Oude en getrukeerde beelden bewijzen niet dat laserstralen bosbranden in Hawaï veroorzaakten

Online gaan beelden rond die zouden aantonen dat de bosbranden in Hawaï veroorzaakt werden door laserstralen van zogenaamde ‘directed energy weapons’. De berichten op sociale media impliceren dat de natuurbranden met opzet werden aangestoken door overheidsinstanties. Analyse van de beelden toont aan dat het gaat om misleidende video’s en afbeeldingen.

12 september 2023

factcheck (sociale) media klimaat technologie

In augustus 2023 werd de Amerikaanse eilandengroep Hawaï (in het bijzonder Maui) getroffen door hevige bosbranden. Op sociale media circuleren verschillende beelden die beweren dat de bosbranden veroorzaakt werden door ‘directed energy weapons’.

In werkelijkheid blijken de beelden gemanipuleerd te zijn of werden echte, maar oude beelden uit hun context getrokken.

De oorzaak van de bosbranden wordt nog onderzocht. Sommige deskundigen wijzen in de richting van omgewaaide elektriciteitskabels.

Op sociale media (zoals hier en hier) gaan verschillende beelden rond waarop een licht –of laserstralen te zien zijn die vanuit de lucht inslaan op de grond. De accounts achter de berichten beweren dat de beelden aantonen dat de bosbranden in Maui (Hawaï) veroorzaakt werden door zogenaamde ‘directed energy weapons’.

In werkelijkheid gaat het om misleidende beelden. De officiële oorzaak van de bosbranden in Hawaï wordt nog onderzocht, maar factcheckers vonden geen enkel bewijs dat de branden ontstaan zijn door directed energy weapons.

Wat zijn directed energy weapons?

Het Amerikaanse Government Accountability Office (GAO) definieert de energiewapens als “een technologie die hoogenergetische lasers en elektromagnetische stralen afvuurt met de snelheid van het licht”. Volgens het GAO doen verschillende landen, waaronder de VS en het VK, momenteel onderzoek naar het gebruik van deze wapens voor militaire doelwitten.

De misleidende berichten op sociale media impliceren met andere woorden dat de bosbranden bewust werden aangestoken door overheidsinstanties.

Gemanipuleerde afbeelding van Waiola kerk

In een eerste foto die viraal ging op X (vroeger Twitter) is de Waiola kerk uit Lahaina (Hawaï) te zien. De kerk staat in brand en werd zogezegd geraakt door een laserstraal uit de lucht. De tweet is afkomstig van Matt Wallace, een influencer die in het verleden al foutieve informatie verspreidde.

Het gaat om een afbeelding die digitaal gemanipuleerd werd door het toevoegen van een flits die de kerk lijkt te raken. Dat toonde een factcheck van AFP aan. De originele foto is afkomstig van the Associated Press en toont de historische kerk die in brand staat. Op de echte foto is nergens een laser -of lichtstraal te zien. De originele foto is ook terug te vinden op het Instagram-account van The Maui News.

Originele foto (bron: AP).

Afbeelding van vallende meteoriet in Michigan in 2018

Nog op X ging een afbeelding viraal waarop een lichtstraal te zien is die de grond lijkt te raken en zo een vuurbol doet ontstaan. Volgens de berichten toont de foto aan dat de bosbranden in Hawaï geen natuurlijke oorzaak hebben.

In werkelijkheid gaat het om een afbeelding uit 2018 die een vallende meteoriet toont boven de Amerikaanse stad Detroit (in de staat Michigan). Ook in 2018 dook de foto al op in berichten die beweerden dat Michigan getroffen werd door een aanval van directed energy weapons. Snopes publiceerde hier toen een uitgebreide factcheck over.

Afbeelding van lancering SpaceX-raket in 2018

Op Facebook werd dan weer een afbeelding gedeeld waarop te zien is hoe een lichtstraal vanuit de lucht neerkomt op de grond en veel rook ontwikkelt. Ook op X werd de foto meermaals gedeeld.

De afbeelding is echt, maar heeft niets te maken met de bosbranden in Hawaï. De foto werd gemaakt tijdens de lancering van de Falcon 9-raket in mei 2018 vanop de Vandenberg Air Force Base in Californië. De originele foto werd gepost op het Instagram-account van SpaceX in 2018. Factchecks van AP News en Newschecker toonden dit ook al aan.

Instagrambericht uit 2018 (Bron: SpaceX).

Groene lichtstralen afkomstig van Chinese satelliet

Tot slot gaat een video rond dat groene lichtstralen zou tonen boven de Mauna Kea-vulkaan in Hawaï tijdens de nacht voor de branden. De beelden werden onder meer gedeeld op Tik Tok en Instagram. Uit een factcheck van Reuters blijkt dat de beelden echt zijn maar niets te maken hebben met de bosbranden in Hawaï.

De beelden dateren van januari 2023 en werden vastgelegd door de Subaru-Asahi Star Camera van het National Astronomical Observatory of Japan (NAOJ). Het groene licht is afkomstig van een Chinese weersatelliet die in april 2022 werd gelanceerd. Het fragment in kwestie is terug te vinden op YouTube, waar het gepubliceerd werd op 29 januari 2023, vele maanden voor de bosbranden in Hawaï plaatsvonden.

Officiële oorzaak van bosbranden nog onduidelijk

Er wordt momenteel nog onderzoek gedaan naar de officiële oorzaak van de bosbranden in Hawaï. Wel is bekend dat de Amerikaanse National Weather Service vooraf een waarschuwing had afgekondigd. Die wees op gevaarlijke omstandigheden zoals felle windstoten, droge vegetatie en lage luchtvochtigheid die kunnen leiden tot bosbranden.

Sommige deskundigen wijzen in de richting van elektriciteitskabels die gevallen zijn door de harde wind en op die manier een deel van de brand hebben veroorzaakt, maar dat werd nog niet officieel bevestigd.

Gevaarlijke combinatie van uitgestrekte grasgebieden en droog klimaat

In 2018 publiceerde de Hawaii Wildfire Management Organization (HWMO) een factsheet over de aard en oorsprong van de bosbranden die steeds vaker voorkomen op het eiland. Hierin staat te lezen dat de combinatie van enorme grasvlakten en een klimaat dat steeds droger wordt, leidt tot alsmaar grotere brandhaarden.

Conclusie

In de nasleep van de verwoestende bosbranden in Hawaï circuleren op sociale media berichten die ten onrechte beweren dat de branden werden veroorzaakt door lasterstralen van 'directed energy weapons'. Na analyse van de beelden blijkt het te gaan om gemanipuleerde foto’s of om oude beelden die uit hun context werden gehaald. De officiële oorzaak van de bosbranden wordt nog onderzocht, maar er is geen bewijs dat de branden ontstonden door directed energy weapons.

✻

Geraadpleegde Bronnen

Hanna Piens

Hanna studeerde eerst Rechten aan de Universiteit van Gent en daarna Journalistiek aan de KU Leuven. Ze werkte als medewerker van de VRT Nieuwsombudsdienst en is momenteel jurist bij de FOD Economie. Sinds april 2022 schrijft ze voor Factcheck.Vlaanderen.

✻

Steun ons!