Waar komt dit nieuws vandaan?
Wanneer ziekmakende virussen of bacteriën ons lichaam binnendringen, treedt het immuunsysteem in werking om deze ziekmakers uit te schakelen. Dat immuunsysteem willen we graag een handje helpen, zeker wanneer er (nog) geen medicijnen beschikbaar zijn om de infectie te overwinnen, zoals momenteel (mei 2020) voor Covid-19 het geval is. Om aan die vraag tegemoet te komen, worden allerlei dingen bedacht of middeltjes verkocht die het immuunsysteem kunnen ‘boosten’ of versterken. Dat klinkt simpeler dan het in werkelijkheid is.
Het immuunsysteem is een zeer complex systeem dat uit verschillende lagen bestaat. Een eerste laag, of barrière, wordt gevormd door de huid en de slijmvliezen. Veel microben nestelen zich eerst op onze handen (nadat we een besmet voorwerp aanraken bijvoorbeeld) of in onze luchtwegen (nadat we ze inademen). Een goed voorbeeld is het coronavirus. Door een goede handhygiëne kunnen we deze microben op onze huid verwijderen, terwijl het slijmvlies in de luchtwegen zal proberen ze vast te houden en vervolgens naar buiten te borstelen.
Dringen de virussen toch tot diep in de longen door en gaan ze de longcellen infiltreren, dan schiet een tweede laag in actie: de macrofagen. Dit zijn ‘pacmancellen’ die de aangetaste longcellen opruimen. Daarmee tasten ze echter ook het longweefsel aan. De pacmancellen sturen signalen naar de immuuncellen. Die haasten zich op hun beurt naar de plaats van het onheil. Ze brengen ook vocht mee, waardoor er vocht in de longen opstapelt. De immuuncellen komen in contact met het virus en gaan specifieke antistoffen maken. Na enkele weken verschijnen de antistoffen, die het virus in het beste geval uitschakelen.
De eigenlijke schade aan de longen is het directe gevolg van deze immuunreacties. Stel dat je deze reactie zou ‘boosten’, dan kan je in theorie ook de schade verergeren. Of dat in de praktijk gebeurt, weet op dit moment niemand. Het concept ‘je immuunsysteem boosten’ houdt in ieder geval geen steek.
Hoe moeten we dit nieuws interpreteren?
Een goed functionerend immuunsysteem is het beste wapen wat we momenteel hebben in de strijd tegen een corona-infectie. Mensen met een verzwakt immuunsysteem, als gevolg van een hoge leeftijd of andere chronische aandoeningen, lopen meer risico op een ernstige vorm van Covid-19. Daarom zien we vooral een hoge sterfte in de oudere bevolkingsgroepen uit de woonzorgcentra.
Anderzijds kunnen ook jongere personen (tussen 40 en 60 jaar) zonder onderliggende aandoening ernstig ziek worden door Covid-19. Dat is vaak te wijten aan een te sterke reactie van het immuunsysteem. In het medisch jargon noemen we dit een cytokinestorm (2, 3). We weten niet waarom het immuunsysteem hier ‘in overdrive’ gaat, maar een boost kan het alvast niet gebruiken, een rem zou meer op zijn plaats zijn.
Het beste wapen voor een optimaal functionerend immuunsysteem zijn gezonde leefgewoonten: eet gezond, beweeg voldoende, slaap voldoende, rook niet, beperk alcoholgebruik en vermijd stress.
Conclusie
De schade die we oplopen bij een infectieziekte is het rechtstreekse gevolg van de opruimacties van ons immuunsysteem. Dat is de prijs die we betalen om een virus, zoals het coronavirus, uit te schakelen. Dat immuunsysteem moeten we niet versterken of afremmen. Een te sterke reactie kan zelfs voor meer schade zorgen. Het enige wat we kunnen doen is zorgen voor een optimale werking van onze afweer met gezonde leefgewoonten. Andere extra’s hebben geen zin.
