Waar komt dit nieuws vandaan?
Een sociale jetlag kan ontstaan wanneer je biologische klok en je sociale klok niet overeenkomen. School en werk zijn voorbeelden van sociale verplichtingen die je ’s morgens uit je bed halen. Dat ken je als een wekker die afgaat, wanneer je nog niet uitgeslapen bent. Op vrije dagen en in het weekend, wanneer er wel mogelijkheid is om uit te slapen, blijven veel mensen dan ook langer in hun bed liggen.
Tot op heden zijn er weinig wetenschappelijke studies die het effect van een zogenaamde sociale jetlag op onze gezondheid nagaan:
- Onderzoek van onze noorderburen stelde een verband vast tussen meer dan 2 uur langer slapen in het weekend en een verhoogd risico op het metabool syndroom en diabetes. Maar die resultaten golden enkel voor personen jonger dan 61 jaar (1).
- Britse onderzoekers maakten een overzicht van verschillende studies die het verband tussen een sociale jetlag en mentale gezondheidsproblemen bij jongeren nagingen. Hoewel de resultaten niet eenduidig waren, toonde het onderzoek bij vrouwen een verband aan met depressieve klachten (2).
- (1) Koopman A, Pauh S, van’t Riet E, et.al. The Association between Social Jetlag, the Metabolic Syndrome, and Type 2 Diabetes Mellitus in the General Population: The New Hoorn Study. JOURNAL OF BIOLOGICAL RHYTHMS, Vol. 32 No. 4, August 2017 359–368
- (2) Henderson S, Brady E, Robertson N. Associations between social jetlag and mental health in young people: A systematic review. CHRONOBIOLOGY INTERNATIONAL 2019, VOL. 36, NO. 10, 1316–1333
Hoe moeten we dit nieuws interpreteren?
Het effect op de gezondheid van te weinig slaap enerzijds en te veel slaap anderzijds werd reeds vaker onderzocht. Daarover bestaan wel grote overzichtsstudies die een link vaststellen met verschillende gezondheidsproblemen (3,4). Zowel te weinig slapen (minder dan 6 uur per nacht) als te veel slapen (meer dan 9 uur per nacht) wordt in verband gebracht met een hoger risico op:
- vroegtijdig overlijden;
- diabetes;
- hart- en vaatziekten;
- overgewicht.
Of het slaaptekort of slaapoverschot effectief de oorzaak is van deze aandoeningen, konden onderzoekers tot op heden niet aantonen. Het is met andere woorden ook mogelijk dat deze aandoeningen zelf een rol spelen in bijv. te veel slapen. Mensen met hartziekten kunnen meer vermoeid zijn en dus meer slaap nodig hebben.
Een team van Zweedse wetenschappers ging een stapje verder in hun onderzoek (5). Ze wilden het effect van langer slapen in het weekend nagaan. Hiervoor analyseerden ze 13 jaar lang de slaapgewoonten van 38.000 mensen. Uit hun onderzoek blijkt dat:
- mannen en vrouwen jonger dan 65, die elke nacht maar 5 uur of minder slapen, inderdaad meer kans hebben om vroegtijdig te overlijden;
- kortslapers die af en toe langer blijven liggen, het risico op vroegtijdig overlijden aanzienlijk terugdringen;
- personen die in de weekends langer doorslapen en dan wél 8 uur of meer halen per nacht, hetzelfde sterfterisico hebben als personen die consequent 6 of 7 uur per nacht slapen.
Conclusie
Het belang van een goed slaapritme staat niet ter discussie. Consequent te weinig slapen is slecht voor je gezondheid. Wil je dat graag compenseren in het weekend, dan doe je daar waarschijnlijk niets mis mee. Maar een sociale jetlag vermijden, door consequent op tijd te gaan slapen, is nog steeds een beter idee.
