Waar komt dit nieuws vandaan?
Slecht slapen is een probleem in onze samenleving. Ieder jaar op 15 maart gaat speciale aandacht naar slechte slapers; het is de internationale Dag van de Slaap (1). Heel wat mensen gebruiken slaapmedicatie. De bekendste zijn de kalmeermiddelen, waarvoor een voorschrift van de dokter nodig is. Je mag ze niet te vaak nemen, want ze zijn verslavend.
Daarnaast is er ook een groot aanbod aan supplementen om beter te slapen en die zijn vrij verkrijgbaar. Melatonine is er daar één van. Melatonine is een hormoon dat ook in de hersenen wordt aangemaakt en een rol speelt in het slaapwaak-ritme. Zodra het donker wordt, produceren de hersenen meer melatonine waardoor we slaperig worden. Logisch dus dat de stof wordt uitgetest als slaapmiddel.
De afgelopen jaren onderzochten heel wat studies of melatoninepillen helpen bij slaapproblemen. De meeste studies vergelijken daarvoor twee groepen van mensen met slaapstoornissen. De ene groep kreeg elke avond een melatoninepil, de andere groep kreeg een placebopil zonder werkzame stof. Op verschillende manieren werd dan het slaappatroon van de deelnemers nagegaan, bijvoorbeeld door vragenlijsten of door een slaaponderzoek. Omdat één studie te weinig bewijs geeft, bundelen wetenschappers de resultaten van een groot aantal van studies die hetzelfde onderzoeken. Ze maken als het ware een samenvatting van de bestaande onderzoeken, wat het resultaat betrouwbaarder maakt. Dergelijke samenvattingen bestaan ook over melatonine en de resultaten blijken tegenstrijdig.
Sommige concluderen dat melatonine de slaap niet verbetert, andere onderzoeken vinden wel een effect: men zou sneller in slaap vallen, maar het effect blijkt zeer klein. Het komt erop neer dat mensen die melatonine nemen enkele minuten (4 tot 11 minuten) eerder in slaap vallen dan mensen die het niet nemen.
Hoe moeten we dit nieuws interpreteren?
Melatonine zou wel enigszins werken bij stoornissen van het dag/nachtritme, zoals een jetlag. Een korte behandeling met melatonine kan dan helpen om weer beter te slapen. Op dit moment is er echter niet genoeg bewijs om aan te tonen dat melatonine ook werkt als gewoon slaapmiddel bij slechte slapers. Als er al een effect is, is dat zeer beperkt. Wie hoge dosissen neemt kan overdag last krijgen van duizeligheid, hoofdpijn, buikpijn en slaperigheid. Overigens is er nog weinig bekend over mogelijke bijwerkingen van melatoninepillen op lange termijn. Volgens de Europese richtlijnen wordt melatonine niet aangeraden als slaapmiddel bij mensen met slaapproblemen.
Wat wel kan helpen bij slaapproblemen, kan je lezen in onze patiëntenrichtlijn slaapklachten. Er bestaat een aparte richtlijn voor kinderen met slaapproblemen.
Conclusie
Melatoninesupplementen worden verkocht om de slaap te verbeteren, maar dat is niet bewezen. In geval studies wel een effect tonen, blijkt het steeds een zeer bescheiden effect (4 tot 11 minuten sneller inslapen). Deze pillen worden dan ook niet aanbevolen aan slechte slapers. In geval van slaapproblemen als gevolg van een jetlag zouden ze wel enigszins werken.
Sateia MJ, Buysse DJ, Krystal AD, Neubauer DN, Heald JL. Clinical Practice Guideline for the Pharmacologic Treatment of Chronic Insomnia in Adults: An American Academy of Sleep Medicine Clinical Practice Guideline. J Clin Sleep Med. 2017;13(2):307-349. Published 2017 Feb 15. doi:10.5664/jcsm.6470
Herxheimer A, Petrie KJ. Melatonin for the prevention and treatment of jet lag. Cochrane Database of Systematic Reviews 2002, Issue 2. Art. No.: CD001520. DOI: 10.1002/14651858.CD001520.
http://www.bcfi.be
