Waar komt dit nieuws vandaan?
Een recente publicatie herbekijkt de resultaten van een oude Europese en Amerikaanse studie over het effect van prostaatkankerscreening met de PSA-test (1). Terwijl de oorspronkelijke Europese studie aantoonde dat het risico op overlijden door prostaatkanker in beperkte mate vermindert dankzij screening, was dit in de Amerikaanse studie niet het geval. Door toepassing van specifieke statistische technieken zou nu moeten blijken dat ook in de Amerikaanse studie het risico op overlijden door prostaatkanker vermindert met screening.
Deze nieuwe analyse is in strijd met een Cochrane Review uit 2013 die de resultaten van alle studies over dit onderwerp (vijf) samengevoegde. De conclusie was dat screening met de PSA-test geen effect heeft op het risico om aan prostaatkanker te overlijden (2).
Hoe moeten we dit nieuws interpreteren?
We weten niet met zekerheid of prostaatkankerscreening het risico op overlijden door deze kanker vermindert. Wat we wel weten is dat nog nooit aangetoond kon worden of mannen langer leven door zich te laten screenen. Misschien overlijden ze dankzij screening niet door prostaatkanker, maar binnen dezelfde termijn door een andere (ouderdoms)ziekte.
Wat we ook zeker weten is dat prostaatkankerscreening bij een aantal mannen een ongunstig effect heeft. Als 1.000 mannen gedurende 10 jaar gescreend worden, zal er bij minstens 150 van hen een biopsie van de prostaat gebeuren, omdat de PSA-test een bepaalde waarde overschrijdt. Hierbij worden met een naald stukjes prostaat afgenomen om deze verder microscopisch te onderzoeken. De biopsie-afname kan angst, pijn, infectie en andere ongemakken veroorzaken. Als gevolg van de screening zullen er op 1.000 mannen 20 behandeld worden voor een kanker waarvan ze anders nooit last zouden hebben gehad. Deze behandeling (operatie of bestraling) heeft haar eigen risico’s. Tot de helft van de mannen krijgt erdoor te kampen met impotentie en een vierde met ongewild urineverlies.
Conclusie
We zullen nooit met 100% zekerheid weten of PSA-screening het risico om aan prostaatkanker te overlijden vermindert. De meeste studies vinden geen enkel voordeel. Wat we wel weten, is dat er zich regelmatig complicaties voordoen als gevolg van beslissingen die voortvloeien uit dergelijke screening. Hoe meer mannen zich laten screenen, hoe meer er in het medisch circuit terechtkomen. Naast de psychologische impact van de vervolgonderzoeken wegens ‘een te hoge PSA’ worden veel mannen nodeloos geopereerd of bestraald. Hierdoor krijgen ze mogelijk te kampen met impotentie en incontinentie.
