Het klimaat warmt op, dit oude krantenartikel bewijst niet het tegendeel

Op Facebook (hier en hier) en X gaat een bericht rond dat beweert dat NASA-klimaatwetenschapper Dr. S.I. Rasool in 1971 voorspelde dat er binnen 50 tot 60 jaar een nieuwe ijstijd zou komen.

“Intussen zijn we 53 jaar verder en voorspellen klimaatwetenschappers juist een alarmerende opwarming en allerlei rampen door tipping points,” merkt een sociale mediagebruiker op. Daarmee suggereert hij dat de klimaatwetenschap tegenstrijdig is en geen betrouwbare wetenschap biedt.

Bestaand artikel

Op 9 juli 1971 publiceerde The Washington Post een artikel met als kop: “U.S. Scientist Sees New Ice Age Coming”. Daarin werd Dr. S.I. Rasool, toenmalige klimaatwetenschapper bij NASA en Columbia University, geciteerd met de waarschuwing dat een nieuwe ijstijd binnen 50 tot 60 jaar mogelijk was.

Het nieuwsartikel was gebaseerd op een wetenschappelijke studie van Rasool en Dr. Stephen H. Schneider. Zij stelden dat aerosolen, zoals fijn stof, zonlicht kunnen blokkeren en zo de aarde zouden afkoelen. Volgens hun berekeningen zou een verviervoudiging van deze vervuiling de temperatuur met ongeveer 3,5 °C kunnen doen dalen. Als die afkoeling jarenlang aanhoudt, zou dit mogelijk tot een nieuwe ijstijd kunnen leiden.

Theoretische berekening

Dit was echter geen voorspelling, maar een theoretische berekening op basis van een wiskundig model. Rasool en Schneider erkenden wel dat CO₂ bijdroeg aan de opwarming van de aarde, maar ze dachten dat het koelende effect van aerosolen op korte termijn mogelijk sterker zou zijn wanneer de vervuiling en toename van aerosolen bleef stijgen.

In reactie op kritiek van andere wetenschappers erkenden Rasool en Schneider ook de beperkingen van hun model. Schneider kwam in 1975 terug op zijn standpunt en stelde dat een verdubbeling van CO₂ waarschijnlijk tot 1,5 à 3°C opwarming zou leiden, vooral in de poolgebieden. Daarmee benadrukte hij uiteindelijk het dominante effect van broeikasgassen boven dat van aerosolen.

Opwarming door broeikasgassen

Klimaatwetenschapper Philippe Huybrechts (VUB) herinnert zich de verschuivende inzichten uit die tijd: “Ik ben oud genoeg om de hele evolutie in het denken over klimaatverandering meegemaakt te hebben.” Hij begon zijn onderzoek namelijk begin jaren ’80 nog met het bestuderen van de voorwaarden voor een nieuwe ijstijd. “Die ijstijd kwam volgens sommigen stilaan op gang, maar toen mijn doctoraat klaar was in 1991, stond de mensgemaakte opwarming al centraal.”

Rond 1970 stond de klimaatwetenschap nog in de kinderschoenen. Men wist dat CO₂ bijdroeg aan opwarming, maar het was nog onduidelijk of broeikasgassen die opwarmend of aerosolen die afkoelend werken de dominante invloed waren.

Tussen 1940 en 1970 leek de opwarming te stagneren of zelfs om te slaan in afkoeling, mede door sulfaataerosolen uit industriële vervuiling, wat bekendstaat als ‘global dimming’. Huybrechts: “Dit maskeerde tijdelijk de opwarming, vooral op het noordelijk halfrond.”

Later werd duidelijk dat CO₂ een veel langduriger en krachtiger effect heeft dan aerosolen, die snel uit de atmosfeer verdwijnen. Strengere milieuregels leidden uiteindelijk ook tot minder aerosolen.

In jaren ’70 geen consensus over opkomende ijstijd

De mogelijke afkoeling kreeg in de jaren '70 veel media-aandacht, hoewel slechts enkele onderzoeken dit suggereerden. Onterecht, zegt klimaatwetenschapper Nicolas Clerbaux van het Koninklijk Meteorologisch Instituut (KMI), want er was toen geen wetenschappelijke consensus dat de aarde zich richting een ijstijd aan het begeven was. “In feite overheerste de nadruk op de opwarming van de aarde de wetenschappelijke literatuur toen al,” bevestigt hij.

Het idee van een afkoeling werd slechts door een kleine groep wetenschappers aangehangen en is inmiddels achterhaald. Er heerst nu een breed wetenschappelijk consensus dat de aarde opwarmt en dat menselijke activiteiten, met name de uitstoot van broeikasgassen zoals CO₂, de belangrijkste oorzaak zijn.

In 1970 was er nog twijfel door het tijdelijke koelende effect van aerosolen. Vandaag is duidelijk dat CO₂ de dominante factor is, met een langdurig en cumulatief effect. Zolang CO₂ toeneemt, zal de temperatuur blijven stijgen.

Het is niet de eerste keer dat sociale mediaberichten rondgaan die beweren dat in de jaren ‘70 een ijstijd werd voorspeld. Eerder werd daarvoor al een vervalste cover van Time magazine gebruikt.

Conclusie

Het oude krantenartikel baseerde zich op een vroege studie uit 1971 die de koelende effecten van aerosolen onderzocht, maar dit was geen algemene voorspelling van een ijstijd. De huidige wetenschappelijke consensus wijst op een opwarming door de menselijke uitstoot van broeikasgassen.