Op 7 april plaatste de Nederlandse blogsite Dissident.one een artikel met de titel ‘Voormalige Franse president Hollande geeft toe dat het Westen de oorlog in Oekraïne opzettelijk uitgelokt heeft – “Frankrijk en de EU zijn actieve deelnemers” aan het conflict in Oekraïne’. Leidde een interview tot onthullingen van François Hollande over de oorlog in Oekraïne?

Het filmpje dateert van februari

Het artikel is een rechtstreekse vertaling van een artikel op de website van Russia Today (RT). De televisiezender RT is naar eigen zeggen “een zelfstandige, non-profit organisatie die alternatieve perspectieven biedt op actuele zaken en die het internationale publiek laat kennismaken met een Russisch standpunt over grote mondiale gebeurtenissen". De zender wordt gefinancierd door publieke gelden van het budget van de Russische federatie.

Dissident toont een Engelstalig Twitterbericht dat op het moment van schrijven niet meer beschikbaar is. Via een gearchiveerde versie van het Twitterbericht kunnen we het origineel toch bekijken. De tweet dateert van 7 april 2023. Een artikel van de Franse krant Libération leert ons echter dat het filmmateriaal al op 8 februari werd gemaakt.

Op 6 april werd het geplaatst door het Twitteraccount ‘KanekoaTheGreat’ die zich ‘citizen investigative journalist’ noemt. Dit account trok hieruit de conclusie dat de Minsk-akkoorden van 2015 een list van de NATO waren om Oekraïne te militariseren. Dit leverde hem meer dan 40.000 likes op en een reactie van Twitterbaas Elon Musk: ‘is this real?’. De Minsk-akkoorden zijn internationale afspraken voor een wapenstilstand tussen Rusland en Oekraïne in de regio’s Loehansk en Donetsk.

Twee Russische prankers maakten het filmpje

Een reverse image search met de afbeelding in het artikel toont dat een ingekorte versie van het filmpje veel op Twitter is gedeeld en al miljoenen views kreeg. Het leidt bovendien naar het originele filmpje, waarvan in Dissident enkel een bijgesneden screenshot te zien is. Het filmpje waar de ‘onthullingen’ van zouden komen, blijkt een videocall van bijna een kwartier waarin een zekere ‘Vovan’ en ‘Lexus’ zich voordeden als voormalig Oekraïens president Petro Poroshenko. Poroshenko heeft zover bekend geen commentaar gegeven op de video, waarin zijn naam en uiterlijk werden gebruikt om het vertrouwen van François Hollande te winnen.

Op het screenshot van Dissident is rechtsboven het logo van Pervyj kanal te zien, een Russische staatstelevisiezender. In de originele video staat dit logo niet. Dat kom omdat de zender het interview pas later, op 6 april, uitzond. De beelden van Dissident komen dus van deze uitzending.

Hollande niet het eerste slachtoffer

Vovan en Lexus blijken pseudoniemen voor Vladimir Kuznetsov en Alexei Stolyarov, twee Russen die bekend staan om hun ‘prank telephone calls’ met politici en andere vooraanstaande personen zoals Justin Trudeau, Elton John, Boris Johnson en de huidige president van Frankrijk, Emmanuel Macron. Volgens de Britse krant The Guardian doen ze zich vaak voor als Russische oppositieleiders of Oekraïense politici. Zo namen ze de Britse minister van defensie, Ben Wallace, op deze manier in de maling door zich uit te geven als Denys Shmyhal, de minister-president van Oekraïne.

Op 22 maart 2022 werd het Youtube-kanaal van Vovan en Lexus verwijderd naar aanleiding van een verzoek van het Britse ministerie van Defensie. Zij zien het duo namelijk als onderdeel van een Russische desinformatiecampagne. Sindsdien hervatten zij hun ‘pranks’ op Rutube, het Russische equivalent van YouTube.

Dat ook het filmpje van Hollande van de twee Russen komt, leidt geen enkele twijfel. Het volledige interview is op hun Rutube-kanaal en Reddit-account te vinden. Ook op hun officiële Vkontakte pagina, zeg maar de Russische Facebook, is het te zien. Het watermerk van Vovan en Luxus wordt in alle gedeelde screenshots en fragmenten van het filmpje getoond. En in de beschrijving van het filmpje zetten ze: ‘Kijk mee naar onze nieuwe prank!’

Antwoorden van Hollande werden verdraaid

Volgens het artikel van Dissident zou Hollande in de call iets hebben toegegeven wat hij niet in het openbaar wou zeggen, namelijk “dat het echte doel van de akkoorden was om tijd te winnen om de Oekraïense strijdkrachten te bewapenen en te trainen”. François Hollande sprak met de Franse krant Libération over de call en gaf aan dat hij dacht in gesprek te zijn met de oud-president van Oekraïne ‘Petro Poroshenko’. Hiervoor gebruikten ze volgens hem een zeer knap gemaakte deepfake. Hollande zegt dat hij in het interview geen uitspraken deed die hij anders niet zou doen. Maar zijn woorden werden in het verkorte filmpje verdraaid.

Hollande zei inderdaad: "We wilden tijd winnen voor Oekraïne om zich te herstellen, om zijn militaire capaciteit op te bouwen". Maar met "we" bedoelt hij zichzelf en Merkel (die ook bij de Minsk akkoorden betrokken was, red.) en niet de NAVO, zo lezen we in het artikel van Libération. De Minsk-akkoorden waren volgens Hollande bedoeld om de stabiliteit van Oekraïne te herwinnen en hun militaire voorzieningen te versterken indien zij aangevallen zouden worden. Dit heeft hij eerder al eens gezegd in een interview met de Kyiv indepedent.

Hollande zei niets over het uitlokken van de oorlog

Hollande stelt bovendien dat hij nooit gezegd heeft wat de ondertitels suggereren, namelijk dat de Minsk-akkoorden bedoeld waren om Oekraïners op oorlog voor te bereiden. Op de vraag of Frankrijk en de Europese Unie deelnemen aan de oorlog (rond 3.52 minuut van de volledige video), antwoordde Hollande weliswaar bevestigend, maar benadrukte hij dat ze geen strijdende partijen willen zijn. Dit zou volgens hem namelijk tot een oorlog buiten Oekraïne kunnen leiden. Op geen enkel moment stelt hij dat “Westerse naties” verantwoordelijk zijn voor de oorlog in Oekraïne, een idee dat door veel Twitteraars verspreid werd als reactie op de video.

Het Institute for Strategic Dialogue, een organisatie die zich inzet voor de bescherming van de mensenrechten en het keren van het groeiende tij van polarisatie, extremisme en desinformatie, analyseerde vorig jaar de pranks van de twee Russen. Volgens hen zijn de grappen niet zo onschuldig. Het zou een manier zijn om Russische propaganda in de vorm van entertainment een ander publiek te laten bereiken dan enkel de staatstelevisie. En dat is precies wat de grappenmakers ook met het filmpje van Hollande bereikten.

Conclusie

Voormalig president François Hollande heeft geen ‘onthullingen’ gedaan over de ware toedracht van de oorlog, zoals een blog en vele Twitteraars suggereren. De beelden zijn echt. Hollande werd beetgenomen door Russische prankers die zich via een deepfake voordeden als een voormalig president van Oekraïne. Maar zijn uitspraken werden verdraaid. Hij zei nergens dat het Westen de oorlog in Oekraïne opzettelijk heeft uitgelokt.