Waar komt dit nieuws vandaan?
Telkens zich zo’n dramatisch incident voordoet, rijst in de media de vraag naar het invoeren van een verplichte screening bij sportlui. Voorstanders zijn ervan overtuigd dat screening jonge levens kan redden. Tegenstanders stellen dat screening niet helpt en veel jongeren nodeloos ongerust maakt. Het meest recent gepubliceerde advies komt van de Amerikaanse vereniging van cardiologen (1). Zij beveelt aan om geen hartscreening te doen bij jongeren.
Hoe moeten we dit nieuws interpreteren?
Het feit dat sportlui die vooraf fit bevonden werden voor deelname aan wedstrijden toch het slachtoffer worden van een hartstilstand doet bij veel mensen vragen rijzen. Hoe kan dit?
Vooreerst moet het screeningonderzoek correct en met kennis van zaken uitgevoerd geweest zijn. Dit veronderstelt van de onderzoeker een bijzondere bekwaming in de sportcardiologie. In Italië, waar screening sinds tientallen jaren verplicht is, moeten de erkende screeningartsen een 4 jaar durende bijkomende opleiding volgen. Maar zelfs indien een dergelijke expert oordeelt dat een sporter aan wedstrijden mag deelnemen, is plotse dood niet uitgesloten. Dit komt onder meer omdat naar schatting 25% (een op vier) van de mensen die een ziekte hebben die hen blootstelt aan een hartstilstand volstrekt normaal scoren bij onderzoek. De testen waarover men momenteel beschikt, onder meer het elektrocardiogram en de echografie, zijn niet voldoende performant om al deze ziekten op te sporen.
Een bijkomend probleem is dat het electrocardiogram van een sporter soms sterk afwijkt van wat men bij normale niet-atleten ziet, zonder dat dit wijst op een ziekte. Het hart van de sporter past zich aan aan het feit dat het vaak en zwaar belast wordt. Zo wordt de hartspier dikker en gaat het hart trager kloppen. Een hartslag van 35 per minuut bij rust is bij een sporter normaal, terwijl dat bij iemand die sedentair is waarschijnlijk tot verder onderzoek zal leiden. Er is dus een grijze zone van afwijkingen op het elektrocardiogram (evenzeer op andere testen zoals de echografie) waarin het onzeker is of ze nog normaal zijn, dan wel of ze een uiting zijn van een hartziekte. Zo kan een sporter ten onrechte als gezond beschouwd worden en later toch het slachtoffer zijn van een hartstilstand.
Conclusie
We beschikken momenteel niet over betrouwbare tests om jongeren die een verhoogd risico lopen op plotse dood op te sporen. Een kwart van de ziekten die kunnen leiden tot hartstilstand kan met onderzoek niet ontdekt worden. Van sommige afwijkingen die men bij screening vaststelt is het onmogelijk om uit te maken of ze het gevolg zijn van intensieve sportbeoefening dan wel van een hartziekte.
