In januari van dit jaar verscheen een video van de Amerikaanse televisie- en radiopresentator Glenn Beck op het mediaplatform The Blaze. Volgens Beck's video zou het Wereld Economisch Forum (WEF) Amerikanen in zogenaamde smart cities willen dwingen. In deze smart cities zouden speciale doelstellingen van het WEF behaald moeten worden.

Beck verwijst naar een rapport gepubliceerd in 2019 door Arup, een collectief van ingenieurs, architecten en experts dat zich richt op duurzame ontwikkeling, C40, een samenwerking van burgemeesters, en de Universiteit van Leeds in het Verenigd Koninkrijk. De ambitieuze doelstellingen zouden tegen 2030 onder andere zijn:

• “0 kg vleesconsumptie”
• “0 kg zuivelproducten”
• “3 nieuwe kledingstukken per persoon per jaar”.
• “0 particuliere voertuigen in bezit"

De claim werd later opgepikt door diverse blogsites (zoals hier, hier en hier). Die koppelen het aan Europese steden, waaronder ook in België en Nederland. Wat is hier van aan?

Samenwerkingsverband van burgemeesters over klimaat

Het Wereld Economisch Forum, afgekort WEF, is een internationale organisatie waarbij politieke, zakelijke, culturele en andere leiders betrokken worden bij het vormgeven van mondiale, regionale en industriële agenda's van de samenleving. Er is een jaarlijkse samenkomst in Davos. Onder andere Arup en C40 hebben een eigen webpagina op de WEF website.

C40 is een samenwerkingsverband van burgemeesters van de belangrijkste steden ter wereld. Hun missie: een op wetenschap gebaseerde en op samenwerking gebaseerde aanpak om hun aandeel in de uitstoot tegen 2030 te halveren en de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5°C.

Het rapport waarnaar Beck en de artikelen verwijzen, heeft als titel ‘The Future of Urban Consumption in a 1.5°C World’ en verscheen in 2019. Je kan het hier zelf downloaden.

Geen Belgische steden tussen lijst van C40

Opvallend: volgens de blogsites is, naast grote Europese steden als Parijs en Berlijn, ook de kleine Waals-Brabantse gemeente Itter een van de deelnemende steden. Dat klopt niet. België telt geen deelnemende steden zo blijkt uit het overzicht van C40.

factcheck.vlaanderen nam hiervoor contact op met de gemeente Itter, maar ontving nog geen reactie.

Rapport dient als referentiepunt, geen uitvoeringsplan

In het rapport zelf valt te lezen dat de auteurs niet pleiten voor een acceptatie van deze doelstellingen in C40-steden, maar dat ze eerder als een referentiepunt dienen. Factcheckers van AFP namen contact op met de auteurs en zij bevestigden dat dit geen plan is dat de steden gaan uitvoeren, maar eerder een analyse van consumptie gerelateerde emissies.

Aan de hand van nieuwe manieren om de klimaatvoetafdruk te meten in de C40-steden vonden de onderzoekers dat consumptie in steden (zoals voeding, kleding, privé transport, gebouwen en infrastructuur …) een belangrijke aanjager bleek van de globale uitstoot van broeikasgassen.

Tabel uit rapport The Future Of Urban Consumption In A 1.5°C World.

Bovenstaande tabel, die werd aangehaald door Becks, toont enkel aan dat als C40-steden hun voedselconsumptie gewoonten veranderen in lijn met de geïdentificeerde progressieve doelstellingen, de emissies van deze categorie dan kunnen worden teruggedrongen met 51% tussen 2017 en 2050. De vaststelling van ambitieuze doelstellingen zou nog eens 9% vermindering kunnen betekenen.

Consumptie is volgens rapport voornamelijk een gedragsverandering op individueel vlak

Deze studie legt nadruk op wat je als burger kunt doen door te focussen op consumptie gebaseerde emissies. Ze doen dit door zich te concentreren op zes categorieën die volgens de auteurs: “de grootste kansen bieden voor aanzienlijke emissiereductie in steden, en die tot nu toe niet zijn benut: voedsel, gebouwen en infrastructuur, kleding en textiel, elektronica en huishoudelijke apparaten, particulier vervoer en luchtvaart”.

Want zo stellen de onderzoekers dat consumptie gerelateerde uitstoot een aanzienlijke gedragsverandering zal vergen. Het zou dus aan de individuen zijn om te beslissen welk soort voedsel ze bijvoorbeeld eten, hoeveel kledingstukken ze kopen of hoeveel vluchten ze maken.

New York wilt vlees niet verbannen

In de online artikels wordt ook de claim gemaakt dat burgemeester van New York, Eric Adams, vlees zou willen limiteren in overeenstemming met de 2030-doelstellingen van C40-steden. De websites baseren zich op deze aankondiging van 17 april 2023 van Adams. New York wil echter vlees niet bannen. Wel tracht de stad emissies gerelateerd aan voeding in de stadsdiensten met 33% te verminderen over de komende 7 jaar.

Sinds 2005 zou New York City de uitstoot in haar stad hebben gemeten. Dit project werd gecoördineerd door C40, waar NY lid van is en had als doel om stedelijke consumptie-indicatoren te identificeren om zo datagestuurde klimaatactie te ondernemen.

Projecten zoals Meatless Monday, initiatieven in de scholen en plantaardige maaltijden in ziekenhuizen zijn voorbeelden om voedselgerelateerde emissies te verminderen in New York.

Dit betekent dat je als huishouden wel steeds de vrije keuze hebt om vlees te eten. De plantaardige maaltijden in ziekenhuizen en scholen zijn de standaardoptie geworden, maar studenten en patiënten kunnen op aanvraag nog steeds niet-plantaardige maaltijden krijgen.

Europa wilt enkel nieuwe diesel- en benzinewagens verbieden vanaf 2035

Tot slot stellen blogsites dat ook privéauto’s verboden worden. Dat klopt evenmin: van een verbod op privéauto’s is geen sprake. Wel keurde het Europees Parlement een voorstel van de Europese Commissie goedgekeurd om een totaalverbod op nieuwe CO2-uitstotende voertuigen tegen 2035 in te voeren, maar het voorstel verbiedt niet het bezit van privéwagens.

Door vanaf 2035 geen nieuwe wagens op de markt toe te laten die CO2 uitstoten wil Europa tegen 2050 garanderen dat de transportsector klimaatneutraal wordt. Je kunt wel nog steeds met een CO2-uitstotende wagen blijven rijden na 2035. Tweedehands diesel- en benzinewagens kunnen ook nog gekocht en verkocht wordt na 2035 maar de eigendomskosten zoals brandstofkosten, onderhoud, aanschaf en verzekering kunnen toenemen.

Wagens die geen CO2 uitstoten, kunnen uiteraard wel nog worden verkocht. De wet is nog niet helemaal definitief: er volgen nog onderhandelingen met EU-landen over de concretisering van de wet.

Conclusie

Een samenwerkingsverband van verschillende grote steden (C40) wil tegen 2030 de stedelijke uitstoot halveren. Ze willen dit doen door in te zetten op de vermindering van stedelijke consumptie. Een rapport werd daarom uitgebracht waarbij verminderde stedelijke consumptie een zichtbaar effect had op de emissies. Dit rapport is niet bindend en dient enkel als een analyse of referentiepunt. Van een verbod op vlees en privéauto’s is nergens sprake.