Nee, foto toont geen IS-executies op stadsplein van Hama in Syrië

“Terroristen met IS-vlaggen en -insignes executeren officieren van het Syrische Arabische leger zonder proces,” zo sturen X-kanalen ‘The Saviour’ en ’Anastasia Maria Loupis’ de wereld in. Volgens hen waren er afrekeningen “voor de ogen van duizenden mensen die zich op het Hama-plein hebben verzameld”. Het zou zich afspelen op het Al-Assiplein in Hama, de vierde grootste stad in Syrië, in het westen van het land.

‘The Saviour’ is een Britse man die Tweet en Youtubet onder de naam ‘@stairwayto3dom’, met bijna 400.000 volgers. Maria Loupis is een Zweedse spoeddokter die in Kopenhagen werkt. Haar account wordt gevolgd door 1,4 miljoen mensen. Een gelijkaardig bericht over de executies gaat rond op Facebook, waar hetzelfde beeld wordt gebruikt, maar Al Qaeda wordt vermeld als schuldige

HTS was op 10 december niet meer in Hama

Het bericht toont een beeld van het Al-Assiplein, het centrale plein in het centrum van Hama. Dat de beelden inderdaad genomen werden op het plein bevestigen een zoektocht op Google Streetview en een geolocatie van Giancarlo Fiorella van Bellingcat, een platform voor onderzoeksjournalistiek. Je kan het herkennen aan de typerende klokkentoren van Hama op Al-Assi in het centrum van Hama.

Het tweede deel van de post toont een foto van een militair met IS-teken op zijn borst. Die militair zou volgens de berichten deel zijn van het HTS-rebellenleger - lokaal het ‘Syria Free Army’ genoemd - en zou tussen 8 en 10 december in Hama geweest zijn voor het plegen van een massa-executie.

Dat klopt niet, want volgens verschillende nieuwsberichten was het HTS-leger vanaf 8 december niet meer in Hama. The Guardian berichtte dat Hayat Tahrir Al-Sham al 5 dagen in gevecht met Assad-krachten buiten de stadskern. Op donderdag 5 december kwamen ze Hama binnen, zo schrijft de Britse krant. Viory, een videopersbureau uit de Verenigde Arabische Emiraten, berichtte op 6 December - twee dagen voor de machtswissel - dat er HTS-militairen opgerukt zijn in Hama. "Beelden tonen hoe ze op voertuigen de stad binnenrijden, terwijl er geweerschoten worden afgevuurd," meldt Viory. Ook in Aleppo en Idlib verliep de doortocht vlot.

Eerste foto toont vieringen op Al-Assiplein in Hama

De Syrische minister van Defensie kondigde op 8 december aan dat het Assadleger zou terugwijken uit Hama. HTS kwam op diezelfde dag in Damascus aan. Dat bevestigt ook de lokale persfotograaf Amjad Eshtei aan Factcheck.Vlaanderen.

We namen contact op met Moayiad Al Ashqar, die dicht bij het Al-Assiplein woont. Hij is hoofdredacteur van het online nieuwskanaal Hama Today en publiceert onder meer voor Al Jazeera. “Door de terugtrekking van Assad-krachten op 8 december had Hayat Tahrir Al-Sham vrij spel, waardoor ze probleemloos naar Homs konden doorstoten,” vertelt de journalist.

Tussen de val van Assad op 8 december en 10 december, toen de berichten op X begonnen te circuleren, waren op Al-Assiplein geen executies te zien. Moayad Al Ashqar herinnert zich de nacht van 7 op 8 december. “Ik werd om 4 uur in de ochtend wakker gebeld en ging naar Al-Assiplein om te vieren. Er waren geweerschoten, maar dit was uit opluchting,” aldus Al Ashqar.

Tweede foto toont executie op boerderij in Al-Rabia, niet op plein in Hama

Via een omgekeerde zoekopdracht vinden we deze post op X die naast de foto ook een filmpje deelt waaraan de beelden dienstbaar zijn. De militair in het bericht is een screenshot van het filmpje, waar hij vanaf 30 seconden te zien is. In het filmpje knielen twee mannen waarna ze worden neergeschoten. Op het einde van het filmpje hoor je in het Arabisch 'God is groot’ en, op het einde, ‘We zijn af van twee varkens in het dorp Al Rabia’. De slachtoffers worden 'shabiha' genoemd, een lokale naam voor Assad-loyale militairen. Dit doet vermoeden dat de geweldplegers inderdaad HTS-officieren zijn.

Een bericht op X zegt dat het om een afrekening zou gaan in Latakia zou gaan, in het Westen van Syrië. Verschillende nieuwskanalen berichtten op 10 december dat er inderdaad executies zouden hebben plaatsgevonden op een boerderij in Latakia. Maar de Franse krant Le Monde onderzocht de beelden en konden de exacte locatie vaststellen aan de hand van het landschap. Zo vonden ze dat het zich wel degelijk in Al Rabia afspeelt, een dorp ten westen van Hama dat uit rotsachtige vlaktes bestaat.

Op de jassen van een van de daders zien we een kenteken dat op het eerste gezicht de vorm aanneemt van de Islamitische vlag met het gebed aan de profeet: 'er is maar één God en zijn gezant is Mohammed'. Als we goed kijken naar de badge op één van de armen van de officieren op het einde van het filmpje komt die overeen met de normen van het salafisme, met de Islamitische shahada in drie regels, in een cirkel vormgegeven.

Conclusie

Volgens berichten op X hebben er tussen 8 en 10 december 2024 massa-executies plaatsgevonden op het stadsplein van Hama, met duizenden toeschouwers. Dat klopt niet. De twee beelden die ze hierbij tonen, staan los van elkaar. Het ene beeld werd genomen in de vlaktes rond Hama, waar twee Assad-aanhangers werden neergeschoten. Het andere beeld toont de viering na de overname in Hama. Daar vonden geen executies plaats, maar klonken er geweerschoten om de machtswissel te vieren.