Op 13 maart verschijnen op verschillende sociale media kanalen, zoals X (hier, hier en hier), Instagram en Facebook, twee video’s. Op de ene video zou een bombardement ergens in Gaza te zien zijn, op de andere een dropping van Belgische en Egyptische hulpgoederen. “Dit zijn oorlogsmisdaden”, schijft een X-gebruiker bij zijn bericht. “Wordt wakker en red de mensheid. Red Gaza”, valt ook te lezen in de commentaren. De verspreiding van de video’s is zeer groot: beide video’s werden al meer dan anderhalf miljoen keer bekeken en tienduizenden keren gedeeld.

Screenshot van een bericht op Instagram.

Niet iedereen gelooft echter dat er een connectie is tussen de twee beelden. Sommige commentaren zijn kritisch voor wat er te zien is. “Heb je enig bewijs?”, vraagt iemand zich af. Anderen gaan een stap verder en zien het als de zoveelste episode in de zogenaamde "Pallywoodsaga", de ongegronde theorie dat de Palestijnen zaken uit de oorlog in scène zetten.

Een lezer vroeg factcheck.vlaanderen wat hier nu eigenlijk van klopt.

Geen nieuwsberichtgeving

Het is belangrijk eerst zicht te krijgen op wat er precies te zien is in beide video’s. Beide video’s werden genomen vanuit een gelijkaardige locatie, namelijk vanop een hoogte met uitzicht op een deel van wat vermoedelijk Gaza is. Er zijn stedelijke gebieden te zien, hoewel de zichtbaarheid daarvan beperkt is door de lage kwaliteit van de beelden. De ene video toont een vliegtuig dat van links naar rechts over het gebied gaat en meerdere hulppakketten laat vallen, de andere toont een ontploffing met een enorme rookpluim en stofwolk. Het lijkt alsof het bombardement zich meer in de voorgrond afspeelt, terwijl de dropping meer op de achtergrond gebeurt.

We vonden geen nieuwsberichten over de feiten. Een zoekopdracht in Google levert geen resultaten op. Wel toont het verschillende nieuwsartikels die rapporteren over de Belgische hulpmissie in Gaza. In totaal vonden tussen 7 maart en 18 maart negen droppings plaats waar de Belgische defensie bij betrokken was. VRT NWS stelt dat België op 7 maart een eerste succesvolle missie uitvoert waarbij hulpgoederen gedropt werden, net zoals het Ministerie van Defensie, maar meldt niets over een mogelijke bombardering. Enkel Middle East Eye, een Britse nieuwswebsite met een focus op het Midden-Oosten, plaatste hier een video over op haar YouTubekanaal die al meer dan 200.000 weergaven haalde. Voor het overige circuleert de video louter op sociale media, wat opvallend is.

Video’s werden genomen vanuit het zuiden van Israël

Om te achterhalen of beide video’s dezelfde locatie tonen, proberen we de video’s te lokaliseren. Daarvoor laden we een screenshot uit de video op in Google Lens. Dat leidt naar een YouTubevideo van het persagentschap AP waarop dezelfde explosie te zien lijkt. Daarbij staat dat de beelden vanuit Zuid-Israël genomen werden kijkend naar Gaza, op 13 maart. Dat valt binnen het tijdsbestek van de Belgische missie in Gaza (7-18 maart).

Een zoekopdracht met die informatie via Google levert een nieuwsartikel op van de BBC waar een foto van dezelfde ontploffing te zien is. Een verdere zoekopdracht toont de foto in een artikel van het Duitse persagentschap dpa dat vermeldt dat de foto genomen werd door fotograaf Ilia Yefimovich nabij Sderot, een grensstad in Israël.

Op die manier kon factcheck.vlaanderen de locatie van de bominslag achterhalen. Onderstaande foto toont vergelijkingspunten tussen het landschap en de inslag. De geschatte locatie is 31°32'03.1" noorderbreedte, 34°31'25.8" oosterlengte. Die locatie ligt op ongeveer vijf kilometer afstand van Sderot in vogelvlucht.

Screenshot van overeenkomsten tussen bombardement en Google Maps. Bron foto: dpa.

Locatie en tijdstip zijn niet identiek

De locatie van de dropping lijkt zichtbaar op de beelden niet dezelfde te zijn als de locatie van het bombardement. Deze eerste lijkt meer richting de kust te zijn georiënteerd en ook een pak meer naar het noorden (rechts op de afbeelding).

Dat toont een visuele vergelijking tussen de beelden aan, zoals hieronder weergegeven. De locatie van het bombardement bevindt zich een stuk zuidelijker (links op de afbeelding) dan de locatie van de droppings.

Vergelijking van de locatie tussen beide video’s.

Deze bevindingen legde factcheck.vlaanderen voor aan Ilia Yefimovich, de fotograaf van dpa die aanwezig was tijdens de feiten. Hij vormt op die manier een ooggetuige van de gebeurtenissen op 13 maart. Volgens hem kan je Gaza indelen in drie delen: een noordelijk, centraal en zuidelijk deel. Hij zegt dat beide gebeurtenissen “zich in het noordelijke deel bevonden, maar er was een duidelijk zichtbaar verschil tussen de twee. De hulpgoederen werden dichter bij de kust gedropt, terwijl het bombardement zich dichter bij de grens met Israël bevond.” Het verslag van Yefimovich stemt dus overeen met de beeldanalyse.

Bovendien is het tijdstip van de dropping en het bombardement niet gelijktijdig. De wolken in beide video’s zijn niet dezelfde, wat betekent dat het onmogelijk op hetzelfde moment kon plaatsvinden. Dat bevestigt Yefimovich opnieuw: “Beide foto’s werden genomen op dezelfde dag, maar in een ander tijdsinterval. Er was een duidelijk tijdsverschil tussen beide gebeurtenissen. Eerst werden de hulpgoederen gedropt, en daarna waren er twee bombardementen”, concludeert hij.

Problemen met hulpgoederen

Hoewel de twee video’s niets met elkaar te maken hebben, is het wel zo dat de hulpoperaties in Gaza niet altijd makkelijk verliepen. Zo vielen er al honderden doden door beschietingen tijdens het leveren van hulpgoederen, rapporteert HLN op 29 februari. Ook vielen er al slachtoffers nadat ze geraakt werden door paletten met hulpgoederen waarvan de parachute niet was opengegaan, meldt VRT NWS twee weken later.

Conclusie

Twee video’s op sociale media worden ten onrechte met elkaar in verband gebracht. Gebruikers beweren dat er in Gaza bombardementen plaatsvonden op de locatie waar net hulpgoederen uit België geleverd werden en claimen dit aan de hand van de video’s. Dat bewijs klopt niet. Een visuele analyse samen met een ooggetuige toonde aan dat zowel de locatie als het tijdstip verschillend zijn.