Waar komt dit nieuws vandaan?
De studie werd onlangs voorgesteld op het Europees Congres voor Cardiologie te Rome (1). Verschillende Belgische kranten berichtten erover, maar het was de Britse krant The Telegraph die eruit besloot dat een mediterraan dieet wel eens doeltreffender zou kunnen zijn dan cholesterolverlagende medicijnen (statines) slikken.
De studie werd uitgevoerd in de Italiaanse regio Molise. Gedurende 7 jaar volgde men 1200 mensen die ooit een hartprobleem doormaakten. Bij de aanvang van de studie moesten de deelnemers een vragenlijst invullen over hun eetgewoonten. In hoeverre dat tijdens het verder verloop van de studie herhaald en aangepast werd, is niet gekend. In de vragenlijst stond onder meer hoe vaak mensen producten gebruikten die typisch voorkomen in een mediterraan dieet (fruit, groenten, vis, noten, volle granen en olijfolie).
Gedurende de studieperiode overleden 208 mensen. Naarmate men meer mediterrane producten at werd het risico op overlijden lager. Bij diegenen die het meest dergelijke producten gebruikten lag het sterftecijfer 37% lager dan in de algemene bevolking van Molise.
Hoe moeten we dit nieuws interpreteren?
Het gaat om een observationele studie met een vrij beperkt aantal deelnemers. Dubbele voorzichtigheid is dus geboden om conclusies te trekken. In een observationele studie kijkt (observeert) men wat er gebeurt met mensen die zelf gekozen hebben wat zij eten. In een experimentele (gerandomiseerde) studie engageren mensen zich om op basis van lottrekking een welbepaald dieet te volgen.
Het mediterraan dieet wordt al tientallen jaren gepromoot voor het hart en het is niet uitgesloten dat mensen die bewust kiezen voor deze voeding ook aandacht hebben voor andere gezonde levensgewoonten. Het is bijvoorbeeld niet uitgesloten dat ze ook minder roken, slanker zijn, meer aan sport doen, en dat het één van die elementen is, of een combinatie ervan, die de overleving verbetert. Dus zelfs indien we aannemen dat de deelnemers zich correct herinnerden hoe vaak ze mediterraan aten, is het niet zeker dat deze voedingsgewoonte aan de basis ligt van een langer leven.
Eerdere studies onderzochten de impact van een mediterrane voeding vooral bij mensen die nooit een probleem hadden met het hart, dit noemt men zogenaamde primaire preventie. De voorliggende studie kijkt naar mensen die wel eerder een hartziekte hadden: in dat geval is de mediterrane voeding secundaire preventie (voorkomen dat men opnieuw een hartkwaal krijgt). Bij secundaire preventie van hartziekten verminderen statines het risico op vroegtijdig overlijden met ongeveer 18% (2). Dat is een gemiddelde dat gebaseerd is op de resultaten van meerdere gerandomiseerde studies met betrekking op 200.000 patiënten, wat op zich veel betrouwbaarder is dan de 37% die voortvloeit uit één beperkte observationele studie. Vandaar dat het té kort door de bocht is om te stellen dat deze studie aantoont dat het mediterraan dieet doeltreffender is dan statines.
Ter verduidelijking. Hoe groot is het effect van statines bij secundaire preventie? Stel, iemand overleeft een eerste hartinfarct en loopt een risico van 25% om binnen de volgende 10 jaar aan een hart- of vaatziekte te overlijden. Dan kan hij dit risico met een statinebehandeling verminderen naar 20%. Anders uitgedrukt: in secundaire preventie moet je 20 mensen met een statine behandelen om na verloop van 10 jaar 1 overlijden door een hartziekte minder te hebben.
Conclusie
Mensen die ooit een hart- of vaatziekte doormaakten zijn mogelijk gebaat met het volgen van een mediterraan dieet. Er zijn momenteel geen aanwijzingen dat dit even doeltreffend of beter zou zijn dan het nemen van een statine.
