Waar komt dit nieuws vandaan?
Wie onder narcose een operatie ondergaat, krijgt na afloop sterke, morfine-achtige pijnstillers. De meeste mensen blijven deze middelen nog enkele dagen innemen. Een klein percentage kan er moeilijk mee stoppen en riskeert verslaafd te raken. Om het gebruik van sterke pijnstillers binnen te perken te houden, worden niet-medicamenteuze pijnstillende methodes onderzocht, zoals muziek. Muziek beluisteren via een koptelefoon voor, tijdens en na een operatie zou een gunstig effect kunnen hebben.
Onderzoekers van Erasmus MC Rotterdam verzamelden alle studies over het onderwerp voor een overkoepelende analyse (1). In totaal beschikten ze over gegevens van 4.968 patiënten die aan 55 dergelijke studies deelnamen. De analyse toont dat muziek voor, tijdens en na de operatie ertoe leidde dat de doses van het pijnstillend anestheticum propofol (een sterke pijnstiller) en van het kalmerend narcoticum midazolam verlaagd konden worden om hetzelfde sederend en pijnstillend resultaat te bereiken. Heavy metal en een bepaald type hardrock hadden echter geen gunstig effect. Muziek had ook geen impact op de duur van het ziekenhuisverblijf.
De onderzoekers concluderen dat muziek bij een operatie, aangeboden via een koptelefoon, het gebruik en daarmee ook de risico’s van sterke pijnstillers kan verminderen.
Hoe moeten we dit nieuws interpreteren?
Een sluitende verklaring voor het kalmerende en pijnstillende effect van muziek bij operaties konden de onderzoekers niet geven, al schoven ze in de media wel diverse hypotheses naar voor. Muziek zou een effect kunnen hebben op het afweersysteem, het hartritme en de hormoonhuishouding. Dat het gunstig effect zou uitblijven bij heavy metal en bepaalde rockmuziek, zijn uitspraken van de Nederlandse hoofdonderzoeker aan diverse media, maar deze resultaten blijken niet uit het onderzoek.
Een Nederlandse onderzoeksjournalist en factchecker nam de 55 studies waarop het literatuuronderzoek gebaseerd is onder de loep (2). Een deel van de studies vermeldt niet welke muziekkeuze gemaakt werd of waarop de keuze gebaseerd was. Slechts twee studies vermeldden rockmuziek en in één studie werd de heavy metal-band Metallica vernoemd. In deze studies werd geen verschil gevonden voor heavy metal of rockmuziek in vergelijking met andere muziek. Dat deze muziek geen pijnstillend effect zou hebben na een operatie klopt dus niet. Anderzijds zou het verbazend zijn wanneer men heavy metal zou laten horen via een koptelefoon aan mensen die onder het mes moeten.
Conclusie
Muziek voor, tijdens en na een operatie kan de dosis van noodzakelijke pijnstillers verminderen, zo blijkt uit een nieuwe literatuurstudie. Dat dit niet zou gelden voor rock of heavy metal, toont dit onderzoek niet aan. Er bestaat nauwelijks onderzoek naar de impact van deze muziekgenres op pijn. Waarschijnlijk is het niet de eerstekeuzemuziek voor mensen die onder het mes gaan.
