Waar komt dit nieuws vandaan?
Het verband tussen voeding en overlijden werd onderzocht door een internationale groep wetenschappers in een project gefinancieerd door de Bill and Melinda Gates Foundation (1). De onderzoekers keken naar 15 voedingsfactoren verzameld uit nationale voedingsonderzoeken. Aan de hand van gepubliceerde gegevens over relaties tussen voeding en chronische aandoeningen maakten ze een schatting van het aantal doden ten gevolge van ongezonde voeding.
Ongezonde voeding werd gedefinieerd als een eetpatroon met weinig fruit, groenten, volle granen, noten, koemelk, peulvruchten en onverzadigde vetzuren enerzijds, en met een hoge opname van vlees, zout en frisdranken met suiker anderzijds. Globaal gezien werd een gezond voedingspatroon bijna nergens ter wereld gehaald.
De onderzoekers schatten dat ongezonde voeding in de ganse wereld in 2017 verantwoordelijk was voor 10 miljoen doden door hart- en vaatziekten, bijna 1 miljoen door kanker en meer dan 300.000 door diabetes. In totaal was ongezonde voeding verantwoordelijk voor 22% van de sterfte bij volwassenen. Vooral de consumptie van noten, zaden, melk en volle granen was te laag. De hoogste sterfte was in Oceanië met 678 doden per 100.000 inwoners, tegenover 100 tot 200 in West-Europa.
De onderzoekers besluiten dat ongezonde voeding wereldwijd in totaal meer doden eist dan tabak.
Hoe moeten we dit nieuws interpreteren?
Hoewel een gezonde voeding kan bijdragen tot een langer en langer gezond leven, blijven oefeningen om de relatie tussen voeding en sterfte na te gaan zeer moeilijk. Dit onderzoek heeft enkele beperkingen:
- Alle gegevens steunen op waarnemingsstudies, die niet geschikt zijn om oorzakelijke verbanden vast te stellen.
- In het artikel wordt geen rekening gehouden met obesitas, een erkende risicofactor voor kanker, hartzieken en diabetes, noch met fysieke activiteit.
- Voor veel landen ontbreken gegevens over voedselconsumptie, of zijn deze gegevens zeer onvolledig.
- De voedselconsumptie werd bepaald aan de hand van steekproeven gedurende een beperkt aantal dagen, zoals de Belgische Voedselconsumptiepeiling in 2014 bij 3.200 personen gedurende een paar dagen.
- Het is niet duidelijk hoe dubbele tellingen werden vermeden, zoals rokers die ongezond eten.
- De onderzoekers vinden dat er in de wereld te weinig melk gedronken wordt. Gemiddeld 65% van de volwassen wereldbevolking verdraagt echter geen melk door lactose-intolerantie.
Ongezonde voeding zou jaarlijks 11 miljoen mensen doden in de wereld. In het geval van tabak zijn dat er 7 miljoen (2). In absolute aantallen klopt deze vergelijking, maar relatief gezien zijn er 11 miljoen doden door ongezonde voeding op 4 miljard volwassenen, tegenover 7 miljoen doden op 1 miljard rokers: tabak doodt met andere woorden 2,5 maal meer dan ongezonde voeding.
Conclusie
Een gezonde voeding kan bijdragen tot een langer en langer gezond leven, maar aan de hand van deze gegevens is het niet correct om te beweren dat ongezonde voeding dodelijker is dan tabak.
