Geen tijd om te lezen?
Dit zijn onze conclusies!

Op TikTok en YouTube circuleren verschillende video’s van een zwart gat. De video’s werden gecreëerd met behulp van CGI of Computer-Generated Imagery.

Zwarte gaten zijn buitengewone fenomenen en kunnen niet zo dicht bij de aarde verschijnen zonder onze planeet op te slorpen.

Beelden van zwarte gaten zijn uitzonderlijk omdat ze geen licht uitsturen. Ze kunnen enkel met verschillende telescopen worden vastgelegd en niet met een smartphone.


Op YouTube (hier geachiveerd) en TikTok (hier geachiveerd) zijn video’s te zien waarop het lijkt alsof iemand eigenhandig het verschijnen van een zwart gat in de lucht op camera kon vastleggen. De video onder de naam ‘Gargantua Black Hole CAUGHT ON CAMERA’ komt van het kanaal ‘InsanePatient2’ en werd op TikTok zo’n 1.7 miljoen keer geliket en 14.000 keer gedeeld. Op het TikTok profiel van InsanePatient2, dat meer dan 450.000 volgers heeft, zien we verschillende video’s van uitzonderlijke gebeurtenissen zoals UFO-verschijningen, ontploffende planeten of het verschijnen van zwarte gaten. Alhoewel zulke evenementen natuurlijk hoogst onwaarschijnlijk zijn, leggen we toch nog graag eens uit waarom. 

Video’s worden gecreëerd met behulp van CGI 

In een van zijn video’s op TikTok legt InsanePatient2 uit hoe hij via Computer-Generated Imagery, kortweg CGI, digitale technieken toepast op zelf gefilmde alledaagse taferelen. Door het gebruik van computersoftware kunnen filmmakers namelijk digitaal beelden creëren of manipuleren die eigenlijk niet bestaan in de fysieke omgeving. CGI is een techniek dat vooral bekend is van de film- en gamewereld, waarbij Avatar (2009) en Jurassic Park (1993) enkele bekende voorbeelden zijn.

Gargantua Black Hole, de naam van het TikTok-filmpje, verwijst naar de bekende film Interstellar (2014) waarvoor regisseur Christopher Nolan ook met CGI werkte. Gargantua komt in de film voor als een massief, snel ronddraaiend zwart gat.

Een korte inleiding in het fenomeen van zwarte gaten

In 1783 suggereerde John Michell als eerste het mogelijke bestaan van een zwart gat, al noemde hij ze toen nog zwarte sterren. Een zwart gat ontstaat door een zwaartekrachtinstorting van een stervende ster. Na een leven van miljarden jaren zullen veel sterren uiteindelijk sterven of instorten door hun eigen zwaartekracht. Dit komt doordat een ster tijdens haar leven de druk van haar eigen zwaartekracht kan tegengaan door innerlijke thermische druk van nucleaire processen, die waterstof omzetten in helium.

Uiteindelijk zal de ster alle nucleaire brandstof opgebruiken waarop ze zal samentrekken, maar niet altijd imploderen. In sommige gevallen kan de mogelijke eindfase ook een witte dwerg zijn. In andere gevallen, als de ster groot genoeg is, kan de aantrekkingskracht tussen de deeltjes leiden tot een ineenstorting van een ster. Zware sterren kunnen door de interne druk, met andere woorden door hun eigen zwaartekracht, ineenstorten. Het object dat overblijft, is een zwart gat.

Door de instorting krimpt de ster helemaal ineen tot een enkel punt van oneindige dichtheid. Zo’n punt wordt ook wel singulariteit genoemd: een punt waarin geen ruimte en tijd meer bestaan. Zwarte gaten kunnen ook verdwijnen. Door het uitzenden van stralen ontsnappen er deeltjes aan het zwarte gat waardoor het steeds meer massa verliest, inkrimpt en uiteindelijk verdwijnt. 

Waarom een zwart gat zo dicht bij aarde eigenlijk niet kan 

John Wheeler bedacht in 1967 uiteindelijk de term zwart gat. Een toepasselijke naam, want de zwaartekracht in dit punt is zo sterk dat zelfs licht niet kan ontsnappen uit een zwart gat. Zwarte gaten hebben ook het kenmerk dat ze dingen naar binnen zuigen. Hoe dichter je bij de rand van een zwart gat komt, hoe sterker de stroom. Een zwart gat zo dicht bij de aarde zou de aarde dus kunnen opslorpen. Er bestaan misschien oude en dus kleinere zwarte gaten met slechts de massa van een berg. Deze zouden dan theoretisch in een baan rond de aarde kunnen voortbewegen zonder gevolgen voor onze planeet, maar deze zijn tot nog toe niet gevonden. 

Wetenschappers schatten dat er in onze Melkweg alleen al tien miljoen tot een miljard zwarte gaten kunnen zijn. Ondanks hun overvloed is er geen reden tot paniek want het is zeer onwaarschijnlijk dat een zwart gat de aarde ooit effectief zal opslorpen. Op afstand is de zwaartekracht namelijk niet dwingender dan een ster met dezelfde massa. Als de zon bijvoorbeeld vervangen zou worden door een zwart gat van dezelfde massa, dan zou er geen verandering zijn in de zwaartekracht of aantrekkingskracht die op hen inwerkt. De aarde zou met andere woorden rond het zwarte gat blijven draaien zonder erin getrokken te worden. 

Beelden van een zwart gat zijn uitzonderlijk en enkel met meerdere telescopen vast te leggen

Omdat zwarte gaten geen licht uitzenden en dus van nature donker zijn, is het erg moeilijk om ze waar te nemen of te fotografen met telescopen. Pas in 2019 werd het eerste beeld van een zwart gat, genaamd M87*, genomen dat zich ver weg in het sterrenstelsel Messier 87 bevond. Deze doorbraak kwam door de samenwerking van het Event Horizon Telescope team (EHT). Acht verschillende telescopen verspreid op onze aarde richtten op hetzelfde moment naar één punt in het heelal waardoor deze samen als een telescoop ter grootte van de planeet fungeerden. Zo kon men het licht vastleggen dat afgebogen werd door de krachtige zwaartekracht van het zwarte gat. Met het blote oog is het zwart gat niet te zien, laat staan dat je het met een smartphone kan vastleggen zoals in de filmpjes op TikTok.

Op 12 mei 2022 kondigde het Event Horizon Telescope team aan dat het “begin van een nieuw tijdperk voor de fysica van zwarte gaten aangebroken was”. De ontdekking van een nieuw zwart gat kwam drie jaar nadat de EHT de allereerste afbeelding van een zwart gat had vrijgegeven. Deze keer waren alle telescopen gericht op het midden van onze Melkweg en kon een beeld van Sagittarius A* genomen worden. Deze heeft een massa van ongeveer vier miljoen keer die van de zon en bevindt zich op 27.000 lichtjaar van de aarde. Dit is aanzienlijk kleiner, maar wel dichter bij aarde dan M87*.

Beeld van een echt zwart gat, Sagittarius A*. Bron: EHT Collaboration.

Conclusie

De video’s van zwarte gaten die circuleren op YouTube en TikTok zijn gecreëerd door een softwareprogramma, beter bekend als CGI. Alhoewel het zeer onwaarschijnlijk is dat de aarde ooit door een zwart gat zou opgeslorpt worden, zou het zwarte gat in de video dit zeker wel doen. Met het blote oog zijn zwarte gaten niet zichtbaar: voor het vastleggen van zwarte gaten zijn meerdere telescopen nodig. Het is dus onmogelijk met een smartphone, zoals de filmpjes suggereren. Het eerste beeld van een zwart gat dateert nog maar van 2019.