Ja, er zijn meer moskeeën in Duitsland dan kerken in Saudi-Arabië

In een post op sociale netwerksite X wordt een kaart met moskeeën in Duitsland vergeleken met een kaart van de kerken in Saudi-Arabië. Op de kaart van Duitsland zien we volgens de bijhorende tekst 2750 moskeeën. De grens tussen voormalig Oost- en West-Duitsland is duidelijk zichtbaar: in het oosten zouden er amper moskeeën zijn. Op de kaart van Saudi-Arabië daarentegen is geen enkele kerk te zien.

Het account achter deze post deelt wel vaker controversiële zaken over de islam, migratie, ‘woke’ en het politieke establishment, die niet altijd kloppen. De boodschap van deze post ligt in dezelfde lijn: westerse landen als Duitsland zijn heel tolerant tegenover de islam, terwijl omgekeerd islamitische landen als Saudi-Arabië helemaal niet tolerant zijn tegenover het christendom. In de commentaren onder de post is er bovendien sprake van een ‘massa-invasie’ (van moslims in Europa) en over het ‘einde van Europa’.

Bron: X.

Kaart van Duitsland gaat al jaren rond

Een reverse image search via Google Lens leert ons dat de kaart van Duitsland al zeker sinds 2016 veelvuldig opduikt in een vergelijkbare context. Russische accounts op sociale media plaatsten de kaart toen in vergelijking met de voormalige opdeling tussen Oost- en West-Duitsland.

Post uit 2016 op het Russische sociale mediaplatform Pikabu.

Over het aantal moskeeën gaan uiteenlopende cijfers rond. Zo is er sprake van 3000 moskeeën in plaats van 2750. Een ander bericht lijkt dan weer een heel andere interpretatie aan de kaart te geven en ziet het als een overzicht van kerken die in Duitsland werden aangevallen.

Kaart met moskeeën onvolledig

Als we deze kaart wat gedetailleerder bekijken, dan zien we dat ze op zijn minst onvolledig is. In de steden Dresden en Maagdenburg zouden er volgens de kaart namelijk geen moskeeën zijn, terwijl dit wel het geval is. Een eenvoudige zoekopdracht via Google Maps levert, zowel in Dresden als in Maagdenburg, meerdere resultaten op. In Dresden is er zo bijvoorbeeld al sinds de jaren ’80 een islamitische gemeenschap en in Maagdenburg al zeker sinds 2001.

Een reverse image search van de kaart van Saudi-Arabië levert daarentegen geen bruikbare informatie op, aangezien het om een lege kaart van het land gaat.

Het aantal moskeeën in Duitsland is vrij accurate schatting

Tot zover de kaarten, maar klopt het dat er in Duitsland 2750 moskeeën zijn terwijl er in Saudi-Arabië geen enkele kerk is?

Wat Duitsland betreft, lijken de cijfers ongeveer te kloppen. Volgens een studie van de Deutsche Islam Konferenz, een organisatie die instaat voor samenwerking tussen de Duitse overheid en moslims en islamitische organisaties, waren er in 2022 2500 moskeen en 100 cem-huizen (de gebedshuizen van de alevieten, een stroming binnen de islam) in Duitsland. Andere bronnen spreken dan weer over 2800 moskeeën.

Feit is dat het exacte aantal moskeeën in Duitsland helemaal niet bekend is, omdat religieuze verenigingen in Duitsland zich niet verplicht moeten registreren. De islam is bovendien niet hiërarchisch georganiseerd, waardoor zowat iedereen een eigen moskee kan oprichten.

Achtertuinmoskeeën

De bewering dat er 2750 moskeeën zijn in Duitsland is dus vrij accuraat. Maar twee nuances zijn hierbij belangrijk. Ten eerste is de overgrote meerderheid van deze moskeeën niet herkenbaar in het straatbeeld. In het Duits spreekt men over “Hinterhofmoscheen” (“achtertuinmoskeeën”): moskeeën zonder koepel of minaret die vaak enkel herkenbaar zijn door een bord met de naam op. In 2018 schatte men het aantal herkenbare moskeeën (dus bv. met een koepel en/of minaret) op een goede 10% van het totale aantal moskeeën.

Ten tweede is het aantal moskeeën maar een fractie van het aantal kerken in Duitsland. Zo telt de evangelische kerk meer dan 20.000 kerken en de katholieke kerk ongeveer 24.000 kerken.

Als we de kaart met herkenbare moskeeën bekijken zien we overigens ook een verschil tussen voormalig Oost- en West-Duitsland.

Kaart met herkenbare moskeeën. Bron: Leibniz-Institut für Länderkunde.

Geen kerken in Saudi-Arabië

Wat Saudi-Arabië betreft, kloppen de cijfers ook: er zijn effectief geen kerken in het land. Dat komt door de heel eenvoudige reden dat het voor niet-moslims niet toegelaten is om openlijk hun geloof uit te oefenen (en dus ook niet om kerken op te richten). Het land is dan ook zeer streng islamitisch. Wettelijk gezien kun je er bijvoorbeeld de doodstraf krijgen voor apostasie, het afvallen van je geloof en om de Saudische nationaliteit te krijgen moet je moslim zijn.

Dat wil niet zeggen dat er geen christenen zijn in Saudi-Arabië. Naar schatting 6% van de bevolking is christelijk, of 2,1 miljoen mensen. Volgens Open Doors, een organisatie die vervolgde christenen wereldwijd ondersteunt, komt het grootste deel van de christenen uit India, de Filipijnen en Afrika, en gaat het hier over mensen die tijdelijk leven en werken in Saudi-Arabië, vaak in slechte omstandigheden.

Appelen en peren

De afgelopen jaren is er in het land wat meer ruimte ontstaan voor religieuze vrijheid. Zo werd in 2018 de eerste (openlijke) kerkdienst gehouden in een hotel in Riyad, door een koptische bisschop uit Egypte. En in 2023 werd er voor koptisch Kerstmis (op 7 januari) een dienst gehouden. Daarnaast lijkt ook de verkoop van kerstbomen en kerstdecoratie geen taboe meer te zijn. Er zijn zelfs geruchten dat er kerken zouden worden gebouwd, hoewel hiervoor tot op heden nog geen concrete plannen zijn bekendgemaakt. De situatie voor christenen blijft weliswaar precair.

Met Saudi-Arabië werd dus een extreem voorbeeld gekozen om Duitsland mee te vergelijken. De mate van religieuze vrijheid verschilt sterk tussen moslimlanden, hoewel ook in andere islamitische landen vervolging van christenen mogelijk is.

Conclusie

De cijfers in de post zijn in grote mate correct. In Duitsland zijn er ongeveer 2750 moskeeën, hoewel het exacte aantal niet bekend is. In Saudi-Arabië zijn kerken niet toegelaten. De kaart van Duitsland met moskeeën is echter op zijn minst onvolledig.