Waar komt dit nieuws vandaan?
Gezamenlijk beslissingen nemen is een belangrijk onderdeel van patiëntgerichte zorg. Dit is zorg waarbij de patiënt centraal staat. Bij het gezamenlijk beslissen vertelt de dokter welke behandelingen mogelijk zijn en bespreekt alle voor- en nadelen van elk. Op basis hiervan maken de dokter en de patiënt samen een weloverwogen keuze.
De review gaat over manieren om te bevorderen dat huisartsen samen met hun patiënt beslissen om wel of geen antibiotica voor te schrijven voor acute luchtweginfecties zoals hoesten, keelpijn of middenoorontsteking. Elke studie gebruikte een andere manier om samen beslissingen te nemen, de meeste trainden de artsen in communicatie, andere studies trainden de arts en gaven informatie aan de patiënt.
Het nieuws is gebaseerd op een systematisch overzicht van alle studies over dit onderwerp, samengevat als een Cochrane review (1). De onderzoekers vonden 10 studies waarin manieren om artsen en patiënten samen te laten beslissen werden vergeleken met de standaardzorg. Aan deze 10 studies deden 1.100 dokters en 492.000 patiënten mee. De helft van de artsen werd gestimuleerd om beslissingen samen te nemen met de patiënt en de andere helft deed het consult zoals hij/zij het altijd deed.
Na 6 weken schreven de artsen in de controle groep bij gemiddeld 47 per 100 patiënten antibiotica voor. In de groep waar artsen werden gestimuleerd om samen te beslissen was dit 29 per 100 patiënten. Na 12 maanden ontvingen 47 op de 100 patiënten in de controlegroep antibiotica en 35 per 100 in de groep van de gezamenlijke beslissingen. Er werden geen verschillen tussen beide groepen gevonden wat betreft de tevredenheid van de patiënten en het aantal vervolgconsulten voor dezelfde aandoening.
Hoe moeten we dit nieuws interpreteren?
Cochrane is een internationale non-profitorganisatie die als doel heeft om betrouwbare informatie te verspreiden over gezondheid en ziekte voor artsen, maar ook voor patiënten. Hiervoor maken ze gebruik van systematische literatuuroverzichten. Cochrane hanteert strenge regels om ervoor te zorgen dat alle studies goed worden samengevat en dat aandacht wordt geschonken aan factoren die de resultaten kunnen vertekenen ofwel beter te laten uitschijnen dan ze in werkelijkheid zijn.
Er werden negen experimentele studies gevonden. Experimenten zijn geschikt om het effect van een bepaalde methode aan te tonen. Een zwak punt was dat de meeste studies niet geblindeerd waren, d.w.z. de patienten wisten in welke groep ze zaten. Dit kan de resultaten in positieve zin vertekenen. Hierom vermeldt de review ook dat de kwaliteit van het bewijs, ofwel het vertrouwen in de resultaten, matig is. De kwaliteit van het bewijs voor de bevinding dat er geen verschil was tussen aantal herhaalconsulten was eveneens matig.
De kwaliteit van het bewijs voor het effect op lange termijn was laag, omdat hier maar drie studies over waren die veel verschil in effect lieten zien. Of het gezamelijk beslissen ook effectief is op langere termijn, is dus minder zeker. De kwaliteit van het bewijs voor de tevredenheid over het consult was eveneens laag.
Conclusie
Het gezamenlijk beslissen door arts en patiënt kan het antibioticagebruik voor acute luchtweginfecties vooral op korte termijn verminderen zonder dat dit leidt tot extra consultaties.
