Waar komt dit nieuws vandaan?
Onderzoekers van de Universiteit van Oxford en van het International Food Policy Research Instituut in de Verenigde Staten werkten samen om een inschatting te maken van de impact van onze consumptie van rood en bewerkt vlees (worst, spek, ...) op de gezondheidszorg (1). Ze deden verschillende berekeningen op basis van wiskundige modellen om zo een inschatting te maken van de effecten van een aanpassing van de kostprijs (invoeren van belasting) voor rood en bewerkt vlees. Ze bestudeerden de mogelijke effecten op de consumptie van rood en bewerkt vlees, de invloed hiervan op het aantal overlijdens door aandoeningen gelinkt aan deze consumptie en de financiële impact op de economie en de gezondheidszorg.
Op basis van de resultaten deden ze volgende voorspellingen voor 2020: het eten van respectievelijk rood en bewerkt vlees zou gelinkt zijn aan 863.060 en 1.533.210 overlijdens wereldwijd. De meerderheid van deze sterfgevallen zou gelinkt zijn aan beroertes en aandoeningen van de kransslagaders van het hart (gevolgd door diabetes type 2 en darmkanker), en verwacht zijn in landen met een gemiddeld (64%), hoog (32%) en laag inkomen (4%). Hiernaast schatten de onderzoekers, voor westerse landen, een noodzakelijke prijsstijging van gemiddeld 20% voor rood vlees en een verdubbeling van de prijs voor bewerkt vlees om de verhoogde kosten voor de gezondheidszorg te compenseren. De verwachtte effecten van deze belasting zijn:
- zeer weinig verschil in de consumptie van rood vlees (door een shift van bewerkt naar rood vlees);
- een daling van 25,1% van de consumptie van bewerkt vlees;
- een daling van 22,2% van de overlijdens gelinkt aan de consumptie van bewerkt vlees;
- een daling van 21,7% van de gezondheidszorgkosten gelinkt aan de consumptie van bewerkt vlees.
Men schat dat tegen 2020 de consumptie van rood en bewerkt vlees wereldwijd 285 miljard dollar zal kosten.
Hoe moeten we dit nieuws interpreteren?
Belgen eten graag vlees. Onze consumptie ervan overtreft de aanbevolen hoeveelheden ruimschoots. Vlees heeft goede en slechte kanten en het ene vlees is het andere niet. Het is een bron van eiwitten, vitaminen en mineralen. Het bevat ook vet en, afhankelijk van de vleessoort, een al dan niet hoog gehalte aan verzadigd vet.
De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) concludeerde in 2015 dat er een verband is tussen het eten van rood vlees en een verhoogd risico op darmkanker. Ook een dagelijkse consumptie van meer dan 50 gram bewerkt vlees werd in verband gebracht met een verhoogd risico op darmkanker, beroerte en diabetes type 2. Dit verband is sterker dan bij rood vlees.
Hoewel er beperkingen zijn aan dit onderzoek, is het weer een goed moment om stil te staan bij onze overmatige vleesconsumptie. Om volgende redenen moeten we voorzichtig zijn met het interpreteren van de cijfers:
- ze zijn gebaseerd op wiskundige berekeningen en niet op levensechte gebeurtenissen;
- ze zijn gebaseerd op veel veronderstellingen;
- we weten niet wat mensen in de plaats van rood en bewerkt vlees eten (meer gezonde groenten of meer ongezonde suikers?);
- we kunnen nooit volledig zeker zijn van de interactie met andere beïnvloedende factoren (roken, bewegen, alcoholconsumptie en inkomen).
De resultaten van deze studie liggen wel in lijn met eerder onderzoek van de Universiteit van Gent.
Welke implicaties dit zou moeten hebben op ons politiek beleid is al jaren voer voor discussie. Informatiecampagnes rond gezonde voeding en motiverende gesprekken door de huisarts volstaan niet langer. Uit eerder onderzoek (EATWELL-studie) blijkt dat de meerderheid van de bevolking fiscale maatregelen accepteert. Mits er rekening gehouden wordt met kwetsbare gezinnen, lijkt het opportuun de discussie op een hoger niveau te blijven voeren.
Het overmatig eten van bewerkte voedingsmiddelen, waaronder vlees, heeft een grote impact. De wereld moet zich niet alleen zorgen maken over de individuele gezondheid van zijn bewoners, maar ook over de ‘gezondheid’ van zijn gezondheidszorg.
Conclusie
Deze studie, die de effecten van belastingen op rood en bewerkt vlees naging, is een nuttig rappel voor de blijvende uitdagingen omtrent de globale volksgezondheid. Volgens de onderzoekers zou een belasting op rood en bewerkt vlees veel overlijdens, door aandoeningen gelinkt aan de consumptie ervan, kunnen vermijden. Bovendien zou het onze gezondheidszorg veel geld kunnen besparen.
