Tijdelijk hoger risico op borstkanker, maar de pil beschermt ook tegen andere kankers

Leef Bewust, een ‘holistisch gezondheidsplatform’, postte een filmpje waarin één van de oprichters van de organisatie claimt dat de anticonceptiepil kankerverwekkend is, net zoals tabak. Dat de hormonale pil gecategoriseerd werd als kankerverwekkend betekent nog niet dat het even gevaarlijk is als tabak. De pil kan zorgen voor een tijdelijk verhoogt risico op borstkanker, maar beschermt ook tegen andere kankers.

12 september 2022

Een lifestyleblog postte een filmpje op Instagram met de boodschap dat de anticonceptiepil kankerverwekkend is, net als tabak.

Volgens de WHO kan de hormonale anticonceptiepil kankerverwekkend zijn. Maar dat wil niet zeggen dat het instituut de pil even gevaarlijk beschouwt als tabak en asbest.

De pil kan zorgen voor een verhoogd risico op borstkanker en baarmoederhalskanker, maar het risico is klein en neemt af na het stoppen met de pil.

Omgekeerd verlaagt het nemen van de pil de kans op andere kankers, zoals baarmoederkanker.

De pil zorgt niet voor een algemeen hoger risico op kanker

Leef Bewust is een Nederlandse lifestyleblog die zich bezig houdt met “Holistische Gezondheid, Zelfheling en Levensgeluk” zoals bijvoorbeeld sjamanisme.

In een filmpje op hun Instagram- en Telegrampagina waarschuwen ze voor de anticonceptiepil: “Het is misdadig dat een dokter je dit niet vertelt. Hormonale anticonceptiemiddelen zoals de pil zijn als groep 1 kankerverwekkend gecategoriseerd door het International Agency for Research on Cancer…zoals tabak en asbest.”

Hormonale pil kankerverwekkend volgens IARC, maar niet ‘even kankerverwekkend als tabak of asbest’

Het International Agency for Research on Cancer (IARC), ofwel Het Internationaal Instituut voor Kankeronderzoek is het gespecialiseerde kankeragentschap van de Wereldgezondheidsorganisatie. Het instituut publiceerde in 1999 en 2007 overzichten van studies over kanker. In 2018 werd dit overzicht aangevuld met nieuwe data. Het categoriseert de anticonceptiepil, waar zowel oestrogeen en progesteron in zit, als ‘Groep 1’.

Het IARC heeft een lange lijst met kankerverwekkende stoffen opgesteld en verdeeld in groepen. Groep 1 omvat stoffen waarvan vandaag voldoende bewijs geleverd is dat ze kankerverwekkend zijn voor mensen. De anticonceptiepil, tabak en asbest zitten in die groep. Maar dit zegt niets over hoe kankerverwekkend deze stoffen zijn. Zo is tabak een veel grotere oorzaak voor kankers.

Professor Johan Verhaeghe van de dienst Gynaecologie van het UZ Leuven bevestigt dat de anticonceptiepil inderdaad kankerverwekkend kan zijn. “De werkingen zijn sterk afhankelijk van de dosis, duur en vooral het type hormoon. Eigen oestrogenen en progesteron zijn minder kankerverwekkend dan synthetische vormen.”

Effecten van anticonceptiepil zijn klein

Verhaeghe stelt dat de effecten van de anticonceptiepil klein zijn. “Maar klinische opvolging is nodig bij pilgebruiksters, daarom blijft de pil voor velen best enkel per voorschrift te krijgen, zoals dit in België het geval is.” Volgens hem is het beter om pillen met bio-identieke hormonen en lagere dosissen aan oestrogeen en progesteron te gebruiken.

Een studie uit 2010 verzamelde alle Engelstalige onderzoeken over hormonale anticonceptie en het risico op. Deze meta-studie concludeert dat er bij geen enkel onderzoek een verhoogd algemeen risico op kanker waargenomen werd bij degenen die ooit anticonceptie namen. Conclusie: vrouwen die gecombineerde anticonceptie willen gebruiken kunnen dit gerust doen en dit zal hen waarschijnlijk geen hoger risico op kanker geven.

Ook de Wereldgezondheidsorganisatie raadt de pil niet af. De anticonceptiepil staat op diens lijst met essentiële geneesmiddelen.

Hoger risico op borstkanker verdwijnt 5 tot 10 jaar na het stoppen met de pil

Volgens het IARC en andere studies hebben hormonale anticonceptiepillen betrekking op drie types kanker: borstkanker, baarmoederhalskanker en leverkanker. Bij die laatste is het verhoogd risico bescheiden en gaat het veelal om goedaardige tumoren.

Uit klinische resultaten blijkt dat huidige gebruikers van orale anticonceptiva een licht verhoogd risico hebben op borstkanker. Maar dit risico verdwijnt weer 5 tot 10 jaar na het stoppen met de pil.

Screening van baarmoederhalskanker

Uit onderzoek blijkt ook dat de anticonceptiepil mogelijk zorgt voor een verhoogd risico op baarmoederhalskanker. Deze vorm van kanker wordt veroorzaakt door het HPV-virus, dat seksueel wordt overgedragen. De pil kan baarmoederhalskanker dus niet veroorzaken, maar het kan het proces wel doen versnellen na besmetting met het virus.

“Met moderne pillen is het effect op borstkanker aan de grens van het meetbare. Wat baarmoederhalskanker betreft, is het risico significant en meetbaar, ook in kleine onderzoeksgroepen,” vertelt professor Verhaeghe. “Maar mits het correct afnemen van uitstrijkjes of een HPV-test vormt dit geen klinisch probleem.”

Andere factoren dan de pil vormen volgens hem een groter risico voor baarmoederhalskanker, zoals roken en onveilige seks. “Bovendien kan je je tegen HPV laten vaccineren.”

Anticonceptiepil beschermt tegen eierstok- en baarmoederkanker

Omgekeerd biedt de pil volgens het IARC ook bescherming tegen een aantal kankers. Gecombineerde anticonceptiepillen hebben een significant beschermend effect tegen kanker van de eierstokken. Volgens de studie uit 2010 neemt de bescherming toe met de duur van het gebruik: het relatieve risico daalde met 20 procent voor elke 5 jaar gebruik.

Daarnaast beschermt de pil tegen kanker aan het baarmoederslijmvlies. Het risico hierop vermindert met 50 procent en daalt bij een langere gebruiksduur.

Pilgebruik geen invloed op vruchtbaarheid

Verder in het filmpje zegt Leef Bewust dat de pil zorgt voor een tekort aan “voedingsstoffen die nodig zijn voor vruchtbaarheid”. Dit klopt niet. Wanneer je de pil neemt, ben je natuurlijk niet vruchtbaar. Maar het heeft geen invloed op je vruchtbaarheid nadat je met de pil stopt.

In plaats van de pil raadt Leef Bewust periodieke onthouding aan als voorbehoedsmiddel, door gebruik te maken van apps die je natuurlijke cyclus volgen. Volgens Gezondheid en Wetenschap kan dit helpen, maar enkel als je de app nauwgezet volgt.

Periodieke onthouding is niet even betrouwbaar als anticonceptiemethoden zoals de pil en condooms. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie is het risico op zwangerschap met de anticonceptiepil 7 op 100. Bij periodieke onthouding is dat 15 op 100.

Conclusie

Het klopt dat het International Agency for Research on Cancer hormonale anticonceptiemiddelen als kankerverwekkend categoriseert. Maar dat wil niet zeggen dat het even kankerverwekkend is als roken, integendeel.

De pil kan zorgen voor een verhoogd risico op borstkanker en baarmoederhalskanker, al is het risico klein en neemt dit weer af na het stoppen met de pil. De pil heeft ook een beschermend effect tegen baarmoederslijmvlies- en eierstokkanker.

✻

Geraadpleegde Bronnen

Nele Baeyens

Nele studeerde eerst Toegepaste Taalkunde aan de VUB en volgde daarna de master Journalistiek aan dezelfde universiteit. Zij liep al twee keer stage op de nieuwsdienst van VRT, eerst bij Algemeen en Cultuur en daarna bij de nieuwsombudsman. Zij schrijft sinds december 2021 voor Factcheck.Vlaanderen.

✻

Steun ons!