Waar komt dit nieuws vandaan?
In een recente persbriefing werd de nieuwe patiëntenorganisatie OveRRslag voorgesteld. In een blits filmpje geven BV’s je de raad om vanaf je veertigste regelmatig de pols te controleren (1). Zo kun je voorkamerfibrillatie (VKF) vaststellen, een ritmestoornis waarbij het hart onregelmatig klopt. VKF kan aanleiding geven tot klontervorming in het hart, wat kan leiden tot een beroerte. Soms is de betrokkene zich van geen kwaad bewust, maar door de pols te voelen kan de diagnose gesteld worden voordat een eventueel probleem zich voordoet.
De patiëntenwebsite is gesponsord door farmaceutische firma’s die bloedverdunners produceren. Deze medicijnen worden courant voorgeschreven aan patiënten met voorkamerfibrillatie om beroerte te voorkomen. Bovendien toont de website een filmpje waarop men ziet dat de VKF ongedaan gemaakt kan worden met een ingreep langs de lies.
Hoe moeten we dit nieuws interpreteren?
VKF verhoogt het risico op een beroerte vooral vanaf 65-jarige leeftijd of bij jongere mensen met een hart- of vaatziekte, hoge bloeddruk of diabetes. Het lijdt geen twijfel dat het gebruik van bloedverdunners dat extra risico kan beperken. Gezonde, klachtenvrije mensen die jonger zijn dan 65 jaar hebben doorgaans geen behandeling nodig voor VKF. De sensibiliseringscampagne van OveRRslag maakt deze nuance echter niet. Ze roept iedereen op om regelmatig de eigen polsslag te controleren.
Er zijn potentiële nadelen verbonden aan het regelmatig controleren van de hartslag. Een leek kan onmogelijk voorkamerfibrillatie onderscheiden van normale variaties in de hartslag, of van andere goedaardige ritmestoornissen zoals extrasystolen of overslagen. De vaststelling van zo’n ‘afwijking’ zal dan vrijwel automatisch leiden tot ongerustheid, doktersbezoek en mogelijk verder onderzoek door een cardioloog. Eventueel wordt er onnodig met medicijnen gestart, die ook ongewenste effecten kunnen hebben.
Zelfs als men toevallig échte voorkamerfibrillatie vaststelt, is dit bij een gezonde jonge mens geen probleem. Uit studies blijkt dat een behandeling met bloedverdunners, of het wegbranden van de ritmestoornis door een ingreep langs de lies, evenveel ernstige problemen veroorzaakt als dat het er voorkomt. Een behandeling, en dus ook een diagnose, biedt hier geen voordeel.
Vorig jaar publiceerden 60 internationale experten een standpunt over dit onderwerp (2). Zij stelden dat screening op VKF slechts kan verdedigd worden vanaf een leeftijd van 65 jaar.
Conclusie
Het is niet vanzelfsprekend dat het regelmatig zelf testen van de polsslag een goed idee is. Zeker bij gezonde mensen jonger dan 65 jaar kunnen de ongewenste gevolgen groter zijn dan de mogelijke voordelen.
