Vlaanderen heeft niet het hoogste zelfdodingscijfer van West-Europa

De Standaard publiceerde op 8 september een artikel over het tekort aan vrijwilligers bij de Zelfmoordlijn. Daarin wordt beweerd dat Vlaanderen “het hoogste zelfmoordcijfer van West-Europa” heeft.

Volgens de Zelfmoordlijn worden cijfers omtrent zelfdoding in Vlaanderen geregistreerd door het Agentschap Zorg en Gezondheid, gebaseerd op sterftecertificaten. In 2016, het recentste jaar waarvan cijfers uit sterftecertificaten bekend zijn, zijn 1057 personen gestorven ten gevolge van zelfdoding.

Statbel houdt de sterftestatistieken bij voor heel België. Deze wijken lichtjes af van die van Zorg en Gezondheid: in 2016 zijn 1903 personen in België gestorven door zelfdoding, waarvan 1045 in het Vlaams Gewest.

Zoals De Standaard in haar artikel meldde, zijn dat er inderdaad gemiddeld bijna 3 per dag.

Het vergelijken van zelfdodingscijfers

Om statistieken omtrent zelfdoding tussen verschillende regio’s of landen te vergelijken, wordt gekeken naar het aantal zelfdodingen per 100.000 inwoners. Dit doet men aan de hand van een gestandaardiseerd sterftecijfer, “om de effecten van verschillen in samenstelling van de bevolking weg te werken”. Bij vergelijkingen binnen Europa wordt gebruik gemaakt van een standaardbevolking met eenzelfde samenstelling per leeftijdsgroep. Op die manier wordt de invloed van de leeftijdsverdeling van een land op de sterftecijfers weggewerkt.

België heeft wél het hoogste aantal zelfdodingen per inwoner van West-Europa

Er bestaat geen eenduidige afbakening van wat West-Europa inhoudt. Volgens The United Nations Statistics Division behoren de volgende landen tot de regio West-Europa: België, Nederland, Frankrijk, Luxemburg, Duitsland, Oostenrijk, Liechtenstein en Zwitserland.

Eurostat, het statistiekbureau van de Europese Unie, verzamelt de gestandaardiseerde sterftecijfers voor zelfdoding voor alle Europese landen. Hieruit blijkt dat België het hoogste aantal zelfdodingen per inwoner heeft van de bovengenoemde West-Europese landen.

Wallonië heeft een hoger zelfdodingscijfer dan Vlaanderen

Binnen deze landen kunnen de cijfers per regio sterk verschillen. Zo waren er in Vlaanderen 16,2 zelfdodingen per 100.000 inwoners in 2016, wat lager ligt dan het cijfer voor gans België.

Voor 2016 zijn nog geen cijfers gekend voor Brussel en Wallonië. Op basis van gegevens komende van Sciensano, het federale onderzoekscentrum voor volksgezondheid, had Wallonië het hoogste aantal zelfdodingen per 100.000 inwoners van België in 2015: 19,8. Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest heeft met 10,2 het laagste cijfer. Het Vlaams Gewest ligt hier tussen: 16 zelfdodingen per 100.000 inwoners. Het Agentschap Zorg en Gezondheid schat dit cijfer voor Vlaanderen ietsje hoger (16,3).

Binnen Vlaanderen is het gestandaardiseerde aantal zelfdodingen dan weer het hoogste in Oost- en West-Vlaanderen. Luik en Namen hebben de hoogste sterftecijfers voor zelfdoding van de Waalse provincies.

Het Vlaamse Expertisecentrum Suïcidepreventie (VLESP) laat weten dat ze op dit moment niet beschikken over “wetenschappelijk gefundeerde verklaringen voor het verschil tussen Vlaanderen en Wallonië ”.

Ook buiten België zijn er West-Europese regio’s met een hoger zelfdodingscijfer

Ook in andere landen zijn er grote regionale verschillen merkbaar. In tegenstelling tot cijfers voor landen, worden deze evenwel niet op een centrale plaats verzameld door Eurostat en zijn er voor regio’s vaak minder recente cijfers beschikbaar.

In Duitsland variëren de sterftecijfers voor zelfdoding tussen de Deelstaten van 3,8 in Brandenburg tot 13,8 in Saksen-Anhalt (bron: Destatis, 2017). In Nederland heeft Provincie Zuid-Holland (9,4) het laagste cijfer en Groningen het hoogste (14,7) (bron: CBS, 2016). Het Kanton Zürich telt met 14 het hoogste aantal zelfdodingen per 100.000 inwoners van Zwitserland (bron: BFS, periode 2010-2014) .

Er zijn echter ook buiten België regio’s in West-Europa met een hoger zelfdodingscijfer dan Vlaanderen. Uit het meest recente rapport van CépiDc (Centre d'épidémiologie sur les causes médicales de Décès ) blijkt dat voor de periode 2012-2014 verschillende regio’s in Frankrijk een hoger gestandaardiseerd zelfdodingscijfer hebben. Het gestandaardiseerd cijfer voor Vlaanderen bedroeg die periode 16,8 (bron: Zorg en Gezondheid ).

In Oostenrijk, ten slotte, hebben de Deelstaten Stiermarken en Karinthië, met respectievelijk 16,5 en 21,2, een hoger aantal zelfdodingen per 100.000 inwoners dan Vlaanderen (16,2) in 2016 (bron: IFSG ).

Conclusie

Met 17,1 op 100.000 inwoners in 2016, heeft België het hoogste zelfdodingscijfer van landen in West-Europa. Als we naar de regionale cijfers kijken,  zijn er in Wallonië (19,8) meer zelfdodingen per 100.000 inwoners dan in Vlaanderen (16). Buiten België ligt dit cijfer hoger in onder andere de Franse regio’s Bretagne en Normandië.

_{Wie met vragen zit rond zelfdoding kan terecht op de Zelfmoordlijn, op het gratis nummer 1813, of op www.zelfmoord1813.be.}

Geraadpleegde Bronnen

• Geestelijke gezondheidszorg - Naar een gezond België
• CépiDc
• Eurostat
• Statistiken – IFSG
• Doodsoorzaken
• UNSD — Methodology
• 1 894 zelfdodingen in 2016
• Suizide in Deutschland - Statistisches Bundesamt
• BFS
• https://www.sciensano.be/sites/www.wiv-isp.be/files/hsrreport2019_nl_v6.pdf#page=24
• Zelfmoordlijn kan niet elke oproep beantwoorden - De Standaard
• https://www.zorg-en-gezondheid.be/evolutie-van-sterfte-door-zelfdoding-2016
• Zorg en Gezondheid
• Verklaring: Directe standaardisatie - Zorg en Gezondheid
• Cijfers over suïcide en suïcidepogingen