Waar komt dit nieuws vandaan?
Omdat we een onderscheid maken tussen verplichte en aanbevolen vaccinatie, krijgen sommige mensen de indruk dat ze niet allemaal even noodzakelijk zijn. In België is enkel de poliovaccinatie verplicht. Dit neemt niet weg dat de Hoge Gezondheidsraad een hele reeks andere vaccins voor zuigelingen, kinderen, volwassenen, zieken en reizigers sterk kan aanbevelen.
Verplichte vaccinatie
De verplichting heeft voor een groot deel te maken met de ernstige situatie van de polio-epidemieën in België in de jaren ’50, en het op de markt komen van de twee poliovaccins in België in de jaren ’60. Ze wilden toen absoluut kinderverlamming (polio) de wereld uithelpen. De aandoening en de gevolgen ervan waren nog in het geheugen gegrift. Ze zagen de verplichte vaccinatie als de beste interventie. Daarom staat het nu ook in de wet.
We zien trouwens momenteel in Europa nog een aantal landen, waaronder Frankrijk, Italië en Duitsland, teruggrijpen naar de verplichte vaccinatie. Op die manier hopen ze het aantal mensen dat gevaccineerd is (vaccinatiegraad) te verhogen en de zuigelingeninfecties beter onder controle te krijgen, vooral de mazeleninfecties.
Aanbevolen vaccinatie
Andere vaccins raadt de Hoge Gezondheidsraad aan. Dit doen ze voor bepaalde leeftijdsgroepen (bijvoorbeeld zuigelingen of 65-plussers), risicogroepen (bijvoorbeeld beroepsgroepen of reizigers), of individuen (bijvoorbeeld mensen met chronische aandoeningen). Het al dan niet aanraden van een vaccin heeft te maken met de risico’s van de vaccineerbare aandoening voor het individu of voor de maatschappij.
Om deze risico’s doeltreffend in te schatten gebruiken ze verschillende criteria:
- de ernst van de aandoening;
- de gevolgen op korte en langere termijn;
- de besmettelijkheid van de ziektekiemen;
- hoe vaak de infectie voorkomt in de bevolking;
- de grootte van het risico op infectie in bepaalde groepen;
- de veiligheid en doeltreffendheid van de vaccins;
- …
Op basis van deze elementen heeft de Hoge Gezondheidsraad een lijst van aanbevolen vaccins gedefinieerd en een vaccinatieschema opgesteld. In België is enkel het vaccin tegen kinderverlamming (polio of poliomyelitis) verplicht. De andere vaccins zijn dat niet, maar zijn wel sterk aanbevolen. Ze gaan ervan uit dat iedere persoon het recht heeft om zelf de keuze te maken (zelfbeschikkingsrecht). Dit zelfbeschikkingsrecht kunnen we echter in vraag stellen wanneer het belang voor de omgeving of maatschappij (collectief belang) groter wordt dan het individueel belang, zoals bij polio.
Terugbetaling
In Vlaanderen zal de Vlaamse Vaccinatiekoepel een advies geven over welke van de vaccins in het vaccinatieschema we in de Vlaamse vaccinatiekalender moeten opnemen en gratis ter beschikking stellen. Dit doen ze op basis van de aanbevelingen van de Hoge Gezondheidsraad. Ze houden daarbij rekening met wat er mogelijk is binnen het budget, en met de uitvoerbaarheid en haalbaarheid van een bepaald vaccinatieprogramma.
Hoe moeten we dit nieuws interpreteren?
De aanbevolen vaccins in België zijn die tegen:
Vlaanderen kan beslissen om bepaalde aanbevolen vaccins deels terug te betalen of gratis aan te bieden. Dit doen ze gebaseerd op:
- de ernst van de aandoening;
- de besmettelijkheid van de ziektekiemen;
- het voorkomen van de aandoening;
- de doeltreffendheid en veiligheid van het vaccin;
- de haalbaarheid van het vaccinatieprogramma.
Zo beveelt de Hoge Gezondheidsraad bijvoorbeeld het vaccin tegen rotavirusinfecties wel aan, maar neemt Vlaanderen het niet op in de korf van de gratis vaccins. De ziekteverzekering (RIZIV) betaalt het wel deels terug.
Hepatitis A en B
Het hepatitis A-vaccin wordt aanbevolen voor bepaalde personen of reizigers, maar niet universeel voor alle kinderen in Vlaanderen. In Spanje en Italië bijvoorbeeld, enten ze wel alle kinderen in. Enerzijds komt de aandoening in Vlaanderen minder voor dan in Italië of Spanje, anderzijds veroorzaakt hepatitis A geen gevaarlijke complicaties op lange termijn. Dit in tegenstelling tot hepatitis B. Daarom is hepatitis B-vaccinatie wel universeel aanbevolen voor zuigelingen en biedt Vlaanderen dit vaccin gratis aan.
Soms bevelen ze een bepaalde vaccinatie niet enkel voor het individu aan, maar vooral om onrechtstreeks anderen te beschermen. Denk hierbij aan de griepvaccinatie van gezondheidswerkers, en kinkhoestvaccinatie van zwangere vrouwen.
Conclusie
De Hoge Gezondheidsraad beveelt een aantal vaccins aan om het welzijn van alle Belgische inwoners te verbeteren en het risico op ernstige infecties of verwikkelingen hiervan sterk te verminderen. Eén daarvan is verplicht in België: het poliovaccin. De andere zijn aanbevolen voor bepaalde leeftijds- of risicogroepen. Vlaanderen beslist welke van de vaccins ze deels terugbetalen of gratis aanbieden. Dit hangt af van het voorkomen en de ernst van de aandoening, en van de haalbaarheid binnen het budget.
