Waar komt dit nieuws vandaan?
Nagenoeg alle vrouwen kennen wat ongemakken en voelen zich minder goed in de dagen voor de menstruatie. Die klachten worden aangeduid met premenstrueel syndroom of PMS. Daarvan bestaat een ernstige vorm: premenstrueel dysfore stoornis of PMDD (PreMenstrual Dysforic Disorder). Vrouwen met PMDD voelen zich hopeloos, depressief, angstig, extreem prikkelbaar en gespannen en slapen bijzonder slecht. Zij hebben medische hulp nodig en worden doorgaans behandeld met antidepressiva of hormonen. Voor het eerst hebben wetenschappers onderzocht wat deze vrouwen mankeert. Ze vonden 34 vrouwen met PMDD en 33 vrouwen zonder PMDD bereid om deel te nemen aan een studie (1). Van iedere groep kreeg een deelgroep (respectievelijk 10 en 9 vrouwen) gedurende 6 maanden een antihormoonbehandeling die de werking van oestrogeen en progesteron sterk verminderde. Dergelijke behandeling onderdrukt de symptomen van PMDD terwijl ze geen effect heeft op PMS, wat aantoont dat geslachtshormonen waarschijnlijk een rol spelen bij PMDD. Van alle vrouwen werd bloed afgenomen en daaruit werden de witte bloedcellen geïsoleerd en gekweekt. Witte bloedcellen dragen aan hun oppervlak receptoren voor de geslachtshormonen oestrogeen en progesteron: ze beschikken over specifieke genen om deze receptoren al dan niet tot expressie te brengen. De cellen werden gedurende 24 uur blootgesteld aan oestrogeen en progesteron en vervolgens werd gekeken hoe de receptoren hierop reageerden. Witte bloedcellen van vrouwen met PMDD maakten meer receptoren aan wanneer geslachtshormonen werden toegevoegd, terwijl vrouwen zonder PMDD net minder receptoren aanmaakten.
De onderzoekers besluiten dat het gencomplex (ESC/E(Z)) anders reageert bij PMDD en dat dit genetisch verschil mogelijk aan de basis ligt van ernstige premenstruele stoornissen.
Hoe moeten we dit nieuws interpreteren?
Eerst en vooral kunnen we alleen maar toejuichen dat onderzoekers zich bezighouden met de stoornissen die voor zeer veel maandelijkse ellende zorgen voor een vrij grote groep vrouwen. Toch is dit beperkte onderzoek (slechts 34 vrouwen) onvoldoende om zeker te zijn dat het gevonden genetisch verschil oorzaak is van PMDD. In hun publicatie waarschuwen de onderzoekers hier trouwens zelf voor: de precieze betekenis van hun ontdekking moet nu verder opgehelderd worden.
Zelfs als de expressie van de receptoren voor geslachtshormonen centraal zou staan in het veroorzaken van PMDD, dan staat de wetenschap nog mijlenver van een nieuwe behandeling. De bevinding moet eerst bevestigd worden in grotere groepen vrouwen en vervolgens moet gezocht worden naar geneesmiddelen die zonder veel problemen hierop kunnen ingrijpen. Met hormonale behandelingen is het altijd opletten.
Conclusie
Onderzoekers hebben de moeite genomen om te zoeken naar het mechanisme dat aan de basis kan liggen van ernstige premenstruele stoornissen, beter gekend als premenstruele dysfore stoornis. Dat is het goede nieuws. Ze vonden een genetisch verschil in het tot expressie brengen van receptoren voor oestrogeen en progesteron. Of dit echt de oorzaak is van dit syndroom, is daarmee echter niet aangetoond.
