Waar komt dit nieuws vandaan?
Een internationale onderzoeksgroep bracht 185 studies samen, gevoerd tussen 1973 en 2011, waarin het aantal spermacellen bij mannen met een zonder vruchtbaarheidsproblemen geteld werd. Op deze gigantische berg gegevens voerden ze een rigoureuze analyse uit, om te kijken of er trends zijn waar te nemen in de spermaconcentratie (1). Daarbij hielden ze rekening met beïnvloedende factoren, zoals leeftijd, tijdsinterval tussen laatste ejaculatie en spermacollectie, aantal onderzochte spermastalen per man en de gebruikte methodes om de zaadcellen in het sperma te tellen. Een groot deel van de studies is uitgevoerd bij mannen waarvan men geen gegevens had over eventuele vruchtbaarheidsproblemen. Alle studies samengenomen, leert de analyse dat zowel het aantal zaadcellen per volume sperma als het totale aantal zaadcellen tussen 1973 en 2011 jaarlijks afnam met 0,75%. Over de hele studieperiode komt dit neer op een vermindering van 28,5%: gemiddeld zakte het aantal spermacellen per ejaculaat van 296 miljoen tot 212 miljoen. Rekening houdend met de regio van afkomst, blijkt deze daling enkel op te gaan voor Westerse mannen uit Europa, Noord-Amerika, Australië en Nieuw-Zeeland, en niet voor andere bevolkingsgroepen. De onderzoekers hebben geen verklaring voor deze achteruitgang, maar spreken toch van een verontrustende trend.
Hoe moeten we dit nieuws interpreteren?
Wanneer onderzoekers geen verklaring vinden, dan vullen anderen dit gemis wel in. In de media werden diverse hypothesen naar voor geschoven: de westerse levensstijl, pollutie, pesticiden, enzovoort. Van een daling is zeker wel sprake, maar ze is minder dramatisch dan de cijfers doen uitschijnen. Om een genuanceerder beeld te krijgen, zou men een groep mannen gedurende enkele decennia moeten volgen en hun spermaconcentratie regelmatig bepalen. In deze studie gaat het echter om een verzameling van heel veel, vaak eenmalig geproduceerde spermastalen van heel veel verschillende mannen. Bovendien werd enkel gekeken naar de kwantiteit van de zaadcellen en niet naar de kwaliteit. Mannelijke onvruchtbaarheid, waarvoor gevreesd wordt, heeft niet alleen met het aantal zaadcellen te maken, maar ook met hun kwaliteit (vorm, beweeglijkheid, enz.). Het is niet duidelijk of deze daling in spermakwantiteit een impact heeft op de vruchtbaarheid van de man. Dit onderzoek vond alvast ook een lichte daling in aantal zaadcellen bij vruchtbare Westerse mannen.
Er is meer onderzoek nodig naar de mogelijke verklaringen voor deze daling.
Conclusie
In vergelijking met de jaren 70 telt sperma van Westerse mannen vandaag minder zaadcellen. Het is niet bekend of deze daling momenteel een impact heeft op de vruchtbaarheid, noch heeft men een verklaring voor de daling (leefstijlfactoren, milieu, kwaliteit van de meetmethodes,…?). We worden nog niet met uitsterven bedreigd, maar meer onderzoek is wenselijk om dit fenomeen nader te bekijken.
