Waar komt dit nieuws vandaan?
Om het onderzoek te kunnen begrijpen is het belangrijk de rol van glucose en insuline bij diabetes te kennen. Glucose (druivensuiker) is een belangrijke energiebron voor de cellen in het menselijk lichaam. Het hormoon insuline stimuleert dat cellen glucose opnemen. Normaal gesproken zijn cellen dus ‘gevoelig’ voor insuline. Er zijn twee vormen van diabetes. Type 1: het lichaam maakt te weinig of geen insuline aan, waardoor er te weinig glucose in de cellen aankomt en er te veel glucose in het bloed aanwezig blijft. Type 2: het lichaam maakt wel insuline aan, maar de cellen zijn er ‘ongevoelig’ voor. Hierdoor heeft insuline onvoldoende invloed en blijft er ook te veel glucose in het bloed aanwezig. Onderzoekers van de Vrije Universiteit Amsterdam onderzochten bijna 800 gezonde mannen en vrouwen tussen de 30 en 60 jaar oud uit 14 Europese landen (1). Er werd onder andere onderzocht hoe gevoelig de cellen van deze proefpersonen waren voor insuline. Ook schatten de onderzoekers met behulp van bewegingsmeters hoe lang de slaapduur was van de proefpersonen. Zij kwamen tot de conclusie dat mannen met een slaapduur van gemiddeld 7,3 uur de meest insulinegevoelige cellen hadden. Mannen met een kortere of juist een langere slaapduur hadden minder insulinegevoelige cellen. Opvallend is dat er bij vrouwen juist een omgekeerd verband lijkt te zijn: vrouwen die korter óf langer slapen hebben juist cellen die méér gevoelig zijn voor insuline. Echter, wanneer de onderzoekers niet alleen naar insulinegevoeligheid en slaapduur keken, maar ook rekening hielden met andere factoren zoals leeftijd, BMI, roken en lichamelijke inspanning was er bij mannen geen significant verband meer tussen insulinegevoeligheid en slaapduur: de resultaten kunnen dus ook op toeval berusten. Bij vrouwen leek het verband net duidelijker te worden wanneer er rekening gehouden werd met andere factoren.
Hoe moeten we dit nieuws interpreteren?
De meest belangrijke kanttekening bij de krantenkoppen over dit onderzoek is dat niet is aangetoond dat kort- of langslapers op termijn meer diabetes ontwikkelen. Bovendien zitten er een aantal beperkingen aan het onderzoek, waardoor de resultaten minder betrouwbaar worden. Het is bijvoorbeeld onduidelijk hoe de proefpersonen hun slaap beoordeelden (een goede nachtrust of juist vaak wakker liggen), of er slaapmedicatie gebruikt werd en of de geschatte slaapduur door de onderzoekers (gebaseerd op de bewegingsmeters) ook juist was.
Het is al langer bekend dat slaap belangrijk is bij de regulatie van glucose in het bloed. Uit eerdere onderzoeken werd al duidelijk dat een korte slaapduur invloed heeft op de gevoeligheid van cellen voor insuline. Dat lánger slapen ook ontregeling van glucose in het bloed zou kunnen geven en er daarbij een verschil zou kunnen zijn tussen mannen en vrouwen werd volgens de onderzoekers nog niet eerder opgemerkt.
Conclusie
Dat er een relatie is tussen slaapduur en gevoeligheid van cellen voor insuline bij gezonde mensen is al langere tijd bekend. Tot nu toe werd vooral gedacht dat een korte slaapduur nadelig kan zijn, maar Nederlandse onderzoekers vermoeden dat ook een langere slaapduur een invloed heeft op de deze gevoeligheid, althans bij mannen. Er is zeker niet aangetoond dat de kans op diabetes ook daadwerkelijk groter is. Vooralsnog is er dus op basis van dit artikel geen reden om je slaapduur aan te passen.
