Kaart van Europa zonder Duitsland komt uit satirisch tijdschrift

Online gaat een kaart van Europa zonder Duitsland rond. Het zou een plan van geallieerden tonen om Duitsland na WOII te herverdelen. Dat klopt niet. De kaart werd in 2004 ontworpen voor een satirisch artikel van een Duits tijdschrift. Het heeft niets met plannen van geallieerden te maken.

19 december 2022

factcheck (sociale) media politiek

Op Twitter gaat een kaart rond van Europa waarop Duitsland ontbreekt. Het zou gaan om een plan van geallieerden om Duitsland na WOII te verdelen over andere Europese landen.

Dat klopt niet: de originele kaart komt van het Duits tijdschrift Dummy Magazin. Het hoort bij een satirisch artikel uit 2004. De ontwerper laat weten dat het niets met plannen van geallieerden te maken heeft.

Er bestonden in de jaren 1940 ideeën om Duitsland na WOII anders in te richten. Maar geen van deze ideeën komt overeen met de kaart van Dummy.

Op Twitter gaat een kaart rond van Europa waarop Duitsland ontbreekt. De kaart heeft vertekende grenzen: het Duits grondgebied is verdeeld over Polen, Nederland, Frankrijk, Tsjechië en Oostenrijk.

Het zou gaan om een plan van geallieerden om Duitsland na de Tweede Wereldoorlog te verdelen over andere Europese landen: “Een voorstel Duitsland op te delen na WO-II. Nederland (inclusief Nordrhein Westfalen, Niedersachsen, Bremen) had dan nu ongeveer 27 miljoen inwoners meer gehad”, luidt het.

Via reverse image search blijkt dat de kaart al zeker sinds 2008 online de ronde doet - in verschillende talen (behalve Nederlands, onder andere ook in het Engels, Duits en Pools).

Geen Nazipropaganda

Op Twitter wordt Maps On the Web als bron gegeven voor de kaart. Die webpagina linkt dan weer door naar de website Gizmodo. Volgens Gizmodo toont de kaart een voorstel van geallieerden tijdens WOII om Nazi Duitsland te annexeren door omliggende landen. Een plan afkomstig van de Brit Theodore Kaufman.

Kaufman publiceerde in 1941 het pamflet ‘Germany Must Perish!’. Daarin oppert hij onder andere om Duitsers te steriliseren en het Duits grondgebied te herverdelen.

Maar als je de kaart uit het pamfler vergelijkt met de kaart op Twitter, komt de verdeling niet overeen.

Kaart met mogelijke verdeling van Duitsland en zijn grondgebied – Theodore Kaufman. Bron: Cornell University Library.

Nederland en Tsjechië nemen hier een veel groter deel in dan de kaart op Twitter. Ook België werd op de kaart van Kaufman uitgebreid. Daarnaast zijn er nog andere verschillen: Kalingrad is op de Twitterkaart geannexeerd door Rusland, maar behoort hier tot Polen. Op de Twitterkaart is er geen sprake van de Soviet Unie en zijn Slovenië en Kroatië onafhankelijke staten, terwijl ze tot 1991 deel uitmaakten van Joegoslavië.

Kaufman, een Britse zakenman en auteur, publiceerde het pamflet op eigen kosten. Het was nooit een plan dat op tafel lag bij regeringsleiders van geallieerden. Dat verhaal werd toegevoegd door de Nazi’s.

Zo verwijst de propagandatekst ‘Das Kriegsziel Der Weltplutokratie’ naar het pamflet. Hierin wordt de verdeling van Duitsland voorgesteld als een plan van de geallieerden. Kaufman wordt onterecht omschreven als een ‘Joodse president’ en rechterhand van de Amerikaanse president Franklin Roosevelt.

Kaart ontworpen voor satirisch tijdschriftartikel uit 2004

Van waar komt de kaart dan wel? Oudere webversies van de kaart geven ‘Kalimedia’ op als bron, een Duitse kaartenproducent dat vandaag Story Maps heet.

De kaart in kwestie staat effectief op een gearchiveerde pagina van de website van Kalimedia. Als bijschrift valt te lezen dat het gemaakt werd in opdracht van Dummy Magazin, een vierjaarlijks tijdschrift uit Berlijn.

factcheck.vlaanderen nam contact op met het tijdschrift. Hoofdredacteur Oliver Gehrs liet weten dat de kaart gepubliceerd werd in de herfsteditie van 2004 van Dummy Magazin. Een speciale editie rond het thema Duitsland.

De kaart hoort bij het artikel “Anti-Duits in tien stappen: een handleiding”. Het is een satirisch artikel met tien punten die tonen hoe je ‘anti-Duits’ moet zijn. Het stelt onder andere de oorlog in Palestina en Irak aan de kaak. Steun voor Amerikaanse interventies in die landen wordt voorgesteld als ‘anti-Duits’.

De inhoudsopgave van de editie staat nog op de site van Dummy, maar het artikel zelf niet. Wel ontvangen we een scan van het origineel. Het artikel is online terug te vinden op enkele Duitse blogs, maar zonder de kaart.

Bron: Dummy Magazin & Stephan Hormes.

De ontwerper van de kaart is Sephan Hormes van Story Maps. Hij benadrukt dat het niet gebaseerd is op de kaart van Kaufman of andere ideeën uit de jaren ’40: “De grenzen komen geenszins overeen met de plannen van de geallieerden om Duitsland te verdelen.” Het gaat om een eigen creatie. “We waren relatief vrij wat betreft het ontwerp van de kaart. Dummy's enige voorwaarde was een Frans-Poolse grens.”

Kaart komt niet overeen met Morgenthau Plan

De kaart komt in het artikel niet echt aan bod, behalve in de volgende passage: “De naam Morgenthau klinkt je niet zo slecht in de oren. Wat als Frankrijk aan Polen zou grenzen? Daar denk je soms aan als je stil staat bij de rol van Duitsland in de wereldgeschiedenis. Is Duitsland niet het land dat niet meer mag bestaan?”

De eerste zin is een verwijzing naar het Morgenthau Plan: een voorstel uit 1944 van de Amerikaanse minister van financiën, Henry Morgenthau, dat beschreef wat er met Duitsland na afloop van WOII zou moeten gebeuren.

Net als de ideeën van Kaufman ziet het Morghenthau Plan er anders uit dan de kaart van Dummy. Het voorstel was om Duitsland te demilitariseren en de-industrialiseren en het land op te delen in een noordelijke en zuidelijke helft. Belangrijke industriële gebieden, zoals het Ruhrgebied, zouden onder internationale controle worden geplaatst.

In tegenstelling tot Kaufman, werd dit plan wel voorgesteld aan president Roosevelt op een congres in Quebec. Al werd het kort daarna verworpen.

Conclusie

De kaart zonder Duitsland, die online rondgaat, toont geen plan van geallieerden om Duitsland na WOII te verdelen. De originele kaart hoort bij een satirisch artikel van een Duits tijdschrift uit 2004. De ontwerper laat weten dat de kaart niets met plannen van geallieerden te maken heeft. Hoewel begin jaren 1940 ideeën bestonden om Duitsland te herverdelen, komen deze ideeën niet overeen met de kaart van het tijdschrift.

✻
Geraadpleegde Bronnen

Ferre Wouters

Ferre is als onderzoeker verbonden aan de KU Leuven, en sinds maart 2022 hoofdredacteur. Hij werkte eerder bij onderzoeksbureau Ipsos, en studeerde Moraalwetenschappen en Conflict- en ontwikkelingsstudies aan de UGent. In 2018 deed hij in Noord-Ierland zijn eerste ervaring op als factchecker bij FactCheckNI. Sinds mei 2019 is hij actief bij Factcheck.Vlaanderen.

 
✻
Steun ons!
Lees ook...
9 apr

Vechtpartij uit Nederland duikt opnieuw op met foute context