Waar komt dit nieuws vandaan?
Uit een grootschalige studie, gepubliceerd in het tijdschrift JAMA, blijkt dat mensen met een verhoogd genetisch risico op dementie de aandoening minder vaak ontwikkelen als ze er een gezonde levensstijl op nahouden dan als ze ongezonde gewoonten hebben (1). De bevindingen werden ook bekendgemaakt op de Alzheimer’s Association International Conference.
De onderzoekers analyseerden gegevens van bijna 200.000 Britse volwassenen van 60 jaar en ouder zonder geheugenproblemen, verzameld over een periode van 8 jaar. Aan het begin van het onderzoek vulden de deelnemers vragenlijsten in over hun levensstijl (beweging, voeding, rookgedrag, alcoholconsumptie), en gingen de wetenschappers op basis van een DNA-analyse na bij wie genetische varianten voorkwamen die gelinkt zijn aan een hoger risico op alzheimer, de meest voorkomende vorm van dementie. Op basis van deze informatie kregen alle deelnemers een ‘genetische risicoscore’ en werden ze opgedeeld in een groep met hoog, gemiddeld en laag risico op dementie.
Tijdens de opvolgperiode registreerden de onderzoekers 1.769 gevallen van (een vorm van) dementie (0,9%). Met statistische analyses berekenden ze het risico op dementie bij de personen met verschillende gradaties van genetische aanleg, en of dit risico varieerde naargelang hun levensstijlscores. Ze hielden rekening met verschillende mogelijk beïnvloedende factoren, zoals leeftijd, geslacht, opleidingsniveau en socio-economische status.
Van de deelnemers met een verhoogd genetisch risico ontwikkelden 18 per 1.000 personen met een ongezonde levensstijl dementie, tegenover slechts 11 per 1.000 personen met gezonde gewoonten. Het risico verminderde dus met ongeveer 1/3 in geval van een gezonde levensstijl.
Hoe moeten we dit nieuws interpreteren?
Dementie bestaat in verschillende vormen, waarvan de ziekte van Alzheimer en vasculaire dementie de meest frequente zijn. In Vlaanderen lijden 131.818 mensen aan dementie, een aantal dat zal oplopen tot 188.183 in 2035, een stijging van 42,7% (2).
De oorzaken van dementie zijn nog niet helemaal uitgeklaard. Wat we wel weten, is dat genen waarschijnlijk een bepalende factor zijn in de meeste vormen van dementie. Verder is meermaals aangetoond dat gezonde leefgewoonten de kans op de aandoening kunnen doen afnemen. De besproken studie analyseert voor het eerst de mate waarin je een genetisch risico op dementie kunt compenseren met een gezonde levensstijl. Dat je actie kunt ondernemen tegen een ziekte die misschien onvermijdelijk lijkt, klinkt hoopgevend. Dementie helemaal voorkomen is echter niet mogelijk: sommige mensen zullen de aandoening sowieso ontwikkelen.
Ondanks de relevante boodschap, heeft de studie enkele beperkingen. Zo werden de gegevens over de levensstijl enkel aan het begin van het onderzoek verzameld, en geven ze het gedrag van de deelnemers dus niet per se correct weer op lange termijn. Verder waren de deelnemers aan het eind van de studie nog niet zo oud (gemiddeld 72 jaar), en kunnen ze dus nog dementie ontwikkelen op latere leeftijd. Tot slot onderzocht de studie enkele de genetische risicofactoren voor alzheimer en niet voor andere vormen van dementie.
Conclusie
Een grootschalige studie bevestigt dat een gezonde levensstijl de beste strategie is om je risico op dementie te verlagen, ook als je belast bent met genetische risicofactoren voor alzheimer.
