Bulgaarse en Georgische collega’s factchecken de afgelopen week twee opvallende nieuwsberichten uit België. In Genk zou een bedrijf 12.000 hectare aan bomen kappen voor het plaatsen van zonnepanelen. En een video van een vaccinatiecampagne in een Henegouwse middelbare school zou aantonen dat vaccins tegen het humaan papillomavirus gevaarlijk zijn. Beide verhalen kloppen niet.

Geen 12.000 hectare aan bomen gekapt voor zonnepanelen in Genk

De Bulgaarse factcheckorganisatie Factcheck.bg nam contact op met factcheck.vlaanderen nadat ze eind oktober een betaalde Facebookadvertentie in het Bulgaars tegenkwamen met lokaal nieuws uit Genk. Daarin staat dat 12.000 hectare aan bos gekapt zal worden voor het plaatsen van zonnepanelen. De Genkse vestiging van staalproducent Aperam wil daarmee zijn capaciteit aan zonne-energie uitbreiden. De advertentie besluit daarom dat zonnepanelen niet echt voor groene energie zorgen.

De Bulgaarse factcheckers vonden dat Aperam inderdaad een aanvraag heeft ingediend voor het plaatsen van 30.000 extra zonnepanelen. Maar in werkelijkheid heeft het bedrijf daar slechts 12 hectare grond voor nodig. Een duizendvoud minder dan op Facebook staat. Bovendien gaat het om een braakliggend terrein in een industriegebied, waarvan uiteindelijk maar 1,5 hectare aan bomen gekapt moet worden. Er zal dus geen groot bos verdwijnen, zoals de advertentie beweert.

Screenshot van het bericht dat door Factcheck.bg werd gefactcheckt.

De berichten gaan gepaard met een foto van een grote ontbossing, hoewel Aperam nog niet gestart is met het kappen van bomen. Als dit bos je niet bekend voorkomt, is dat niet verwonderlijk. De foto is minstens 10 jaar oud en werd helemaal niet in Genk genomen, maar in de Amerikaanse staat North Carolina.

Nieuwsvideo van school in Henegouwen bewijst niet dat HPV-vaccins schadelijk zijn voor kinderen

Ook elders in Oost-Europa circuleerde de afgelopen weken lokaal nieuws uit België op Facebook. In Georgië ging een fragment rond van een reportage met Russische ondertitels over een middelbare school in de Henegouwse gemeente Morlanwelz. Georgische factcheckers van factcheck.ge achterhaalden dat het gaat om een nieuwsvideo van de Franstalige omroep RTL. De originele video dateert van november 2022, maar gaat een jaar later plots viraal in Rusland en Georgië.

De reportage berichtte over de jaarlijkse vaccinatiecampagne tegen het humaan papillomavirus (HPV) op het provinciaal atheneum van Morlanwelz. HPV is een seksueel overdraagbare virusgroep die bij een infectie onder meer baarmoederhalskanker kan veroorzaken.

Screenshot van de gecheckte Facebookpost (bron: FactCheck Georgia).

De berichten op social media halen de video aan om te stellen dat kinderen ziek worden na het toedienen van het vaccin tegen HPV en dat vaccinatie daarom niet veilig is.

Hoewel het klopt dat een twintigtal leerlingen van de school zich onwel voelde, ging het om milde symptomen als misselijkheid en hoofdpijn, symptomen die wel vaker voorkomen bij dit vaccin.

Het fragment op Facebook knipte de laatste 30 seconden van de originele reportage van RTL er handig uit. Hierin kwam de directeur van de school aan het woord. Die vertelde dat de leerlingen even apart werden gehouden uit voorzorg, maar dat ze zich al snel weer beter voelden. De vaccindosissen werden daarna gecontroleerd en er bleek niets mis mee te zijn.

Conclusie

Twee lokale nieuwsberichten uit België kregen een tweede leven in Oost-Europa nadat Bulgaarse en Georgische Facebookberichten het gebruikten om vaccins en zonnepanelen in diskrediet te brengen. De berichten zijn gebaseerd op echt regionieuws, maar de nieuwsfeiten werden verdraaid door valse elementen toe te voegen of belangrijke fragmenten weg te laten.