Wat weten we hierover?
Wie graag koffie drinkt, maar nerveus wordt van te veel cafeïne, schakelt vaak over op de cafeïnevrije variant of kortweg déca. Koffiebonen bevatten van nature echter cafeïne. Om te komen tot cafeïnevrije koffie moeten de bonen gedecafeïneerd worden. De cafeïne wordt uit koffie gehaald door een bepaald procédé dat gebaseerd is op het weken van koffiebonen in water waardoor de cafeïne oplost. Daarna volgt de extractie van de cafeïne door middel van een oplosmiddel of door middel van geactiveerde koolstof. Nadien worden de bonen opnieuw geweekt in het cafeïnevrije water om ze terug de typische aroma's te laten opnemen die verloren zijn gegaan tijdens de extractie. De meest gebruikte stof om te decafeïneren is dichloormethaan (DCM), een organisch oplosmiddel dat de cafeïne zeer snel bindt. Dichloormethaan is een koolwaterstof, en van substanties uit deze categorie is aangetoond dat chronische blootstelling kankerverwekkend is. Daarom duiken af en toe geruchten op over de effecten van cafeïnevrije koffie op de gezondheid.
Een ander verhaal is dat cafeïnevrije koffie in werkelijkheid helemaal niet cafeïnevrij is en toch de slaap kan beletten.
Hoe moeten we dit nieuws interpreteren?
Eerst en vooral, cafeïnevrije koffie is inderdaad niet helemaal cafeïnevrij. In de Europese Unie mogen gebrande cafeïnevrije koffiebonen nog maximum 0,1 procent cafeïne bevatten. Dat komt neer op hooguit 2 tot 4 milligram cafeïne per kop. Het effect op de slaap of de concentratie is verwaarloosbaar. Ter vergelijking: een kop 'gewone' koffie bevat gemiddeld 75 milligram cafeïne. Je moet dus al erg gevoelig zijn voor cafeïne om dit te voelen.
Ten tweede, cafeïnevrije koffie is niet kankerverwekkend. Het gebruikte oplosmiddel (DCM) komt nooit in contact komt met de koffiebonen zelf, maar enkel met de waterige oplossing waarin de cafeïne werd opgelost. De cafeïne-extractie gebeurt voorafgaand aan het branden van de bonen. De geweekte bonen worden altijd gespoeld en vervolgens gestoomd aan een temperatuur van 40°C, om resten van het DCM te verwijderen. Gedecafeïneerde bonen mogen geen restanten van het oplosmiddel bevatten. De cafeïnevrije bonen worden tenslotte gedroogd en gekoeld met koude lucht en op gebruikelijke wijze gebrand, gemalen en verpakt. Eventuele DCM-restanten verdwijnen vrijwel geheel bij het branden.
Is een 'déca' dan beter voor de gezondheid dan 'echte' koffie? Niet voor matige koffiegebruikers. Drie tot 4 koppen koffie-met-cafeïne per dag kunnen in principe geen kwaad. Gevoelige personen die jarenlang 4 of meer koppen koffie per dag drinken, kunnen op lange termijn wel een lichte verhoging van de bloeddruk krijgen. Daarom zijn mensen met hoge bloeddruk beter voorzichtig met koffie. Voor hen is de cafeïnevrije variant een veiliger alternatief.
Zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven krijgen de raad om geen koffie te drinken. Cafeïnevrije koffie kan in deze gevallen wel zonder probleem.
Conclusie
Cafeïnevrije koffie is niet kankerverwekkend en een prima alternatief voor wie nerveus wordt of slecht slaapt door veel koffie. De cafeïnevrije variant bevat wel nog sporen van cafeïne.
