Heeft vasten een effect bij reuma?

Waar komt dit nieuws vandaan?

De uitspraken in het Nederlandse televisieprogramma zorgden voor beroering (1). Artsen van DokterMedia.nl namen het nieuws onder de loep en hebben de zender gevraagd de uitspraken te onderzoeken. De Duitse expert die werd opgevoerd vertelde dat ‘in Nederland veel artsen denken dat reuma alleen met medicatie behandeld kan worden’, maar dat dit in Duitsland ‘heel anders’ is: “Vasten wordt daar ook als therapie ingezet”. Door het vasten zouden reumapatiënten ‘heel snel een afname van de zwellingen van de gewrichten en van de pijn’ zien. De werkzaamheid van vasten zou worden bevestigd in een ‘wetenschappelijke kwaliteitscontrole’, waarbij er van de 1.500 patiënten per jaar ‘bij tachtig procent van de gevallen een klinisch succes is’.

Hoe moeten we dit nieuws interpreteren?

Aan het onderzoek dat in de uitzending werd aangehaald, namen 1.422 mensen deel. Ze werden 4 tot 21 dagen gevolgd in de Buchinger Wilhelmini Kliniek, een alternatief ziekenhuis dat heilzaam vasten inzet als therapie. Bij de deelnemers werd voor en na de vastenperiode bloed afgenomen. Daarnaast moesten ze vragenlijsten invullen. De deelnemers moesten zelf invullen of ze ‘een ernstige aandoening’ hadden en gedurende de vastenperiode op een schaal van 0 tot 7 aangeven of ze vonden dat hun klachten verbeterden. Welke aandoeningen de deelnemers hadden, wordt niet beschreven. 404 deelnemers gaven vooraf aan ‘een ernstige ziekte’ te hebben. Hiervan gaf 84,4% na de vastenperiode aan dat hun klachten ‘veel verbeterd’ waren. De onderzoekers (waaronder de Duitse arts uit het programma) concluderen dat hun onderzoek ‘de veiligheid en gunstige effecten op gezondheid en welbevinden’ van vasten bewijst.

Er zijn veel kanttekeningen te plaatsen bij deze uitspraken:

• We weten niet over welke ziekten het gaat.
• De studie werd gefinancierd door de kliniek die zelf vasten gebruikt als therapie.
• Over langetermijneffecten is niets bekend.

Uit deze studie kan geen enkele conclusie getrokken worden voor reumapatiënten.

Het effect van vasten en andere diëten bij reuma werd eerder al degelijk onderzocht (2). Daaruit blijkt dat geen enkel dieet een heilzame werking heeft bij reuma. Vasten zou volgens sommige studies de klachten tijdelijk kunnen verminderen, maar ze keren steeds terug wanneer je stopt met vasten.

Conclusie

In een Nederlands tv-programma beweerde een Duitse arts dat de meeste patiënten met ernstige aandoeningen, zoals reuma, baat hebben bij een vastenkuur. Pijn en zwellingen zouden erdoor afnemen. Eerder wetenschappelijk onderzoek wees echter uit dat geen enkel dieet een genezende werking heeft bij reuma.