Helpt sport je gezondheid het meest vooruit na je veertigste?

Waar komt dit nieuws vandaan?

De onderzoeksgroep bestudeert de telomeren van chromosomen. In de chromosomen is al ons genetisch materiaal opgeslagen en dus ook alle informatie die cellen nodig hebben om te functioneren. Als cellen delen worden de chromosomen, die bestaan uit gecodeerd DNA, zorgvuldig gekopieerd. Aan het einde van de chromosomen zit een DNA-streng die geen specifieke informatie bevat. Men noemt dat de telomeer. Er bestaat een hypothese die stelt dat naarmate de cellen ouder worden, de telomeer korter wordt. Als ze helemaal is ‘opgebruikt’ kan de cel niet meer delen. Daarom stelt deze theorie dat de telomeer iets te maken heeft met de veroudering. Of de telomeer louter een symptoom van veroudering is, of eerder een oorzaak, daar zijn wetenschappers nog helemaal niet uit (2).

De studie die stelt dat sporten boven 40 ons langer zou laten leven, mat de lengte van de telomeer bij 6.500 Amerikanen (1). Van deze Amerikanen bestaan vragenlijsten waarop ze eenmalig hadden aangegeven of ze de voorbije maand inspanningen hadden gedaan. De onderzoekers vergeleken de telomeerlengte van mensen die vaak een inspanning deden met mensen die zelden bewogen. Zij vonden geen verschillen bij mensen onder 40 jaar en evenmin boven 64 jaar. Voor de groep tussen 40 en 65 vond men dat mensen die vaak bewogen minder vaak korte telomeren hadden.

Hoe moeten we dit nieuws interpreteren?

Er bestaan vele studies die aantonen dat lichaamsbeweging een gunstige invloed heeft op gezondheid en op overleving (3). De studie die nu de media haalt, wordt voorgesteld alsof ze aantoont dat vooral beweging tussen de 40 en 65 jaar een gezonder of langer leven zou garanderen. Maar dat kan helemaal niet afgeleid worden van deze studie. Deze studie zegt enkel iets over de mogelijke relatie tussen beweging en de lengte van telomeren. Deze bewering is gebaseerd op een eenmalige vragenlijst over leefgewoonten. Dat is niet zo sterk, want dat zegt weinig over de leefstijl over jaren. Daarenboven is er geen zinvolle verklaring waarom men een effect ziet tussen 40 en 65 jaar, maar niet daarvoor en daarna. En vooral: er is geen enkel bewijs dat de telomeerlengte op een leeftijd van pakweg 50 jaar een goede voorspeller is om oud te worden.

Tot nader orde blijft sporten, bijvoorbeeld wekelijks 150 min sporten aan een matige intensiteit, een goede aanbeveling voor alle leeftijden.

Conclusie

Deze studie vindt geen verband tussen sporten na je veertigste en levensverwachting. Het is eerder een zeer beperkte bijdrage in de zoektocht naar de betekenis van telomeren. Het verband dat gelegd wordt tussen een langere telomeerlengte en sporten tussen 40 en 65 jaar is zwak en de betekenis ervan onbekend.

(3) Leisure time physical activity and mortality: a detailed pooled analysis of the dose-response relationship. Arem H, Moore SC, Patel A, Hartge P, Berrington de Gonzalez A, Visvanathan K, Campbell PT, Freedman M, Weiderpass E, Adami HO, Linet MS, Lee IM, Matthews CE. JAMA Intern Med. 2015 Jun;175(6):959-67. doi: 10.1001/jamainternmed.2015.0533.