mrt
2023
Bedenkelijke Australische publicatie gaat opnieuw rond op sociale media
Op Twitter gaat rond dat er een toename is van “84% van het aantal hartgerelateerde overlijdens van mannen tussen 18 en 39 jaar binnen 28 dagen na toediening van het mRNA-vaccin”. Die claim is gebaseerd op de resultaten van een studie uit Florida.
Florida vaardigt nieuw vaccinatieadvies uit
Begin oktober 2022 vaardigde de Amerikaanse staat Florida een nieuwe richtlijn uit voor het coronavaccin. Daarin worden mannen tussen 18 en 39 jaar afgeraden om zich te laten vaccineren tegen corona. Dat besluit zou gebaseerd zijn op een nieuwe, niet-gepubliceerde studie van het Florida Department of Health.
Die studie toont volgens de State Surgeon General van Florida, Joseph Ladapo, aan dat jonge mannen 84% meer kans hebben op een hartgerelateerde dood kort na toediening van het mRNA-vaccin. Medische wetenschappers uitten kritiek op zowel de richtlijnen als de studie.
Bevindingen van de studie
In de studie keken de onderzoekers naar twee verschillende periodes om het aantal hartgerelateerde overlijdens onder gevaccineerde mannen tussen 18 en 39 jaar te vergelijken. Ze vergeleken de overlijdens die plaatsvonden binnen 28 dagen na vaccinatie met de overlijdens die plaatsvonden tussen 29 dagen en 25 weken na vaccinatie.
Dit zou aangetoond hebben dat jonge mannen 84% meer kans hebben op een hartgerelateerde dood kort na het ontvangen van het vaccin dan enkele weken later. Volgens een factcheck van AP zijn de conclusies uit de studie gebrekkig omdat het onderzoek niet op afdoende kan bewijzen dat de vastgestelde sterfgevallen verband houden met de toediening van het vaccin.
Methode van ‘self-controlled case series’
De studie was opgezet als een ‘self-controlled case series’. Deze studiemethode wordt o.a. gebruikt om het verband tussen een vaccin en een ongewenst voorval te onderzoeken.
Om te kunnen bepalen of een vaccin samenhangt met een hoger risico op een ongewenst voorval vergelijken de onderzoekers de frequentie van het ongewenst voorval tussen een bepaalde periode na vaccinatie (= risicoperiode) en de periode waarin wordt verondersteld dat het vaccin het risico op het ongewenst voorval niet zal beïnvloeden (= basisperiode).
In het geval van deze studie werd de periode tot 28 dagen na vaccinatie beschouwd als de risicoperiode. De basisperiode betrof 29 dagen tot 25 weken na vaccinatie. Het ongewenst voorval dat onderzocht werd, is het hartgerelateerd overlijden.
Niet voldaan aan belangrijke basisaanname
Om vertekening te voorkomen en geldige resultaten te verkrijgen, moet een dergelijke studie voldoen aan een aantal basisaannames. Een van die basisaannames is dat “het plaatsvinden van het ongewenste voorval geen invloed mag hebben op latere mogelijke voorvallen”.
Aan die basisaanname werd volgens wetenschappers van Health Feedback niet voldaan. Personen die in de risicoperiode overleden, werden ook nog meegenomen als ‘levenden’ in de berekening van het aantal sterfgevallen in de basisperiode.
Analyse gebaseerd op kleine steekproef
Een ander gebrek van de studie is de kleine steekproef. De conclusie uit de analyse is gebaseerd op 20 sterfgevallen in de risicoperiode.
Kristen Panthagani, arts en onderzoeker aan de universiteit van Yale, verklaart in een tweet dat er in totaal 20 sterfgevallen in de risicoperiode werden vastgesteld en 52 in de basisperiode. “Als zelfs maar een paar daarvan een andere oorzaak hebben (wat zeer waarschijnlijk is), verliezen ze statistische significantie”, aldus Panthagani.
Onderschatting sterftecijfers in basisperiode
Door die basisaanname te schenden, worden volgens Health Feedback de overlijdens uit de basisperiode logischerwijze sterk onderschat. Als gevolg daarvan bleek de frequentie van sterfgevallen in de risicoperiode dan ook veel groter. De Britse epidemioloog Deepti Gurdasani legt in een tweet uit waarom die vertekening zo problematisch is.
Hartgerelateerde overlijdens niet geverifieerd door medische dossiers
Factcheckers van FactCheck.org merkten nog een andere kanttekening bij het onderzoek op: de hartgerelateerde overlijdens werden niet gecontroleerd door medische dossiers. Ze werden bepaald door de aanwezigheid van specifieke codes op de overlijdensakte. Dat garandeert niet dat iemand werkelijk stierf aan een hartprobleem.
De auteurs van de studie erkennen die beperking ook zelf. In het hoofdstuk ‘Limitations’ merken ze op dat “de studie niet kan bepalen wat de doodsoorzaak van een deelnemer is en dat de onderliggende oorzaak van de dood mogelijk niet hartgerelateerd is”.
Mogelijke beïnvloeding door coronabesmettingen
Het is verder niet duidelijk hoe de studie omging met de mogelijkheid van coronabesmettingen. Personen die stierven door COVID-19 werden correct uitgesloten van de analyse, maar of dat ook werd gedaan met personen die positief testten op COVID-19 is niet duidelijk.
De studie spreekt zichzelf op dat vlak tegen. In het hoofdstuk ‘Setting and study population’ wordt beweerd dat “personen met een positief testresultaat uitgesloten werden van de analyse.” In het hoofdstuk ‘Limitations’ wordt dan weer gezegd dat “de teststatus van personen die niet stierven aan/met corona onbekend was.”
Studie is anoniem en werd niet gepubliceerd
Het valt tenslotte op dat de auteurs van de studie niet bij naam worden genoemd. Het is niet duidelijk door wie het werd uitgevoerd. Het onderzoek is ook niet peer-reviewed, wat wil zeggen dat het niet werd nagelezen door vakgenoten, en werd niet gepubliceerd door een wetenschappelijk tijdschrift.
Wetenschappelijk onderzoek: voordelen vaccinatie blijven opwegen tegen risico’s
Bijwerkingen na vaccinatie zijn wel degelijk mogelijk. Een hartspierontsteking (of myocarditis) is een voorbeeld van een potentieel ernstige, maar zeldzame bijwerking.
Wetenschappelijke publicaties met grotere steekproeven vonden dat het risico op myocarditis groter is na een coronabesmetting dan na vaccinatie. Een wetenschappelijke studie van Nature toont daarenboven aan dat myocarditis na vaccinatie milder is dan een typische virale myocarditis. De studies concluderen dat de voordelen van vaccinatie opwegen tegen de risico’s.
Conclusie
De bewering dat er een toename is van 84% van het aantal hartgerelaaterde overlijdens bij jonge mannen, kort na toediening van het coronavaccin, is onjuist. De anonieme studie van het Florida Department of Health is op verschillende vlakken gebrekkig en werd dan ook niet gepubliceerd in een wetenschappelijk tijdschrift. Zo werd o.a. een belangrijke basisaanname van de studiemethode geschonden wat zorgt voor vertekende sterftepercentages. Uit wetenschappelijke publicaties blijkt dat de voordelen van de coronavaccins opwegen tegen de risico’s.
✻
Geraadpleegde Bronnen
- Wouter J. Keller on Twitter: "Het Florida Department of Health (USA): 'Er is een toename van 84% in de HART gerelateerde STERFTE bij mannen van 18-39 jaar..binnen 28 dagen na #mRNA vaccinatie..'https:
- Exploring the relationship between all-cause and cardiac-related mortality following COVID-19 vaccination or infection in Florida residents: a self-controlled case series study
- Florida Department of Health
- Florida Department of Health
- Joseph A. Ladapo, MD, PhD on Twitter: "Today, we released an analysis on COVID-19 mRNA vaccines the public needs to be aware of. This analysis showed an increased risk of cardiac-related death among m
- Medical experts reject Florida surgeon general’s Covid-19 vaccine guidance - POLITICO
- Florida government vaccine analysis misrepresented online | AP News
- Self controlled case series methods: an alternative to standard epidemiological study designs | The BMJ
- Self controlled case series methods: an alternative to standard epidemiological study designs
- Analysis by Florida Department of Health about COVID-19 mRNA vaccines contains multiple methodological problems - Health Feedback
- Participants were not censored upon death
- 20 deaths in risk period
- Kristen Panthagani < Yale School of Medicine
- Kristen Panthagani, MD, PhD on Twitter
- Items - Gurdasani, Deepti - The William Harvey Research Institute - Faculty of Medicine and Dentistry
- Dr. Deepti Gurdasani on Twitter
- Florida’s COVID-19 Vaccination Analysis Is Flawed, Experts Say - FactCheck.org
- Myocarditis in SARS-CoV-2 infection vs. COVID-19 vaccination: A systematic review and meta-analysis
- Myocarditis after COVID-19 mRNA vaccination: clinical observations and potential mechanisms | Nature Reviews Cardiology
Auteur
Hanna Piens
Hanna studeerde eerst Rechten aan de Universiteit van Gent en daarna Journalistiek aan de KU Leuven. Ze werkte als medewerker van de VRT Nieuwsombudsdienst en is momenteel jurist bij de FOD Economie. Sinds april 2022 schrijft ze voor Factcheck.Vlaanderen.
