Huidige klimaatverandering veroorzaakt door de mens, ook al beweert oude video iets anders

Op X gaat een videoclip van CNN uit 2013 rond waarin iemand zegt dat “er momenteel geen significante opwarming van de aarde bestaat, die door de mens veroorzaakt is.” Daaraan voegt hij toe: “Er was er ook geen in het verleden en er is geen reden om dit in de toekomst te verwachten.”

In de video op X zijn er delen van het interview weggelaten, maar de volledige video van 10 minuten staat nog op CNN. De man die we zien is John Coleman, een voormalige Amerikaanse weerman en medeoprichter van The Weather Channel. Hij stierf in 2018 en stond vooral bekend voor zijn beweringen dat door de mens veroorzaakte klimaatverandering een hoax zou zijn.

Wat is klimaatverandering?

Klimaatverandering verwijst naar een langdurige verschuiving in temperatuur- en weerpatronen. Dit is de definitie van de Verenigde Naties (VN). Volgens hen kunnen zulke veranderingen natuurlijk zijn, maar vormen menselijke activiteiten sinds de 18^de eeuw de grootste oorzaken van klimaatverandering.

Die conclusie ontleenden ze van hun wetenschappelijke zusterorganisatie Interngovermental Panel on Climate Change (IPCC). Via klimaatmodellen simuleert en vergelijkt het IPCC de opwarming van de aarde veroorzaakt door alleen natuurlijke factoren met die waarbij ook de menselijke factoren worden meegenomen, zoals de uitstoot van broeikasgassen. De periode tussen 2011 en 2022 was gemiddeld 1,1°C warmer dan die tussen 1850 tot 1900. Slechts 0,1°C kan worden toegeschreven aan natuurlijke factoren.

Deze grafiek toont de verandering in de globale oppervlaktetemperaturen ten opzichte van het langetermijngemiddelde. Bron: NASA.

Natuurlijke fenomenen geen oorzaken voor de huidige klimaatverandering

Maar vorige klimaatveranderingen waren daarentegen wel veroorzaakt door natuurlijke factoren. Een bekend voorbeeld is de kleine ijstijd. “Tussen ongeveer 1645 en 1715 was de zonneactiviteit wat lager. Dat droeg deels bij aan lagere temperaturen”, vertelt Kevin Van Sundert in een telefonische reactie aan Factcheck.Vlaanderen. Hij is onderzoeker aan de faculteit bio-ingenieurswetenschappen van de Universiteit Antwerpen.

Naast zonneactiviteit vormen vulkaanuitbarstingen en de oceaancirculatie de meest aangehaalde fenomenen die voor klimaatverandering zouden kunnen zorgen. Maar is dat tegenwoordig ook nog het geval?

Zonneactiviteit

Professor Sven De Rijcke, sterrenkundige aan de Universiteit Gent, geeft tekst en uitleg aan Factcheck.Vlaanderen over de impact van de zon op de aarde. “De zon heeft verschillende cycli, waarin haar activiteit stijgt en daalt. Wanneer haar activiteit het hoogste is, komen er meer UV-stralen en röntgenstraling naar de aarde. Dat zorgt voor een temperatuurstijging van 0,1°C. Deze variaties waren tot 1970 zichtbaar in het klimaat. Na 1970 had de zon voor afkoeling moeten zorgen. Toch bleef de temperatuur stijgen.” De NASA bevestigt dit op zijn website.

Vulkaanuitbarstingen

Daarnaast vormt ook vulkanische activiteit een andere natuurlijke oorzaak voor klimaatverandering. Vulkaanuitbarstingen hebben een verkoelend effect door de vrijgekomen zwaveldioxides die aerosolen vormen in de stratosfeer.

Ze verhinderen dat een deel van de zonnestralen de aarde bereikt. “Zo zag je in 1991 na de uitbarsting van de Filipijnse Pinatubo-vulkaan een beperkte tijdelijke afkoeling. Deze verkoeling houdt enkele jaren aan. Maar ondanks een groter aantal uitbarstingen in de tweede helft van de vorige eeuw is de opwarming zich blijven doorzetten”, vertelt Van Sundert.

Oceaancirculatie

Tenslotte kan volgens Van Sundert ook de oceaancirculatie de huidige klimaatverandering niet veroorzaken. “Stel dat de oceaan nu onze huidige opwarming zou veroorzaken. Dan zou de atmosfeer opwarmen en de oceaan afkoelen. Als er extern niets verandert, kan het ene object enkel opwarmen als het andere afkoelt. Dat is niet wat we observeren.” 

Stijgende broeikasgassen veroorzaakt door de mens

De huidige klimaatverandering is waarschijnlijk het gevolg van een toenemende hoeveelheid broeikasgassen, aldus zowel The New York Times als de academische nieuwswebsite The Conversation.

Broeikasgassen zijn van nature aanwezig en maken leven op aarde mogelijk. Dat doen ze door een deel van de warmte van de planeet vast te houden, voordat deze de ruimte in ontsnapt. Sinds de industriële revolutie komen er meer broeikasgassen vrij door onder andere het verbranden van fossiele brandstoffen. Hierdoor ontsnapt er minder warmte.

Volgens Van Sundert kun je aan de hand van het type broeikasgas afleiden dat die stijging wel degelijk afkomstig is van het verbranden van fossiele brandstoffen. “Fossiele brandstoffen zijn afkomstig uit miljoenen jaren oude plantenresten. Als je die verbrandt, komt er dus CO2 vrij met een verhoogd gehalte aan een specifiek type koolstof. En het is juist dat type dat erg dominant is geworden in onze metingen.”

Wetenschappelijke consensus over menselijke oorzaak klimaatverandering

Volgens een studie in Environmental Research Letters, is meer dan 90 procent van de klimaatwetenschappers het dus eens dat de menselijke activiteiten de belangrijkste oorzaken vormen voor de opwarming van de aarde. De meeste grote wetenschappelijke organisaties, van NASA tot Wereld Meteorologische Organisatie, steunen deze visie.

“Na een periode van intensief onderzoek over een onderwerp, is dat niet ongewoon. We spreken dat ook niet af. Zo’n consensus groeit vanzelf. Over details kan je blijven discussiëren, maar je weet: hier gaan we op verder bouwen”, zegt professor De Rijcke.

Ook Van Sundert deelt die conclusie: “Over het algemeen zijn wetenschappers het vaak over zeer veel zaken oneens. Maar bijna iedereen beaamt dat de aarde opwarmt en dat de mens ervoor de primaire verantwoordelijke is, simpelweg omdat het zo overduidelijk is.”

Conclusie

De huidige klimaatverandering wordt door de mens veroorzaakt, daar zijn de meeste wetenschappers het over eens. Natuurlijke fenomenen zoals zonnestraling, vulkaanuitbarstingen en oceaancirculatie hebben geen invloed op de huidige klimaatverandering. De uitstoot van broeikasgassen is de belangrijkste oorzaak.