij vijftigplussers is een heel ander verhaal dan bij een twintiger die tijdens het sporten een verkeerde beweging doet. De tweede, de traumatische meniscusscheuren, komen vooral voor op jongere leeftijd, zijn vaak sport- of ongeval-gerelateerd en komen dikwijls samen met een voorste kruisbandscheur voor. Daarvoor is best wel een operatie nodig. De eerste, de zogenaamde ouderdomsscheuren, verschijnen doorgaans op latere leeftijd en zeer vaak samen met beginnende knieartrose. Ze veroorzaken pijn en bewegingsbeperking. Chirurgie is zelden nodig, omdat de ongemakken spontaan kunnen verdwijnen met oefeningen. Toch worden deze meniscusscheuren zeer vaak geopereerd, terwijl uitvoerig bewezen is dat dit in de meeste gevallen geen enkel voordeel biedt.
Hoe moeten we dit nieuws interpreteren?
Bij 60% van alle vijftigplussers zonder kniepijn worden meniscusscheuren op een MRI-scan teruggevonden. Het is bijna te beschouwen als een normaal ouderdomsverschijnsel. Het is daarom heel moeilijk te zeggen wanneer deze meniscusscheuren ook oorzaak zijn van kniepijn. Ze opereren haalt in de meeste gevallen niets uit (2). Toch is België met 460 knie-artroscopieën per 100.000 inwoners Europees koploper (3). Dat is zorgwekkend, want het blijft altijd een operatie met mogelijke complicaties.
Chirurgen beweren soms dat ze kunnen voorspellen welke patiënten baat zullen hebben bij de ingreep en wie niet, maar dat blijkt volgens onderzoek niet te kloppen. Als tegenargument wordt ook aangehaald dat patiënten met kniepijn zelf zo’n operatie willen. Het is makkelijker dan actief oefeningen doen onder leiding van een kinesitherapeut. Actief oefenen vraagt inderdaad meer inspanning, maar biedt ook het voordeel dat je vaak overtollig gewicht verliest en een betere conditie krijgt. Bovendien gaat actief oefenen verdere slijtage van de knie tegen. Meer patiënten zullen, wanneer ze goed over de voor- en nadelen worden ingelicht, sneller geneigd zijn te kiezen voor actieve revalidatie. Goed informeren vraagt wel tijd.
Conclusie
Meer dan helft van alle vijftigplussers heeft meniscusscheuren, met of zonder kniepijn. Deze scheuren opereren heeft meestal geen zin, maar wordt nog zeer veel gedaan, vooral in België. Oefeningen onder leiding van een kinesitherapeut helpen even goed, en bieden als bijkomend voordeel dat je conditie verbetert, je makkelijker overtollig gewicht verliest en je actief verdere slijtage van het kniegewricht tegengaat.
