Foto met ironische bedanking aan J.D. Vance is bewerkt

Op Bluesky circuleert een foto van twee soldaten in Oekraïne die voor een vernield gebouw staan en een spandoek vasthouden met daarop de woorden “Thank you, JD Vance”. De foto lijkt een verwijzing naar het gespannen gesprek van de Oekraïense president Volodymyr Zelensky met de Amerikaanse president Donald Trump en vicepresident J.D. Vance tijdens zijn bezoek aan het Witte Huis op 28 februari. Tijdens dit gesprek vroeg Vance zich luidop af of Zelensky de VS ooit al bedankt had voor de steun die zij aan Oekraïne hebben gegeven tijdens de oorlog met Rusland.

Bron: Bluesky.

Het spandoek is daar een toespeling op, waarbij Vance ironisch wordt bedankt door soldaten die voor een vernield gebouw staan en dient gekaderd te worden binnen de gespannen verhoudingen tussen de VS en Oekraïne sinds het aantreden van Tromp.

Op sociale media wordt de foto vooral gezien als een uiting van het Oekraïense gevoel voor humor. Er wordt gesproken over “briljante galgenhumor uit Oekraïne” en de foto zou een illustratie zijn van de veerkracht en humor van de Oekraïners. Ook een voormalige adviseur van Zelensky deelt de foto op X. Sommige reacties merken echter op dat de foto niet origineel zou zijn of werd bewerkt met Photoshop. Een aantal elementen wijzen er inderdaad op dat de foto bewerkt is.

De soldaten op de foto dragen Russische uniformen

De uniformen van de soldaten geven een eerste indicatie waarom de foto niet authentiek is. Hoewel de foto niet erg scherp is, lijken de uniformen eerder Russisch dan Oekraïens. Het camouflagepatroon van de mannelijke soldaat op de foto lijkt sterk op het “EMR” (Edinaya maskirovochnaya rascvetka), het camouflagepatroon dat sinds 2008 wordt gebruikt in het Russische leger. Dat lezen we bijvoorbeeld in een artikel van een Russische verkoper van militaire uitrusting.

Patroon van EMR camouflage. Bron: dzen.ru

De uniformen van het Oekraïense leger hebben een lichtere kleur, zoals je kan zien in dit overzicht van een non-profitorganisatie die hulp inzamelt voor Oekraïne. Maar volledig uitsluitsel over de herkomst van de soldaten geeft dit niet: in oorlogstijd dragen soldaten wel vaker een allegaartje aan uniformen. Dat zien we bijvoorbeeld aan de schoenen van de vrouw, die verdacht veel op sneakers lijken.

Foto met ander spandoek duikt al jaar eerder op

Een omgekeerde zoekopdracht op Yandex, de Russische tegenhanger van Google, geeft meer duidelijkheid. Hier duikt dezeld foto op, maar ditmaal houden de soldaten een spandoek met een ander opschrift vast. Op het spandoek staan de woorden Русский мир (Russkij mir), wat we kunnen vertalen als ‘Russische wereld’ of ‘Russische vrede’, met daarboven een kaart met de gebieden die onder deze Russische wereld zouden vallen.

Bron: Servimg.com.

Russkij mir is een bekend concept, dat ook door Poetin wordt gebruikt. Het wijst op de beoogde politieke, militaire en culturele invloedssfeer van Rusland. Een omgekeerde zoekopdracht met de ‘nieuwe’ foto via Google geeft meer context. De foto dateert van een jaar geleden, toen het Russische leger de Oekraïense stad Avdijivka veroverde, na maandenlange hevige gevechten. De foto kwam toen al in het nieuws in verschillende Balkanlanden, omdat – volgens de kaart op het spandoek – ook de Balkan onder de Russische wereld valt. Onder meer de Kroatische en Noord-Macedonische pers berichtten over de foto. Het originele opschrift bevestigt bovendien het vermoeden dat het hier niet over Oekraïense soldaten gaat.

Spandoek werd bewerkt

Tenslotte laden we de foto op het COM-PRESS dashboard op, een tool ontwikkeld door onderzoekers aan de UGent voor om beeldmanipulatie te detecteren. Daar tonen verschillende analysemethoden sporen van manipulatie aan. Het spandoek op de heatmap wijkt duidelijk af ten opzichte van de rest van de foto. De oudere foto met het Russisch spandoek vertoont deze vertekeningen niet.

Analyse via de TruFor heatmap. Bron: COM-PRESS.

Hoewel de foto dus duidelijk bewerkt werd en mogelijks bedoeld is als grap, zien sommige sociale mediagebruikers het als een echte uiting van de Oekraïense humor.

Conclusie

De foto met een gebombardeerd gebouw en een ironische bedanking aan J.D. Vance is bewerkt. Het origineel dateert al van een jaar geleden, toen het Russische leger de Oekraïense stad Avdijivka veroverde. Toen poseerden twee Russische soldaten met een kaart van de “Russische wereld”. De foto kwam dan ook in verschillende Balkanlanden in het nieuws, omdat ook de Balkan als onderdeel van deze wereld wordt gezien op deze foto.